Ахваша, мартI а 23, Апсны апны Репатриацияла акъральыгIва комитет гIаншищтара сквшы 25 ъацIыз йазынархата гвыргъьахъв акIвшатI. Ауат асквшква руацIа агIвыма къральква рпны йбзазуз хIыгIвычIвгIвысква йрыуата пщынызкьи хвышвыгIв райхIа Апсны бзазара йгIайхтI. ЖвизынзкьыгIв раъара Апсны йакъральгIвхатI.
Ардзынба Аста
Репатриацияла Апсны акъральыгIва комитет асквш 1993 мартI а 23 агIан йгIандыршатI. Ауи ауысла а-Унашва мачвы ацIайцIатI ЙхIаракIу а-Совет йаунашвачпагIвыз Ардзынба Владислав. ЙщарычIвараз айсра анакIвшуз агIамта апсуаква йгIаргвынгIвуан ауагIахъа радкIылра, Апсни агIвыма къральква рапсуа диаспори ращтаныкъвара рыбагъьара йгьи тшауацIнарыхра магIныта йрыму. Аквырджьква йыркIыта йгIархвитхра атахъыз хIкъральыгIва ауачIвымш шлашарахушла агвыгъараква зпщылазгьи ауи акIвын.
Атурых йгIалахатI хIуагIахъа рапхъагылагIв Ардзынба Владислав зны йхIваз ажваква: «Ҳџьынџьуаа рырхынҳәра – ҳаԥсадгьыл еиқәнархоит» – «ЙхIжьылу ауагIа ргIахъынхIвыхра хIпсадгьыл гIащаквнархуштI». Арат ажваква ракIвпI сквшышвкI апщбачIв аурала Репатриацияла акъральыгIва комитет ахъазла зшIытга хъадата йалуа.
КIавкIаз айсра ацIыхъватшаракви Россия апаштахIыгIва КIавкIаз апны йынкъвнагуз аполитики йгIарылцIла апсуакви абазакви рпсадгьыл нырыжьта Осман империя йхъысра йазадцалхатI. АуагIахъа агIвшахан сквышвкIи бжакIи руацIа йащтаныкъварныс лшара гьрымамызтI.
ХХ асквшышв ахъаква рагIан йгIашIарышвта хIуагIа ргIацарпахра ащта йтагылуа йалагатI. Ауаса Апсны зланакIуаз асовет къральыгIва шIа апны йщаквгылаз аъащаква ауи ауыс дукI йгьдымрыцIстI. АгIайхра анылшараха Апсны зхъа йахвиту къральыгIвата йанца акIвпI.
Репатриацияла акъральыгIва комитет унашва ахъырцIатI Ашуба Нугзар (ас. 1993-1995), АгIвдза Феня (ас. 1995-1997), ДопIуа Гиви (ас. 1997-2002, 2003-2004), ЩынкIвба Аполлон (ас. 2002-2003), Мыквба Анзор (ас. 2005-2010), Адлейба Зураб (ас. 2010-2013), ДжьапIуа Хрипс (ас. 2013-2014), Харазия Вадим (ас. 2014-2017), Дбар Беслан (ас. 2017 йгIашIарышвта ужвы йъагIадзаз).
УахьчIвала Апсны апны репатриация ауысла хабза нхитI. Ауи йшгIанахIвауала, рыжвла ъану рпсадгьыл бзазара йгIайхыз апсуакви абазакви хвысквша руацIа репатриант статус рымазлитI. Ауат асквшква руацIа акъральыгIва комитет йшалшауа апшта ауат ахчала йырцхърагIитI, бзазарти адгьыли рнатитI, нхарта гIаури Апсны акъральгIвра агвныргIври руысла йырцхърагIитI, ауат рсабиква асабигIзартаква рпны йаннаргIалитI, рарыпхьара аднагалитI. Ауи акIвымкIвагьи йхIаракIу апхьартаква рпны арыпхьара ахв ахъвыкI ашвитI.
Репатриацияла акъральыгIва программа архъйара ахъазла асквш 1998 агIан репатриацияла абюджет йаланамкIуа фонд гIандыршатI. Асквш 2018-дза ауи ахчата сом мильуан 156 гIаталтI, ауат йрыуата сом мильуан 116 арепатриантква рыхъазла бзазарта уыхвара йаквдрыдзтI. АкъральыгIва комитет хачIвыта йшаргылуала, сынчIва АйгIайра Амш – сентябрь а 30 – йадахIвуата Апсны бзазара йгIайхыз тгIачва 100 афатар шIыцква рцIапхатIыгаква рыртуаштI.
Репатриацияла акъральыгIва комитет хабар шаргауала, сквшы 25 руацIала агIвыма къральква рпны йбзазауа хIыгIвычIвгIвысква йрыуата 11-н зкьыгIв раъара Апсны йакъральгIвхатI, пщынызкьыгIв райхIа бзазара ауаъа йгIайхтI.
Асквш 2013 агIан акъральыгIва комитети агIвыма къральква руысла Апсны а-Министерстви ажвлара уысхагIвчва йгьи Россия акъральыгIва уысхартаква гIарцхърагIан айсра ъакIвшауа Сирия йгIатырган апсыуати абазати 500-гIв раъара Апсны йгIаргтI.
Репатриацияла акъральыгIва комитет сквшы 25 ъахъыцIыз йазынархата СогIвым йтагылу Апсны акъральыгIва филармония апны гвыргъьахъв айззара акIвшатI. Ауаъа йгIадгылквазгьи апсуа-абаза уагIахъа шабгугьи тшырзынайырхатI Апсны рпрезидент Хаджимба Рауль.
АкъральыгIва ахъада йгIаликIгIатI Ардзынба Владислав репатриацияла акъральыгIва комитет агIаныршара ауысла а-Унашва мачвы анацIайцIуз ари ауыс хIапхъахьыла хъгалра шайауаш йшазхъайцIуз, йхIыбызшву ауагIа йъанызлакIгьи хIрабадырра шатахъу шгIайгвынгIвуаз, зхъа йахвиту къральыгIва мчыта хIщаквгылра ахIатырла ауат рпсадгьыл йшгIайхуашла программа лыхра шатахъу штшазидыруаз.
«Сквшы 25 руацIала акомитет агIвыма къральква йыртабзазауа хIуагIа йрабадыртI, щардагIвы Апсны йгIайхтI, хIкъраль абзазара йгIалалтI, тгIачва гIандыршатI, азджьакI хIаракьатчпагIвхатI, арыпхьара, акультура, аспорт ртшауацIыхра йацхърагIитI. Рпсадгьыл Апсны апны ауат саби гIадрийтI, чкIвыныргIа гIадзындыргылтI», – йхIватI Хаджимба Рауль.
КIьыдата ауи даквгIашIастI асквшква 1992-1993 рагIан Апсны ауагIа Абашта айсра йаналаз агIвыма къральква йыртабзазауа хIхаквлагIвчва гIвынакIла йшгIанымхаз.
«Зынгьи йгьхIхъаштылуашым Абашта айсра агIан Трыквшта, Сирия, Иордания йгIартыцIта абджьар знапIыцIата хIпсадгьыл хIыцгIазхчаз, хIкъраль ахъахвитра ахъаз зхъа щтIазцIаз хIайщчваква. Ауи зквшахIатхауа закIыпI: апсуа дъанызлакIгьи йанакIвызлакIгьи йпсадгьыл йапхыцIахуш дазхъвыцитI!» – йгIаликIгIатI Апсны рпрезидент.
АкъральыгIва ахъада репатриацияла акомитетгьи антахьгьыт акъральыгIва уысхартаквагьи аргваныта Адуней апсуа-абаза конгресс (АААК) йшацынхуш даквчважватI.
Атурых йгIалахаз арыцхIагIара ду йакъвнагаз хIуагIахъа радгылхра, хIыгIвычIвгIвысква рпсадгьыл йгIацарпахра, хIуагIахъа, хIгвбайара, хIыбызшва гIащаквыжьра зымгIва хIыхъазла йапхъадзу мурадта йалра атахъыпI», – йхIватI Хаджимба.
Репатриацияла Апсны акъральыгIва комитет аунашвачпагIв Дбар Беслан йхIвахIвра сальамшвъа дгIапхьатI агIвыма къральква йыртабзазауа апсуаква ртурых амузей адиректор, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Инджгийа Джамбул.
«ХIара хIызтабзазауа агIамта ймайрам ахачIвква хIызгIанаргылитI. Ауат хIырхъйара ахъазла хIкъраль бзи йыгIбагIвацауа – мачIчвапI. ХIадгылта, хIацыта амальта йхIыму зымгIвала хIпсадгьыл ауачIвымш хIазабакIра атахъыпI. Акомитет апны йынхауата хIкъральи хIуагIи рыхайыр зкъару алазцIауа зымгIва адахIвракви азгIвадари рзыстахъпI. ХIапхъахьыла рыцIагьи йдуу ауысква хIырзынадзаргIатI!» – гIанахIвитI ашвъа.
Адуней шабгу апны апсуакви абазакви абаргвыра шIыцква йшрынйауа – зымгIва йрапхъата рцри бызшва, ркультура, руагIахъа тшдырра гIащаквыжьра руысла –
йгIачважвара апны даквгIашIастI Трыквшта апны апсуа культура квтаква р-Федерация аунашвачпагIв Акусба Атанур.
Ауи йшипхьадзауала, агIвыма къральква йырту апсуакви абазакви Апсны йгIайхра ахъазла аъащаква гIаныршара йаццауата йапшым акъральква рпны йбзазауа апсуа уагIахъа ргIахчара йазынарху акъральыгIва программаква лыхра атахъыпI. Ажва ахъазла, ауат ъабзазауа акъральква рпны ркультура, рыбызшва, руагIахъа тшдырра шырзыхчуш йазынархата.
«ХIара агIвычIвгIвыс – Трыквшта йа датша зджьара дбзазузтынгьи – апсуа жвлара дшырхъвыкIу йылайхIвара ахъазла хIицхърагIара хIборчпI», – йхIватI Акусба Атанур.
Репатриацияла акъральыгIва комитет асквш 25 йахьызхIвагата йгIацIырщтыз амедаль Апсны йапхъахуз рпрезидент Ардзынба Владислав йхъапщыла Джергения Светлана йлырттI.
Адиаспори ауат рыжвла ъану рпсадгьыли рабадырра рыбагъьара ркъару ъаларцIаз ахъазла агвыргъьахъв айззара апны «Ахьдз-Апша» орден йхпахауа астепень рквнадыргатI Агумаа Неджет, АгIвдза Биулент, Ардзынба Джаммалетин, Ачузба Зульфи, Бедия Аиджан, Бганба Ардашын, Гогуа Сенер, Квициния Аида, Кутарба Эркан, Маршан Ахмат, Маршан Шарафеддин, Махария Адем, Хишба Екрем, ЧкIотIуа Октай, Шамба Зеррин.
швталра йа тшаншвцIара атахъыпI.