КIавкIаз айсра йаладзыз рхъмаштылра атшын Согъвым апны АААК ачвахъабага айззараква адыргалтI.

Барганджиа Саид

Май а 21 атшын Адуней апсуа-абаза конгресс амшын атшпы апны апсуа чвахъабага чвамза Ащамакъи НартргIа рымци (НартргIа рымца ахьызта НартргIа рэпос апны йгIазквчважвауа амца ду – аредакция ррытаразга) адыркIын КIавкIаз айсра йаладзыз рджьабатI.

А-Конгресс архъйагIв секретарь Гицба Инар йшгIаликIгIазла, АААК йгIвысквшахауата КIавкIаз айсра йаладзыз рхъмаштыла амш йадахIвуата йакIвшауа ауысква радгалра джьгарта йалалитI.

«Швабыж магIны ду амапI ари ахъмаштылра, атурых ацIабыргра архъвыхра, йгIаншаз агIващагIараква апхъахьыла йгIамцIсыхырныс ахъазла йаквнагауа ацIхъважва агIарбара», - йхIватI Гицба Инар.

Ауи йшгIацицIахызла, сынчIва АААК йыргвыгъан рыцIа йауацIыхта айззара ду адыргалырныс, ауаса акоронавирус апандемия ахъазла йщаквгылу ашIакIраква ршвхIаусыгIвала йгIайззаз ауагIа рыцIа ймачIхатI.

Арепатриант Гваджьа МухIамад жвасквша цIитI КъЧР дтыцIхта Апсны дталхищтара. Ауи ансисквша май а 21 атшын Согъвым йтагылу АмхIаджьырква рчвахъабага дазгIайитI.

«УахьчIва амш йапшта хIуагIахъа рызбжа амхIаджьырра йалашван рцри псадгьыл мчыла йтырцатI. Ари атшын зымгIвагьи хIгIазтынхаз апхъанчIвиква гIахIгвалашвахуата хIджьабара атахъыпI», - йгIаликIгIатI ауи.

Трыквшта йауу арепатриант Квтарба Хаери Апсны дбзазауищтара жвасквша райхIа цIитI. Ауи дшхъвыцуала, атурых, ахъмаштылра знархару арат ауысква арепатриантква рпсадгьыл йазгIайхырныс гвыхътIыла йаквдыргвышхвитI.

АРИ АГIАНШАРА АВИДЕО АПШРА >>

«СквшыкI апны зынзаджвыкI хIайззата хIыладз гIахIщтиуа ауи хIуачIвбзазара лашарата йщаквхIыргылырныс ахъазла йгьхIыхъвушым. Арат агIаншараква уыс щарда рыдгалра атахъыпI, анйараква, аконференцияква адгалра атахъыпI, зынзаман зпсадгьыл йтыцIхырныс йадырцалыз хIабашталагIвчва ртынхаква кьангьаш рыламкIва йгIацапахырныс шгIартахъхуш апшта», - йхIватI Квтарба Хаери.

КIавкIаз айсра йаладзыз рхъмаштылра амш адамыгъаква йрыуазакIыта йщаквдыргылтI апсуа чвахъабага чвамза Ащамакъа. Ауи даквчважватI а-Конгресс апхIвысква рсоветква рунашвачпагIв Ардзынба Гета.

«Ари амш ажва аламкIва асквш апны швабыж магIны ду зму йрыуазакIыпI, ауи ахIатырла йатахъыта йхIпхьадзатI ауи быжь шIыц ахIтырныс. Мурадта йхIкIытI амхIаджьырра йаладзкваз рхъмаштылра йазынархата йалкIгIата хIабаза уагIахъа йырдамыгъу квпшыракI гIахIауырныс. Ащамакъа – ари хIадгьыл апны ацIасква шбзу, амшын йхъысыз шхIхъмаштылуа гIазырбауа дамыгъапI. ХIара ари ачвамза хIыла йшгIацIалуа йхIзыгIакIкIауа мгIваквцIагIвта акIвпI», - йгIахIгвынлыргIвытI Ардзынба.

АцIасква рцIолара

МышкIыла рыцIа паса АААК йадыргалтI йбергьльу апсуа апхьахьа-турыхдырыгIвчва злаз анйара. Анйара йгIадгылтI Адуней конгресс ЙхIаракIу асовет йалаквугьи.

АААК ауыс алыргара атахъыта йырпхьадзатI: КIавкIаз айсра йаладзыз рхъмаштылра амш апны Ащамакъа (апсчва рыхъазла апсыуаква цIаста йадыркIуа ачвамза – аредакция ррытаразга) аркIра ангIалуи йанымгIалуи, ари ачвамза аркIра ахъмаштылра амш апны цIаста йчпа йауаши йамуаши.

АкъральыгIва музей аэтнография хъвшара анаука нхагIвы ахIба, аэтнолог Шамба Инга йшгIалылкIгIазла, ачвамза Ащамакъа аркIра ауи агIарысабапра цIас йгьапшIагылуам.

«Ащамакъа «Абзазара ацIла» - абзазара, апсабара ркъагIара – йадамыгъапI. Апсра, апсхъвы рпны Ащамакъа шгIадрысабапуаз абзазара гIашIамсуата йшымгIвайсуа йагIарбагата акIвын. Ачвамза ари амагIны йгIаквхта сара баргвыракIгьи гьызбум май а 21 атшын зальмагIала йадырцалта амшын йхъысыз хIабашталагIвчва рхъмаштылра, ауахьауи атшпы йнамдзаз рпсы артынчра йырзынархата ачвамза аркIра цIаста йщаквгылырныс», - лхIватI Шамба.

Ари ахъвыцща йаквымшвауата йгвгIанагра йхIватI Гвлиа Дырмыт йыхьыз зхьзу Апсны агуманитар рхъвыхраква ринститут аунашвачпагIв, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Ашуба Арда. Ауи дахъгвыргIвауата йхIватI аджьабара чвамза амальынтшата зпсадгьыл йтыцIхыз йырхъхIвалгIата май а 21 йадамыгъахузтын ауагIа тамамта йгIаргвнымгIвырныс: «мчыла зпсадгьыл йтыцIхыз зымгIвагьи адуней йыквхымкIва йгIаныцIуазшва йырпхьадзата».

Айззара йалаз йщаквдыргылтI КIавкIаз айсра йаладзыз йырчвахъабагата Ащамакъа ацIас акIвдыршарныс, ауаса апхъахьыла ари ацIас ахъатаква зымгIвагьи йнардзата йдырхъвыхырныс. Адуней апсуа-абаза конгресс ахабарргарта портал апсуа чвахъабага чвамза Ащамакъа йауацIыхта йгIаквчважвауа агIвыра аднагалитI, ауи гIамта айшысла йгIаквшвуштI.

ЙанакIвызлакIгьи йацзакIыпI

Ансисквша май а 21 КIавкIаз айсра аналгаз амш йадахIвуата адуней атурых апны йгIалукIгIушта йгIаншаз арыцхIагIа ду йаладзыз ауагIа рхъмаштылра йазынарху айззараква Апсны апны йахъазымкIва КIавкIаз адиаспораква ъабзазауа акъральква зымгIва рпынгьи йакIвшитI. Асквш 2020 апны акоронавирус апандемия ахъазла йнарахвыз ашIакIра амальква ршвхIаусыгIвала ари атшын жвлара уыс ду гьадрымгалтI.

Ага ауаса йаъазтынгьи КIавкIаз айсра йаладзыз гIаргвалашвахуата йырджьабатI КъЧР апны. Черкесск апны ари ауыс йалан ажвлара адкIылараква «Алашара», «Абаза», «Адыгэ Хасэ», датшагьи, ЙынджьыгьчкIвын апны – акыт аунашвахъцIарта ахъада Джьантемыр Фуъад йгьи «Апсадгьыл» жвлара йаланакIуа акыт ахъвшара аджьгарыгIвчва.

«КIавкIаз айсра, ауи йгIахъшахъыцIыз арыцхIагIаква, йалкIгIата, КIавкIаз ауагIахъаква рцришта йъатыцIыз ажва аламкIва абаза уагIа ртурых апны рахIа йгврыдзгадзу гIаншарапI. ХIара ауи хIхъхIраштылра гьатахъым, йхIылшауа зымгIва хIчпара атахъыпI хIапхъанчIвиква рышта апны хIтынхаква мамырта, ангIалра рбжьата йацбзазарныс ахъазла. Амамырра, ацIасква ргIахчара, ауат йгIадзынгылуа абанпараква сквшышв щарда рурала йынкъвыргауата йырзгIаныжьра – абаратква ракIвпI йхъаду хIпсадгьыл йазцIабыргта хIапхъанчIвиква йгIадырбаз афырра ду ахъмаштылра апны», - йхIватI Черкесск апны йаныргIалу «Алашара» адкIылара ахъвшара кIьыда аунашвачпагIв Мыква Мурат.

КIавкIаз айсра йаладзыз йырхъмаштылра мшыта ансисквша йщаквгылапI май а 21. Асквш 1864 агIан ари атшын ГвыбагIа хва (ужвы – Россия апны «Атшшарта Къапщы» - хIва йызпхьауа – аредакция ррытаразга) апны асквшква 1817-1864 рагIан йакIвшаз, швынзыкьпхьадзара йнадзуз ауагIа анцIрала зпсадгьыл йалхъвдызчIвыз КIавкIаз айсра ъалгаз дыртлапIауата арра парад рчпатI. АуагIа тгIачвала Осман ПаштахIыгIва йцахтI, ауыла рбзазара мгIваква адуней ахъатаквала йамцIыргатI.