Аҟәатәи амузеиқәа ԥшьба злахәыз акциа «Аҵх амузеи аҟны» мҩаԥысит Аԥсны аҳҭнықалақь аҿы.
Саид Барганџьиа
Жәларбжьаратәи амузеиқәа рымш лаҵарамза 18 рзы Аҟәа имҩаԥысит акциа «Аҵх амузеи аҟны». Сынтәа ари акциа иалахәхеит Аҟәатәи амузеиқәа ԥшьба: Аԥсны аҳәынҭқарратә музеи, Дырмит Гәлиа ихьӡ зху алитературатә-мемориалтә музеи, Аԥсны раԥхьатәи ахада Владислав Арӡынба ихьӡ зху Аибашьратә хьӡи-ԥшеи рмузеи, Омар Беигәаа ихьӡ зху Аҳәаанырцәтәи аԥсуаа рҭоурых амузеи.
«Аҵх амузеи аҟны» – жәларбжьаратәи акциоуп, уи ҵакыс иамоуп амузеитә експонатқәа уахынла рыхәаԥшразы алшара аҟаҵара. Ари ауха адунеи амузеиқәа жәпакы хәыда-ԥсада урҭаар улшоит, рышәқәа аадыртуеит амра шааҭашәалак еиԥш ашьыжь ашара ҟалаанӡа. Аԥсны ари акциа иалахәыз амузеиқәа аартын ҵхагәҭанынӡа.
Аԥсны Акультуреи аҭоурыхтә-культуратә ҭынха ахьчареи рминистр Ельвира Арсалиа иазгәалҭеит акциа хықәкыс ишамоу ауаа амузеиқәа русурахь радыԥхьалара, аҭоурыхтә гәалашәара аиқәырхара, аҿарацәа акультура разхьарԥшра.
«Акциа «Аҵх амузеи аҟны» хәыҷи-дуи аднаԥхьалоит. Ари акциа иазкны ҳмузеиқәа иаздырхиеит даара аинтерес зҵоу аекспозициақәа, урҭ даҽа аамҭанык рбара уадаҩуп. Ҳара даара ҳаигәырӷьоит иахьа абас ауаа рацәа ҳмузеиқәа иахьырҭааз, еиҳаракгьы – ахәыҷқәа ахьааргаз», – ҳәа азгәалҭеит Ельвира Арсалиа.
Акциа хацыркын Владислав Арӡынба ихьӡ зху Аибашьратә хьӡи-ԥшеи рмузеи аҟны. Уаҟа ицәырган аекспозициа ҿыцқәа, атыл аусуреи, аџьаԥҳани атехникеи, Аԥсны арбџьармчқәа рыԥшыхәреи, аконтрԥшыхәреи уҳәа ирзкны. Имҩаԥысит еиуеиԥшым аицлабрақәа Аԥсны аҭоурых адырразы, зегьы иреиӷьны акәашареи, аԥсышәала исахьаркны ажәеинраала аԥхьареи рзы. Аицлабрақәа рҿы зҽалызкааз иранашьан Аԥсны аҭоурых ашәҟәқәеи агәаларшәагатә ҳамҭақәеи.
«Даара аинтерес аҵаны имҩаԥысит зегьы. Ҳара ҳхәыҷқәа ҳаманы ҳааит, даргьы ари аусмҩаԥгатә иалахәын. Шәаҳәаран, кәашаран. Аха зегь реиҳа ихадароу – ҳхәыҷқәа рыблала ирбеит хәы змаӡам аекспонат шьахәқәа», – лҳәеит амузеи аҭааҩ Мадина Аҩӡԥҳа.
Акциа «Аҵх амузеи аҟны» алахәцәа аҭааит иара убас Дырмит Гәлиа ихьӡ зху алитературатә-мемориалтә музеи. Аԥсуа литература абду иҩны-музеи ашколхәыҷқәа ианакәызаалак лымкаала иазҿлымҳауп.
«Ашкол аҿы ҳархысуеит Дырмит Гәлиа ирҿиамҭақәа, ибиографиа ҳҵоит. Убри аҟнытә даараӡа иинтересын иара дахьынхоз аҩны аҭаара. Абри акциа даараӡа ибзиоу акоуп, исгәаԥхеит, уаанӡа телехәаԥшрала аӡбахә саҳахьан ауп», – ҳәа игәалаҟара ҳацеиҩишеит Аҟәатәи ашколқәа руак аҵаҩы Алан Барцыц.
Ари амузеи аҭааҩцәа рзыҳәангьы инарҭбаау апрограмма азырхиан: еицырдыруа аԥсуа поет Терент Ҷаниеи апоет қәыԥшцәеи рԥылара, Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет ажурналистика аҟәша астудентцәа рықәгылара, аинструменталтә ансамбль «Гәында» ақәгылара.
Аконцерттә программа маҷ далахәын Драндатәи абжьаратә школ аҵаҩы Алан Чамлар, уи ауха иара раԥхьаӡа акәны ари амузеи даҭааит.
«Уажәаԥхьа ара смааицызт. Даара исгәаԥхеит. Аԥсныи Аиааиреи ирызку ашәақәа насыгӡеит. Арахь иҵегьгьы саалар сҭахуп», – иҳәеит Алан.
Ҳәара аҭахума, ари акциа есышықәсеиԥш сынтәагьы иалахәын Аԥсны аҳәынҭқарратә музеи. Уи аусзуҩцәа иаздырхиеит аӡиа Риҵа иазку аусумҭақәа рцәыргақәҵа, иара убасгьы ицәырыргеит Џьанҭоутәи аԥсыжырҭа аматериалқәа (ажәытә џьазтә епохеи заатәи аихатә шәышықәсеи рахь иаҵанакуа аԥсыжырҭа, Тҟәарчал араион, Аҟармара азааигәара игылоу Џьанҭоу ашьхаҿ иԥшаан,аӡиас Аалӡга аиҩхааҿ – аред.), иара убасгьы XIX-тәи ашәышықәсеи ХХ-тәи ашәышықәса алагамҭеи раантәи Аԥсны аҭоурых атемала аекспозициа азырхиан.
Акция «Аҵх амузеи аҟны» Аԥсны имҩаԥысуеит 2015 шықәса раахыс, есышықәса еиҳа-еиҳа ауаа ирылҵәоит. Раԥхьаӡа акәны ари акциа мҩаԥысит 1999 шықәсазы, Франциа. Уи нахыс есышықәса ари акциа мҩаԥызго атәылақәа рхыԥхьаӡара иацлоит.
шәҭалароуп, ма шәыҽҭажәыҩроуп.