Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресс шықәсыктәи аусура аихшьаалақәа ҟаҵоуп, иара убас 2022 шықәсазы ихадароу апланқәа рыӡбахә ҳәоуп: абарҭқәа зегьы инарҭбааны АААК Аинфопортал аԥхьаҩцәа ишәыдаагалоит.
Мусса Егзакьи Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресс еиуеиԥшым ахырхарҭақәа рнапхгаҩцәеи еиҭарҳәеит 2021 шықәсазы усқәас имҩаԥгаз, иара убас 2022 шықәсазы гәҭакқәас ирымоу.
2021 шықәса алҵшәа хадақәа
АААК Иреиҳаӡоу ахеилак ахантәаҩы Мусса Егзакь иазгәеиҭеит, Аконгресс акоманда 2021 шықәсазы заанаҵ ишьақәырӷәӷәаз апрограммала аԥҟаԥҵәатә хыдҵақәа шынарыгӡоз. Иара иажәақәа рыла, Аԥсны аԥкрақәа аналаргала инаркны, Аконгресс аусура аепидемиологиатә ҭагылазаашьа иаршәаны имҩаԥысуан. Иара убасҵәҟьа иҟан АААК Аԥсны анҭыҵтәи аусурагьы.
«Ус шакәугьы, 2021 шықәса ҳшынҭалаз инаркны, аетнокультуратә ҭынха аиқәырҳара иазку имаҷымкәа ахаԥшьгарақәа нагӡоуп. Аусура иалагахьоу АААК Аҭыԥантәи аҟәшақәа алархәны ауаажәларратә еимадарақәа рырӷәӷәара иазкыз хыԥхьаӡара рацәала еиуеиԥшым апроектқәа мҩаԥган. Абри аҩыза аусура иамҽханакуа ахырхарҭақәа иреиуоуп акультура, агәабзиара, аспорт, ахәыҷқәа рааӡареи реизҳареи, аҵакырадгьыл аиҿкаара, иааҳакәыршоу аԥсабара ахӡыӡаара, аекологиа», – ҳәа азгәеиҭеит АААК ИА ахантәаҩы.
Ишаԥу еиԥш, 2021 шықәсазгьы Аконгресс Аԥсны иазгәарҭо еиуеиԥшым агәаларшәаратә, аныҳәатә мшқәа рымҩаԥгарагьы аҽаланархәит.
Мусса Егзакь иҳәеит иҳаҩсыз ашықәс азы Аҟәа иҟоу АААК аофис дшаҭааз Аԥсны ахада Аслан Бжьаниа. Аофис аусзуҩцәа иара изеиҭарҳәеит Аконгресс аилазаашьа зеиԥшроу, уи аусушьа ҷыдарақәас иамоу, аҭыԥантәи, арегионалтә ҟәшақәа рсистема шышьақәгылоу уҳәа.
Аҭыԥантәи аҟәшақәа раартра аус аанкыламызт аепидимиологиатә ҭагылазаашьа акыр ишыуадаҩызгьы. Убас, 2021 шықәсазы иаԥҵан Аконгресс аҟәша ҿыцқәа 11 (зынӡа Аԥсны иахьаҵанакуа рхыԥхьаӡара 53 рҟынӡа инаӡоит – аред.). Иара убасгьы 2021 шықәсазы иацҵан Аконгресс ахь алахәцәа ҿыцқәа радкылара аусгьы.
«Иаҳҳәап, ҭырқәтәылатәи апровинциа Адана инхо 36–ҩык ҳдиаспора ахаҭарнакцәа Аконгресс иалалеит. Зынӡа иахьазы Аконгресс алахәцәас иҟоуп 1594-ҩык», - ҳәа адырра ҟаиҵеит Егзакь.
Иара еизаз иргәалаиршәеит, ииасыз ашықәс азы Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресс имаҷымкәа агәыҳалалратә акциақәа шымҩаԥнагаз. Акоронавирустә ҿкы иахҟьаз аепидемилогиатә ҭагылазаашьа хьанҭа аныҟаз аамҭазы Аконгресс Гагреи Гәдоуҭеи иҟоу аковид ҟәшақәа ацхыраара рнаҭеит.
АААК ИА ахантәаҩы иазгәеиҭеит убасгьы Аконгресси жәларбжьаратәи аилазаара «Алашареи» еилахәны ишымҩаԥырго аԥсуа-абаза жәлар иматериалтәым ркультуратә ҭынха аиқәырҳареи арҿиареи иазку апроект «Амазара» (ари апроект авторс дамоуп Мусса Егзакь, апроект хықәкыс иамоуп акультуратә ҭынха аларҵәара ҳаамҭазтәи аинтернет технологиақәа рхархәарала – аред.).
Ари апроект аҳәаақәа ирҭагӡаны иҭыхны ауааԥсыра ирыларҵәан авидеороликқәа хԥа: амилаҭтә кәашареи, амузыкатә арҳәагақәеи, аҳәызбақәа рыҟаҵареи ирызкны. Амонтаж ахыркәшарахь инеихьеит даҽа фильмкгьы – уи Аԥсуара иазкуп, иара убас аус рыдулара иаҿуп даҽа ҩ-роликкгьы – аҭацаагаратә қьабзқәеи амилаҭтә инструментқәа рыҟаҵареи ирызку.
Уажәтәи аамҭазы имҩаԥысуеит еиуеиԥшым арккаратә проектқәа.
«Онлаин аформат ала ирыцаҳҵоит ахәыҷқәа рзы ахатәы бызшәа аҵара акурсқәа. Абаза бызшәала раԥхьаӡатәи аудиошәҟәы анаҳҵеит – уи Бемурза Ҭҳаиҵыхәа ироман «Анышәнап» акәхеит, аԥсуа, абаза мултфильмқәа реиҭагара ҳаҿуп», – ҳәа еиҭеиҳәеит Егзакь.
АААК ИА ахантәаҩы иазгәеиҭеит, Аконгресс азҿлымҳара ду шаанарԥшуа аҭоурыхтә-культуратә ҭынха аиқәырхара аганахьала. Убри инадҳәаланы Пиотр ду ихьӡ зху Санкт-Петербург иҟоу Антропологиеи аетнографиеи рмузеи (Кунсткамера) Аконгреси рыбжьара напы зҵаҩу аиқәшаҳаҭра аҳәаақәа ирҭагӡаны еилахәу амонографиа аус адулара мҩаԥысуеит, иара убас еиҿкаахоит Кунсткамера иатәу архивтә фотоқәа рцәыргақәҵа, иазырхиахоит аҭҵаарадырратә статиақәа, аҭҵаарақәа, аҵарауаа ҿарацәа аспирантура аҭаларазы алшарақәа роуеит.
Абарҭи егьырҭ апроектқәеи рымҩаԥысра ҳәаақәызҵо иҷыдоу апрограмма аус ауеит.
«Ҳара ишьақәҳарӷәӷәеит ахатәы бызшәеи, алитературеи, аҭоурыхи реиқәырхареи рырҿиареи иазку 2026 шықәсанӡа аус зуа апрограмма ҿыц, уи напхгаҩыс дамоуп аҵарауаҩ Сергеи Паз, иалахәуп иналукааша аԥсуа, абаза ҵарауаа. Апрограмма шәахәаԥшыр шәылшоит АААК, ма «Алашара» асаитқәа рҟны», - иҳәеит Егзакь.
Иара иажәақәа рыла, Санкт-Петербург иҟоу Абнанхамҩатә институ аректори иареи ирыбжьарҵаз аиқәшаҳаҭра иабзоураны 18-ҩык астудентцәа хәыда-ԥсада аҵараиурҭа иаанахәан иахьазы аҵара рҵоит, азеиԥшнхарҭаҿы инхоит. Аконгресс егьырҭ иреиӷьу Урыстәыла аҵараиурҭақәагьы абас еиԥш аус рыцура агәы иҭоуп.
Ицаз ашықәс аихьӡара дуқәа ируакуп иара убас Аԥсны аспорттә кадрқәа реиҵааӡара иазку зымҽхак ҭбаау апроект Аконгресс ахьацхрааз.
«Ҳара активла ҳалахәын Аԥсны ашьапылампылтә академиа «Зенит» афилиал аартра аус, уи абзоурала аԥсуа спортсменцәа аизҳаразы астимул ду роуеит, абаҩхатәра злоу ашьапылампыласцәа адунеи аҿы ахаарԥшразы аԥеиԥш бзиа рзаатит», – иҳәеит Аконгресс Ириеҳаӡоу ахеилак ахантәаҩы.
2022 шықәсазы иарбоу апланқәа ирызкны
Ҳазҭалаз 2022 шықәсазтәи апланқәа рыӡбахә ҳәо, Мусса Егзакь иазгәеиҭеит Аҭыԥантәи аҟәшақәа раартра аус ишацҵахо. Дара абарҭ аҭыԥантәи аҟәшақәа хықәкы хадас ирымоу акоуп – аҭыԥан иҟоу ауаажәларра рыхдырра ашьҭыхра, арӷәӷәара.
«Ҳара ҳхы иаҳархәоит мҩас иҟоу зегьы ауаа ирымоу ауадаҩра дареи ҳареи ҳаицхырааны аӡбаразы. 2022 шықәсазгьы ари аганахьала аусура иацҵахоит», – иҳәеит Егзакь.
АААК аспорт аҿиара ишалахәу атәы дазааҭгыло иара иҳәеит, 2021 шықәсазы зхы иақәиҭу аиқәԥара аклуб «Абаза» 10 шықәса шахыҵыз.
«Ҳкоманда 2022 шықәсазы имҩаԥнагоит аклуб «Абаза» 10 шықәса ахыҵра иазку аиубилеитә гәырӷьаратә усмҩаԥгатәқәа. Ҳгәы иҭоуп адокументалтә фильм аҭыжьра, аспорттә турнир аиҿкаара, иара убас аконференциа амҩаԥгара», – ҳәа адырра ҟаиҵеит мусса Егзакь.
Ари ашықәс азы иазԥхьагәаҭоуп иара убас АААК азы аҵак ду змоу аусмҩаԥгатә – Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза жәлар рконгресс VIII аизара ду. Аизара анымҩаԥысуа арыцхәи Аконгресс 30-шықәса ахыҵра арыцхәи еиқәшәоит. Мусса Егзакь иҳәеит ашықәс аҽеиҩшамҭа инаркны азыҟаратә усурақәа ишрылаго.
Ишдыру еиԥш, Аконгресс аизара дуқәа ирылахәуп адунеи иалаԥсоу ҳдиаспора ахаҭарнакцәа рацәаҩны. Мусса Егзакь агәыӷра ааирԥшит уаанӡа аепидемиологиатә ҭагылазаашьа еиӷьхап ҳәа, ус ҟалар аизарагьы иаабац аформат ала – лабҿаба амҩаԥгара алшон. Егзакь иажәақәа рыла, ауаажәларратә еиҿкаара «Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресс» Аԥҟаԥҵәа инақәыршәаны, 2022 шықәсазы имҩаԥгахоит АААК Иреиҳаӡоу ахеилаки Апрезидиуми реилатәарақәа.
Егьырҭ апланқәа ртәы ҳҳәозар, аҳәаанырцәтәи Аконгресс арегионалтә, аҭыԥантәи аҟәшақәа раартра аганахьала жәларбжьаратәи аусура иацҵахоит, адунеи аҿы аепидемиологиатә ҭагылазаашьа ҭышәынтәалар. Москва иҟоу арегионалтә ҟәша еиҭахацнаркуеит амилаҭтә кәашаракәеи, абаза бызшәа аҵареи акурсқәа, иара убас еиуеиԥшым атематикатә мастер-классқәа рымҩаԥгара.
АААК Иреиҳаӡоу ахеилак ахантәаҩы иазгәеиҭеит Санкт-Петербург иҟоу Аконгресс Арегионалтә ҟәшагьы амилаҭтә кәашара акурсқәа раҭааразы алшара шаԥнаҵо, иара убас Кавказ ажәларқәа ркультура афестиваль аҽаланархәуеит, алитературатә хәылԥазы аиҿкаареи, Аиааиреи Ахьыԥшымреи рымш азгәаҭареи ахахьы иагоит ҳәа.
АААК акоманда реихшьаалақәа
Аконгресс еиуеиԥшым ахырхарҭақәа рыла аусура алҵшәақәас иаанашьҭыз атәы еиҳа инарҭбааны еиҭарҳәеит урҭ ахырхарҭақәа рнапхгаҩцәа. АААК акоманда акәзар, уи ахыԥхьаӡара есааира иазҳауеит, Аконгресс аҿаԥхьа иқәнаргыло ахыдҵақәа ирыцлацыԥхьаӡа ҳәа азгәеиҭеит АААК ауснагӡаратә маӡаныҟәгаҩ Инар Гыцба. Иара иажәақәа рыла, ииасыз ашықәс азы Аконгресс аколлектив иацлеит даҽа ҩыџьа аспециалистцәа.
«Акоронавирустә ҿкы алаҵәара иадҳәалоу аҭагылазаашьа уадаҩ шыҟазгьы, АААК иазԥхьагәанаҭаз апроектқәа рынагӡара аанкыламызт. АААК Иреиҳаӡоу ахеилак алахәылацәа Марина Барцыци Арда Ашәбеи аԥсуаа рҭоурыхи, ркультуреи, ретнологиеи, аԥсуа-абаза жәларқәа рбызшәатә акзаареи ирызку алекциақәа рцикл иаԥхьеит. АААК ИА алахәыла Виачеслав Чрыгба ихы алаирхәит иналукааша аҭоурыхҭҵааҩ, аетнолог, алингвист-кавказҭҵааҩ Анатоли Генко иҭҵаарадырратә ҭынха иазкыз жәларбжьаратәи аконференциа. Уи еиҿкаан Ҟарачы-Черқьестәыла, аилазаара «Алашара» абзоурала», – иҳәеит Гыцба.
Иара дазааҭгылеит аҿарацәа рабиԥара аус рыдулара аганахьала имҩаԥгаз апроектқәа ртәгьы. Убас, АААК аусзуҩцәа 2021 шықәсазы еиуеиԥшым аныҳәақәа мҩаԥыргеит Гәдоуҭа ақалақь, иара убас Дәрыԥшь ақыҭан ахәыҷқәа рыхьчара амш инадҳәаланы. Гыцба иҳәеит астудиа «Аԥсар» алархәны уажәшьҭа ахыркәшарахь ишнеиуа Асҭамыр Кәыҵниа имультфильм «Абраскьыл ифырхаҵара» абаза бызшәахьы аиҭагареи абжьы ахаҵареи аус.
«АААК имҩаԥнагеит Анацәеи абацәеи рыклуб аилатәарақәа Аҟәа, иара убас Гагра. Ари аклуб аусураҿы иазхьаԥшуеит ахәыҷааӡара иазку хра злоу азҵаарақәа, зеиԥшлагьы ахәыҷқәа реизҳара. Гагра имҩаԥысуаз аклуб аилатәарақәа рҟны ахәыҷқәагьы ааԥхьара рыман, урҭ хазы иртәаны ргәы змырҿыӷьша апрограммала аус рыдырулон. Иара убри аамҭазы анацәеи анра зҽазыҟазҵо аԥҳәызбацәеи апсихолог Елана Кортуа илыҿцәажәон», – ҳәа еиҭеиҳәеит Гыцба.
Иара иазгәеиҭеит Анацәеи абацәеи рыклуби Адискуссиатә клуби ҳазҭалаз ашықәс ҿыц азгьы русура иацырҵоит ҳәа. Убри аан алшара ҟалоит аклуб аусура аҳәаақәа ирҭагӡаны аԥеиԥш змоу апроектқәа рынагӡара, ари аусМусса Егзакь иҟынтә агрантқәа азоужьхоит.
Гыцба адырра ҟаиҵеит убасгьы, абыржәтәи аамҭазы активла аҽазыҟаҵаратә усқәа ишырҿу агәыҳалалратә акциа «Агәы аԥхарра» анагӡаразы. Уи хықәкыс иамоуп ацхыраара зҭахны иҟоу аҭаацәарақәа амаҭәа ԥхақәа рызшара. Ари акциазы ҷыдала аԥхамаҭәақәа Ҭырқәтәылантә Аԥсныҟа иаашьҭын, уа иҟоу АААК Иреиҳаӡоу ахеилак алахәцәеи, Аԥсуафеди, Аԥсны ахаҭарнакреи русеицура иабзоураны.
Аконгресс Аҭыԥантәи аҟәшақәа русура
Аҭыԥантәи аҟәшақәеи аҿар аус рыцура ахырхарҭеи рҳәаақәҵаҩ Дмитри Жьиба еиҭеиҳәеит иаҳхысыз ашықәс азы Аԥсны иҟоу АААК Аҭыԥантәи аҟәшақәа русушьа зеиԥшраз. Иара иазгәеиҭеит аҟәшақәа активла рхы ахьаадырԥшуаз иабзоураны аусмҩаԥгатә дуқәеи, акциақәеи, асцоциалтә проектқәеи маҷымкәа ишынагӡаз.
«Ҳара ашьапы ҳкит «Агәалашәара аллеиа», 85 ҵла еиҭаҳауп Аҟәа Аҳабла ҿыц апарк аҟны, Аԥсны жәлар рџьынџьтәылатә еибашьраҿы иҭахаз аҳабла иалҵыз аҵеицәа ргәалашәара ахьӡала. Анаҩс, Калдахәаратәи аҟәша аԥшьгарала аҭыԥантәи ашкол-интернат аспортинвентар ала еиқәыршәан, ари апроект дацхрааит Денис Оҭырба. Иара убас Калдахәара ақыҭауаа адыԥхьаланы АААК аусзуҩцәа амҩаду аҿы иҟоу аангыларҭа акәша-мыкәша рыцқьаны еиҭашьақәдыргылеит», – ҳәа еиҭеиҳәеит Жьиба.
Убас, Аҭыԥантәи аҟәшақәа иаадырԥшуаз ахаԥшьгарала инагӡан хыԥхьаӡара рацәала еиуеиԥшым егьырҭ апроектқәа.
«Мгәыӡырхәа ақыҭа актив алархәны аҿар рзы аизарҭа зал аремонт актәи ахәҭа хацыркуп. Баслахә иҟоу Аҭыԥантәи аҟәша алахәцәа иҭырхит ашәҟәыҩҩцәа рцитатақәа знылашаз аҭыӡҩырақәа рмакет. Цәыббра 1 аламҭалазы Оҭҳара иҟоу Аҭыԥантәи аҟәша анапхгаҩы Амиран Бжьаниа иаԥшьгарала ақыҭашкол аҟны аклассқәа руак аремонт ҟаҵан. Аусурақәа мҩаԥыргеит ақыҭауааи ашколхәыҷқәеи еивагыланы. Пицундатәи аҟәша аусзуҩцәа ракәзар, аҿыханҵа асекциа иаҭаауа ахәыҷқәа амольбертқәа роуртә еиҿыркааит. Убасгьы, АААК акоманда Пицунда имҩаԥысуаз ахәыҷҭәы шахматтә турнир алахәцәа рзы аҳамҭақәа ҟарҵеит», – иҳәеит Дмитри Жьиба.
Иара убас ицаз ашықәс иалагӡаны Аконгресс ацхыраара ҟанаҵеит ҷлоуаа рзы зхы иақәиҭу аиқәԥара азал аиҭашьақәыргылараҿы, уи азы аргыларатә маҭәахәқәа аахәан, аԥхара неиртә иҟаҵан. Еиҭахгьы, Аконгресс акомандеи Гагратәи аԥсуа школ аҵаҩцәеи ашкол ашҭаҿы аҵлақәа еиҭарҳаит, нас аилахәыра Colors of nation еицны ақалақь ауааԥсыра рзы аекологиа иазку алекциа мҩаԥыргеит. Уарча иҟоу Аҭыԥантәи аҟәша акәзар, ақыҭауаа алархәны ахәыҷқәа рыхәмарырҭа комплекс аргылара нап адыркит.
Аконгресс Аппарат аусура
Аконгресс Аппарат анапхгаҩы Кан Ҭаниа еиҭеиҳәеит 2021 шықәсазы Санкт-Петербурги Москвеи иҟоу АААК арегионалтә ҟәшақәеи Аппарати русушьа зеиԥшраз.
Ҭаниа еизаз иргәалаиршәеит, Аконгресс аппарат есышықәсатәи апланқәа реиқәыршәареи, рышьақәырӷәӷәареи дҵас ишаду, нас урҭ рынагӡашьа ишахылаԥшуа. Иара убас аппарат аҭакԥхықәрахь иаҵанакуеит есышықәсатәи афинанстә ҳасабырбақәа рышьақәыргылара, ахантәаҩы дызлахәу аилатәарақәеи аизарақәеи реиҿкаара, Аконгресс алахәцәа рсиа ахарҭәаара, ахантәаҩы ихьӡала иаауа арзаҳалқәа аус рыдулара.
Абарҭқәа зегь рынахысгьы, Аппарат Санкт-Петербурги Москвеи иҟоу арегионалтә ҟәшақәа русура ҳәаақәнаҵоит.
Кан Ҭаниа иажәақәа рыла, иҳаҩсыз ашықәс азы Аппарати Санкт-Петербург аҭыԥантәи аиҳабыра аусбарҭақәеи аимадара рыбжьарҵеит, уахь иаҵанакуеит: Аҿар русқәеи ауаажәларратә еиҿкаарақәа аус рыцурази Санкт-Петербург аиҳабыратә еилакы, Амилаҭқәа рыҩны, аҿар рцентрқәа «Охта», «Квадрат», «Фрунзенский».
«Абас еиԥш иҟоу аусеицура алшара ҳнаҭоит аԥсуа-абаза жәлар рыбзырӡы аҳәара уаанӡа ааԥхьара ахьаҳмоуаз аҭыԥқәа рҟны. Раԥхьаӡа акәны иҳазку аинформациа ҭыҵит Амилаҭқәа реизгаҟны, ҳара ишиашоу ицо аефирқәа рҟны ҳақәгылон, ацәыргақәҵақәеи афестивальқәеи ҳрылахәын. Абаза жәлар ирызку иаарту аурокқәа мҩаԥаҳгон Санкт-Петербург ашколқәеи ахәыҷбаҳчақәеи рҟны. Иааидкыланы иуҳәозар, аԥсуа-абаза жәлар рыӡбахә аларҵәара аганахьала мҽхакы ҭбаала аусура цоит», – иҳәеит АААк Аппарат анапхгаҩы.
Амилаҭтә қьабзқәеи акультуреи рӡыргарахь иаҵанакуеит убасгьы АААК иаԥнаҵаз ансамбль «Абаза» аусурагьы. Ари аколлектив иалоуп Аԥснынтә, Ҟарачы-Черқьестәылантә иааз Санкт-Петербург аҵара зҵо астудентцәа. Аԥсуа-абаза культура иаҳа иааигәаны рҽагәылархаларц иашьҭоуп ақалақь ауааԥсырагьы маҷҩымкәа. Санкт-Петербург иҟоу Аконгресс аҟәша аҿар рактив ахыԥхьаӡара есааира иацлоит. Ансамбль ақалақь аҟны имҩаԥысуа, ма ауниверситет еиҿнакаауа акультуратә усмҩаԥгатәқәа шамахамзар зегьы ирылахәуп.
«2021 шықәсазы ҳхы алаҳархәит Кавказ жәларқәа ркультура X-тәи афестиваль. Иара убас ҳалахәын Амилаҭқәа рбал, ақалақь агәҭа Исааки иуахәама аҿаԥхьа имҩаԥысуаз аконцерт аҟны аԥсуа кәашара дҳарбеит. Ҳалахәын иара убас афестиваль «Ҳаиԥшым, аха ҳаицуп» ҳәа хьӡыс измаз, ҳкәашеит, ҳшәаҳәеит, ҳмилаҭ чысқәа цәыраҳгеит, аԥслымӡла Аԥсны ашьхақәа шҭыхтәу азы амастер-класс мҩаԥаҳгеит. Насгьы, уажә ааскьа Санкт-Петербург адокументалтә фильм «Лара лоуп» апрезентациа мҩаԥаҳгеит», – ҳәа еиқәиԥхьаӡеит Ҭаниа.
Иматериалтәым акультуратә ҭынха иазкыз апроектқәа
АААК Аҳәса рхеилакқәа рнапхгаҩы Гета Арӡынԥҳа 2021 шықәсазы Аконгресс иреиҳаӡоу аихьӡарақәа ирхылԥхьаӡалеит апроект «Иарбан? Иаба? Ианба?» анагӡара. Иара зызку аԥсуа-абаза милаҭтә культура, аҭоурых, аетнографиа ирыҵанакуа адыррақәа раларҵәароуп, адунеи аҿы ҳаӡбахә еиҳа ирацәаны ираҳарц.
«Ари апроект Аԥсуа телехәаԥшраҿы иамаз ареитинг, ауаа анахәаԥш ашьҭахь иҟарҵаз ахҳәаақәа уҳәа агәра ҳдыргеит аудиториа аҭахрақәа ҳашрықәшәаз. Иҭабуп ҳәа раҳҳәоит Аԥсуа телехәаԥшра аколлектив, хьыӡҳәалагьы уи адиректор Ирина Агрԥҳа, абри аус анагӡараҿы иахьҳацхрааз. Ҳәара аҭахума, 2022 шықәсазгьы апроект ацҵаразы ҳапланқәа уажәшьҭа ишьақәырӷәӷәоуп ҳҳәар ҟалоит. Ҳгәы иҭоуп ҳашьцәа абазақәа рааԥхьара, иара убас Москватәи аԥсуа диаспора аҟынтә акоманда алаҳархәырц. Иҟалап, АААК Аҿар рхеилак алахәцәа рхыԥхьаӡараҟынтә акоманда еиҿкаахаргьы», – лҳәеит Гета Арӡынԥҳа.
Лара ишылҳәаз ала, уажәтәи аамҭазы аус адулара иаҿуп аԥсуа-абаза жәлар рдоуҳатә культуратә ҭынха иазку апроект «Амазара» азы атема ҿыц.
«Уажәы аетнографиатә тематика ҿыц аарԥшышьас иаҳҭаша ҳазхәыцуеит. Мгәыӡырхәа иҟоу аетнопарки ҳареи аиҩызаразы аиқәшаҳаҭра ҳабжьаҳҵеит. Уи ахада Мзауҷ Ԥлиеи ҳареи
ҳаицәажәеит ҳмилаҭтә қьабзқәа ирызку атыҳрақәа апарк иахьаҵанакуа имҩаԥаҳгарц. Ҳара иҳавагылеит асахьаҭыхцәа хатәрақәа Баҭал Џьапуеи Ҭемыр Ӡиӡариеи, Аконгресс ИА иалоу аҵарауаҩ Арда Ашәба, иара убас аҭоурыхҭҵааҩцәеи аетнографцәеи, абарҭ зегьы ҳацырхырааны иҭаҳхуеит авидео ҿыцқәа ԥшьба апроект «Амазара» аҳәаақәа ирҭагӡаны», – ҳәа ԥхьаҟатәи агәҭакқәа рыӡбахә лҳәеит Арӡынԥҳа.
Аконгресс аинфопортал аусура иазкны
АААК аинформациатә портал анапхгаҩы Амина Лазԥҳа еиҭалҳәеит Аконгресс аусура иазку аинформациа аларҵәара аганахьала лҵшәақәас иҟоу.
Лара лажәақәа рыла, ииасыз ашықәс иалагӡаны апортал абызшәақәа фба рыла иааидкыланы иҭыҵит аматериалқәа 400 инареиҳаны. Ахархәагақәа Яндекс Метрика, Google analytics ишырҳәо ала, 2021 шықәсазы апортал иаҭааит 82 000 инареиҳаны иуникалтәу аԥхьаҩцәа адунеи еиуеиԥшым акәакьқәа рҟынтә.
«Есҽны апортал ахаҭеи асоциалтә ҳақәа рҟны ҳдаҟьақәеи ирҭаауеит ҩ-нызқьҩык, ҩ-нызқьи бжаки рҟынӡа ауааԥсыра еиуеиԥшым атәылақәа рҟынтә. Еиҳараҩык ахархәаҩцәа ахьынтәааиуа Аԥсны, Урыстәыла, Ҭырқәтәыла, иара убас Еиду Америкатәи аштатқәа, Германиа, Қырҭтәыла, Ирландиа, Мысра (Египет), Украина, Британиа Ду, Иордании, Саудовтәи Аравиа, Еиду Араб Емиратқәа, Ирак уҳәа атәылақәа рҟынтә ауп», - лҳәеит Лазԥҳа.
Аинфопортал анапхгаҩы иазгәалҭеит ашықәсантәи русураҿы аҭыԥ ду ааннакылеит ҳәа зхы иақәиҭу аиқәԥара аклуб «Абаза» жәашықәса ахыҵра иазкыз адокументалтә фильм аҭыхра. Хара имгакәа ари афильм Аԥсуа телехәаԥшрала идырбахоит.
«2021 шықәсазы ҳара иацаҳҵеит аԥсшәеи абаза бызшәеи рҵара иазку авидеоурокқәа Telegram аҿы рҭыжьра, иара убас иаԥаҳҵеит асоциалтә ҳа TikTok аҟны ҳхатә даҟьа, уи иаҭаауа аҿарацәа аӡәырҩы ыҟоуп. Убри аан, есымшатәи асаити асоциалтә ҳақәеи раудиториа 21 нызқьҩык рҟынӡа инаӡеит», - лҳәеит лара.
Ари ашықәс азы Covid-19 апандемиа иахҟьаны апортал аҭыжьымҭақәа хадаратәла изызкыз Аконгресс аусура мацара акәын.
«Ҳаԥхьаҟа ҳгәы иҭоуп аԥсуа-абаза диаспора иналукааша ахаҭарнакцәеи Аконгресс Иреиҳаӡоу ахеилак алахәылацәеи рыҿцәажәарақәа ҳаиҭарзыхынҳәырц, адунеи иалаԥсоу ҳашьцәа шынхо-ишынҵуа еиҭаҳҳәаларц, абаза жәлар ретнографиеи ркультуреи ирызку аматериалқәагьы ирыцаҳҵоит», – лҳәеит Амина Лазԥҳа.
АААК агәыҳалалратә акциақәеи апроектқәеи
Аконгресс агәыҳалалратә акциақәеи апроектқәеи ртәы дазааҭгылеит АААК ауаажәларра рымадаразы аспециалист Изольда Ҳагԥҳа, иагьазгәалҭеит Аконгресс ианакәызаалак агәыҳалалра аус азҿлымҳара ду шанаҭо.
«2021 шықәсазы Гагратәи араионтә хәышәтәырҭа аковид ҟәшазы иаҭахыз амедицинатә маҭәахәқәа аахәан (арециркулиаторқәа, аҵәыҵәри асабрадақәа, атонометрқәа, ашоурашәагақәа уҳәа – аред.). Иара убас Гәдоуҭатәи аковид хәышәтәырҭахь афатә нашьҭын. Гагра араион ахақәиҭтәра амш аламҭалазы Аибашьра аинвалидцәа рассоциациа «Аԥсны» иалоу аветеранцәа ацхыраара рыҭан. Дара иаҳҭахуп ҳәа ззырҳәаз арԥхагақәа, ахызақәеи ателербагақәеи аахәаны ирызнаган», – лҳәеит Ҳагԥҳа.
Насгьы лара иазгәалҭеит хымз раахыс АААК аматериалтә цхыраара шрынаҭо Цандрыԥшь иҟоу ахәыҷқәа реиҭашьақәыргыларатә центр аспециалистцәа-ареабилитологцәа. Абри ацентр ашҭаҟны ахәыҷқәа рыхәмарырҭа дәы аиҿкааразы аусурақәа мҩаԥысуеит.
Изольда Ҳагԥҳа адырра ҟалҵеит Ашықәс ҿыц аламҭалаз имҩаԥгаз агәыҳалалратә акциақәа рзгьы.
«Заагарҭа маҷу, ахшара рацәа зааӡо аҭаацәарақәа рзы афатә-ажәтә ҳшоит, Гагра араиони Аҟәа араиони Асоциалтә маҵзуреи Агәыҳалалратә фондқәеи хылаԥшра зырҭо рхыԥхьаӡараҟынтә. Ҳамҭас ахәычқәа ирзацаҳҵеит ахаа-мыхаақәа, доус рыцԥхьаӡа макәан роуртә еиԥш. Ҳгәы иҭоуп убасгьы Аҟәа ахәыҷқәа рыхәмарырҭа дәқәа ҩба раартра», – ҳәа лажәа хлыркәшеит лара.
2022 шықәсазы АААК гәҭакқәас иамоу
Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресс 2022 шықәсазы планқәас иамоу ртәы иколлегацәа рнаҩсан дазааҭгылеит АААК Аппарат аспециалист хада Ҭемыр Рекәаа.
«2022 шықәса аҽеиҩшамҭазы АААК гәҭакыс иамоуп Аԥсны иҟоу Аҭыԥантәи аҟәшақәа рнапхгаҩцәа зегьы реизара амҩаԥгара, иҟаҵоу аусқәа анализ рзуреи, ԥхьаҟатәи аусура ахырхарҭақәа рылацәажәареи азы», – иҳәеит иара.
Убасгьы, АААК иацнаҵоит урыстәылатәи иреиҳаӡоу аҵараиурҭақәа Аԥснынтә аҿарацәа аанахәаны хәыда ԥсада аҵара рҵалартә еиԥш амҩақәа рыԥшаара, ҳауаажәлар аҵара бзиа роуларц азы. Ишәгәалаҳаршәоит, абри аҩыза аус шхацырку Аконгресси Питертәи Абнанхамҩатә институти ирыбжьарҵаз аиқәшаҳаҭра иабзоураны.
Рекәаа иажәақәа рыла, ишаԥу еиԥш, сынтәагьы есышықәсатәи агәалашәаратә, аныҳәатә рыцхәқәа разгәаҭара активла аҽаланархәуеит Аконгресс. Убас, АААК злахәу аҳәынҭқарратә ҵакы зманы иазгәарҭо аныҳәақәа иреиуоуп Ахәыҷқәа рыхьчара амш, Аԥсны абираҟ амш, Аҩбатәи акультуратә-спорттә фестиваль «Абаза» уҳәа егьырҭгьы.
«Егьырҭ ашықәсқәа раан еиԥш, сынтәагьы цәыббра 1 азы Аконгресс Аԥсны актәи акласс ахь ицо ашколхәыҷқәа зегьы ԥсышәала ицәажәо атетрадқәеи амшынҵақәеи рзыршоит, аҳәынҭқарратә символикеи, аԥсуа алфавити, ажәаԥҟақәеи рынҵаны», - иҳәеит Рекәаа.
Ҳәара аҭахума, аспорттә, акультуратә хырхарҭа змоу апроектқәагьы гәгәҭажьны иаанхом.
«Аконгресс аҭыԥантәи аҟәшақәа рыбжьара аԥсуа милаҭтә хәмаррақәа ртурнир мҩаԥгахоит. Ихацыркхоит амузыкатә проект, уи абжьы аҭаҩра акурсқәеи, Аҭыԥантәи аҟәшақәа рҟны аконцерт маҷқәа реиҿкаареи еиланагӡо еиԥш иазхәыцхоит. Аклуб «Афырхы» есышықәсатәи атурнир аҟны Аконгресс аҳамҭа ҳәа хазы иалкааны иҟаҳҵоит», – ҳәа ԥхьаҟатәи агәҭакқәа ртәы дазааҭгылеит АААК Аппарат аспециалист хада.
Афинанстә еихшьаалақәа
2018 шықәса инаркны 2021 шықәсанӡа Аконгресс аофисқәа рныҟәгареи, аусзуҩцәа руалафахәы ашәареи, аԥҟаԥҵәатә усқәа рымҩаԥгареи, агәыҳалалратә проектқәеи иааидкыланы ирықәхарџьуп 71 миллион мааҭ, урҭ рҟынтә 70 миллиони 710 нызқь мааҭ – АААК Иреиҳаӡоу ахеилак ахантәаҩы Мусса Егзакь хатәгәаԥхара иалаиҵаз ихатә ԥарақәа роуп.
2020-2021 шықәсқәа рзы Аконгресс алахәцәа рыхәҭалагалақәеи, Ҭырқәтәыла иҟоу АААК арегионалтә ҟәша еиднакылаз ахарџьи ааицҵаны 290 нызқь мааҭ артәеит.
Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресс (АААК) – аҭоурых ду змоу аус бзиақәа маҷымкәа иҟазҵахьоу еиҿкаароуп. Иахьатәи аамҭазы АААК ихадароу ахырхарҭақәа рыла аус ауеит: адиаспора жәпаҩны иахьынхо атәылақәа рҟны жәларбжьаратәи аусура, аҭыпантәи аусура, аԥсуа-абаза жәлар ирхаҭарнакцәоу аҳәсеи аҿари аус рыдулара, ф-бызшәак рыла иҟоу аинформациатә портал арҿиара уҳәа егьырҭгьы. Аконгресс ахықәкы хада – адунеи иалаԥсоу аԥсуа-абаза жәлар ахаҭарнакцәа зегь реидкылароуп.
шәҭалароуп, ма шәыҽҭажәыҩроуп.