Адуней апсуа-абаза конгресс абаза бызшвала апхьараква хвыдъа йаднагалитI, ужвы ауат онлайн ргIапсщала йакIвшитI. АААК ахабарргарта портал ауат аъаща шIыц йтагылата йшынхауа архъвыхтI.

Адуней апсуа-абаза конгресс Москва апны хвыдъа йаднагалуа абаза бызшвала апхьараква ужвы зджьара ушаъугьи урылал йауитI. Пандемия агIамта арыпхьара онлайн ргIапсщала йадгалра ауыс йацикIтI АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса. Ауи абызшвала арыпхьагIв мзигIадза йыртуаш анхаша хIакъ йрыбагъьатI.

ЙгIашвгвалахIыршвахпI: абаза бызшвала апхьараква Россия Федерация а-Правительства йачIву а-Финанс университет апны ангьльыз бызшвала йазрыпхьауа КIарма Марйана лгIаджвыквцIарала йадыргалтI.

Ауи йгIахIалхIвтI апхъала апхьарасахIатква Москва апны абаза культура квта ъаныргIалу Гоголь йыхьыз зхъу абиблиотека апны йшакIвшалуз. Марйана йшылпхьадзауала, пандемия йгIалцIла онлайн ргIапсща йъазцаз бзира алата йгIацIцIтI: йапшым ашIыпIаква йрыуу апхьагIвчва ауи йалалырныс лшара раутI.

Ужвы ари асахIат абаза бызшвала йапхьаквауа хгвыпкIта йшапI: хвысквша уалагата агIсквшадза йырту ахвыцква, агIсквша уалагата жвипщсквшадза йырту асабиква, жвипщсква йайхIата йырту адуква.

«Гвыпипхьадза йрылу жвгIвы йгьрайхIам. ХIара агвыпква хIмырдууырныс щаквхIыргылтI, йауа ухIварыквын, онлайн ргIапсщала йанаурыпхьауа швабыж угватшнызара атахъыпI», – йгIалылкIгIатI КIарма Марйана.

Арыпхьаща амальква дрыквчважвауата апхьараква унашва рхъызцIауа йылхIватI лара ангьльыз бызшва йшалрыпхьауа ашвапха шгIалыхъвауа – йагъьу амальква абаза бызшвала арыпхьара йаквлыргIапсырныс лылшатI. Ауи йгIалылкIгIатI апхьараква лкIгIара хъадата йрыму аудио йгьи видео материал щардата йъагIадрысабапуа шакIву.

«ЙаъапI абаза бызшвала йатаркIыз амультфильмква, ауи бзипI, ауаса мульфильмгIвацала абызшва йгьузазыбжьушым. Ауи йгIалцIла арыпхьагIв апхьарасахIат ззынархазлуш анлыйхуа [йазалхта] аудио йгьи видео материал азирыхIазыритI, апхьагIвчва ауи йащтагIайуаш апхьарасахIатдза мчыбжьыкI ауацIа йддырдыр йауитI», – анхаща даквчважвитI КIарма Марйана.

АпхьарасахIатква мчыбжьыкI апны зны Zoom абадырырта тып апны йадыргалитI, ауат дакъикъа 45 йнайитI. Абаза бызшвала йайрыпхьитI афилология наукаква ркандидат, йбергьльу ажурналист йгьи ажвлара уысхагIв ХIасарокъва Бильаль. Ауи йхIватI рахIа йагъьу арыпхьаща амальква рыщатала йара йлыйхыз аметодика псайспамцара йшщаквгылуа.

«РыцIа хIызквсуа Ставрополь апны хпа-пщба сквшы руацIа йхIырхIаз ашвапха акIвпI. Ауаъагьи Ставропольшта йту абазаква руагIахъа-культура автономия аунашвачпагIв Чагва Армида ахвыцквагьи адуквагьи рыхъазла апхьараква адылгалтI, апхьарасахIатква апхьагIвчва азхIкIкIуатагьи рпынква йаъатагьи йакIвхIыршитI», – йгIахIгвынйыргIвытI апедагог.

ХIасарокъва Бильаль йшихIвауала, йынхара апны абызшваквала арыпхьара знархару йбергьльу аквтаква ршвапхи пIатIу зкву аъачIвагIагIвчва рбжьагажвакви ангIайрысабапуа ршIыйара йылата ауыс дадгылитI. Ауи апхьагIвчва ргвква рпны «апсабара йгIарыланацIаз рцри бызшва абжьы шгIайыршIыхуш» дазыпшгIитI.

«Абызшва азыбжьарала йщаквгылхьата йаъу аметодики хIара хIызланхауи ашIуырпшрыквын, хIара хIпрограмма йшауаш апшта рыцIа щардата этнокультура йазынарху азцIгIараква алахIцIитI. Арыпхьара агвыпква рныбыжь йгIаквхта йанхIыргIалитI. Апхьара агIарбараква адуква рпны рыцIа йагъьпI – ауат рцри бызшва тшазырдыруата йддырдыруа йалагатI. РыцIа йщаквгылхьата ухIва йауаштI 11-16 сквша йырту апхьагIвчва рарыпхьара апрограммагьи. ШIыцта хIызднагалыз 5-8 сквшы йгьи 9-11 сквшы йырту асабиква ргвыпква рарыпхьара акIвпI. Араъа онлайн ргIапсрала арыпхьаща ахъа хIалаган шIыцта йлыхIхитI», – йхIвитI арыпхьагIв.

Ауи дынхауищтара гвы зитызгьи гIахIайхIвтI: адуква йдуырдыруа бзита йрыларкIитI рпынквагьи дара-дара рхъа йадынхалуазтын. ХIасарокъва Бильаль абаза бызшвала арыпхьара анадзарала йшахъцугьи даквчважватI: асабиква данрыдынхадуа ауи рыцIа дызквсуа ауат этнокультура (абызшва, ахабзаква, ацIасква, агвбайара, атурых) йахаргIвазара, йалакIу дыррата йрыму рыцIа тшауацIнарыхра, ансимшы йгIадрысабапра атахъхуш, йащтагIайуа арыпхьара анадзараква рпны щатата йырзалуаш ажваква ргвындыркIылра ракIвпI. АрыпхьагIв йгIаликIгIатI агвыпква ъадууым абзирала апхьагIвчва зымгIва анхара джьгарта йшаланакIуа. Ауи аджьгарра шымхьуаш апшта йчпара – арыпхьагIв йыхъазла хачIв кIьыдапI. Ауи ахъазла апхьарасахIат тшаназирыхIазыруа йгIайрысабапуаш аматериал, асахIат хъвы-хъвы йшишуш, хъвмаррата йалайцIуш бзита дрызхъвыцитI.

Бильаль йшипхьадзауала, мчыбжьыкI апны дакъикъа 45 мачIызтынгьи арыпхьара адызгалквауа йызлу аъащаква тшырзырдыруата «йахърыкъьу хачIв ду» рпахь йгьдыргылуам, йалкIгIата – асаби гвыпква рпны.

«Йхъаду – асабиква абаза уагIа рыбызшви ргвбайари штшрыдыркIылуаш рыладырхIвара, этнокультура ахьыла разыгIальаматра гIаршIыхата йрыбагъьара ракIвпI. АпхьарасахIатквала хIгIанымхауата хIара атгIачваква рпны йаквнагу этнокультура аъаща шщаквгылуаш хIацхърагIитI. «Алашара» жвлара адкIылари Абаза район аунашвахъцIарти рбзирала хIара этнокультура материалла бзита хIадгалапI. ЙатакIу амультфильмкви агвацчпа фильмкви ракIвызтI, видеота йахъырхыз асаби ргылчIвква, бжьыла йанырцIаз алокIква, ауысаква, агIахIвахраква ракIвызтI, абазаква ркультура гIазырбауа авидеоматериалква ракIвызтI, абаза радиуа апны йазыркIкIыз зжанрквала йапшым аудиогIвыраква ракIвызтI. Ауатква зымгIва ан-абачва рсабиква абаза культура-бызшва хIауала йпсыпнкъвгауата аъаща гIандыршарныс йгIарыхъвуштI», – йхIватI ауи.

Бильаль йгIацицIахтI адуква рапхьарасахIатква йырзалху азаман йтамшвауата сахIаткI айхIа йшнайлауа. Онлайн апхьараква зтемаквала йапшым апрезентацияква рылазлитI.

ХIасарокъва Бильаль амультимедиа материалква ширыхIазыруагьи кIьыдата даквгIашIастI.

«Гвыпипхьадза рыхъазла апхьарасахIатипхьадза йазалхта видеоролик хIрыхIазыруамцара арыпхьара ацIыхъвадза ужвы йлыхIхуа абаза бызшвала арыпхьаща аметодика йацхIцIуш видеоцхърагIага азхIкIкIырныс хIгвыгъапI», – йажва алйыргатI арыпхьагIв.

Уаз Умар йыщайдзаквала Дарыкъвакт дауапI, ауаса сквшщарда цIуата Москва дтапI. Умари йхъапщыла Альбини хгIвысабичва рымапI. АхIбачва Дани Фатими абаза культура квта анхара анджвыквнацIагIваца йгIашIарышвта ауаъа йцалитI, абаза бызшвагьи ддырдыритI. ГIвысквша ахIа йыртам Зарагьи «мачIкI дштшытхауа» абызшва лдырдырра ртахъыпI.

«Сара асабиква рцри бызшва рдырныс, рхIаль-шан хIцIасква йрыквыргIапста йщаквгылныс магIын ду азызбитI. ХIара апхьараква шакIвшауа хIазыразпI. Ажва гьалам, асабикви арыпхьагIви йадзхъачIвата йанацынхуз рыцIа йбзийын. ХIара хIхаквлагIвчва хIрынйун, хIсабиква абадыруан, йайчважвун. Ауаса пандемия хIаналашвагьи ацIайква рцри бызшва ддырдырныс лшара ъарзыгIандыршаз швабыж хIайгвыргъьитI», – йгвгIанаграква хIыцагIвишатI Умар.

Адуней апсуа-абаза конгресс хачIв хъадата йаргылуа йрыуапI апсуа йгьи абаза бызшваква гIащаквыжьра йгьи тшауацIдрыхра. Ауи ахIатырла АААК ансисквша абызшва йазынарху йапшым апроектква рырхъйара йацхърагIауамцара адуней шабгу апны абызшвала апхьараква аднагалитI.