Йайшысу афильм «Сыс» Апсны ауагIа ргIвгIвы Гогуа Алексей йгIахIвахра ащатала йхъылхтI арежиссер шIа Кварчиа Амина.

Герасимов А.С. йыхьыз зхъу Россия кинематографияла акъральыгIва институт (ВГИК) арежиссер хъвшара апны йапхьауа Кварчиа Амина Апсны ауагIа ргIвгIвы Гогуа Алексей йгIахIвахра ащатала йайшысу афильм «Сыс» хъылхтI.

ЗымгIва злагIаджвыквлыз апсуа прозагIвгIв йыршIыйара дъахънахыз акIвта лхIвитI Кварчиа Амина. ТшытракI цIуата ауи агIвгIвы йыбызшва датша заджвы йчIвы йшапшым гвы алттI. ЙалкIгIата лгвы йазынадзатI агIахIвахра «Сыс», ларгьи ауи лдиплом нхара алалчпарныс йгIалылхтI.

«АгIвычIвгIвыс йшйызхIауа сазнархъвыцтI: ачкIвынхвыц лахъвгIахъасракIла дшдухауа, йылдзгIара адуней штIахсу шгIайгвыннаргIвуа, йаргьи щаквыргылрата йлыйхауа ахъазла джьауап йкIра шатахъу штшазидыруа. Сара сдиплом нхара ахъазла йапшымта сценарийквакI сыман, ауаса аъачIвагIагIвчва асыс змаз ачкIвынхвыц йтурых зымгIва йгIарылыркIгIатI», – йгIалгвалашвахитI апхIвыспа.

Акадр йгIанамырбауа ахачIвква

Акино ахъыхра арежиссер агIахIвахра згIвыз дазыразта далагатI, асценарий лара йылгIвытI. Ауи йшылхIвауала, астудент кино заманта йазалху дташвара ахIатырла асюжет анархаразаджвыкI гIалылхра атахъхатI.

«АгIахIвахра йалапI ачкIвын айсра йцата пхызла щардала йызгIайлауа йаба йзалху анархарагьи. Сара ауырата скьангьашуан ауи гIалазыжьуаши йгIалазымжьуаши: ауыгьи швабыж схънахуан, ауаса заманта йсымаз апны ауи абгата йсзыгIахъымтIырныс сачвшвун. Абарауаса сара асюжет хъадата йалаз ачкIвыни асыси йырзынархаз ахъвы гIанызыжьтI», – лхIвитI Кварчиа.

Афильм Очамчыра район йаланакIуа Джгерда йгьи Аймара кытква рпны йхъырхуан. Йъахъырхуаш ашIыпIаква ргIалхра мчыбыжьпхьадзара агатI. ЛцхърагIагIв Дгебиа Фатима длыцта Апсны акыт щарда дгIархъыкIвшатI. Лара йшылхIвауала, йъахъырхуаш ашIыпIа магIын ду азылбун.

«Джгерда кыт апны хIара асыс злу ашIчIвараква ъахъыхIхуаш тшшара пшдзакI гIахIаутI. Йара ауаъа сыла цIлакI йаквшватI – ауи акыт алыгажвкI йпа дйыцта ацIла шлайцIаз афыр хъада йанйайхIвуа ашIчIвара йаквыргIапсдзан. Афыр хъада йтыдзгьи йара ауи акыт апны йгIасаутI. Йшчвагъвуз хъысхра ахъазла чвы зцIахIву кIватан гIасаура атахъын. Ауи гьмайрамызтI – уахьчIва чвыла заджвгьи дгьчвагъвахуам. УацIыхъвангьи Аймара кыт апны йхIтахъыз зымгIва хIаутI. Анхагаква хIцрахIва гвыпла ауаъа ацарагьи хIарыгIапсатI, ауаса йхъыхIхыз акадрква хIгIапсара гIархвгIахтI», – лхIвитI Кварчиа Амина.

Арежиссер апсуаква йынкъвыргуз адин йапщыладзу гIвычIвгIвысгьи дгIалаутI. Амина йылхIвахитI ауи дызлу ашIчIвараква тамамта йхъыхра шатахъу йара йшгIалайхIвуаз.

«Квтелиа Борис дгIахъвмарра гьатамхъхатI – ауи йара дныхIвагIвпIта сквшщарда цIуата ацIасква нкъвигитI. Акъвырман щра са датшата сыла йгIацIазыжьуан, ауаса йара ауи шакIвдыршауа атамам гIасайхIвтI. ХIаргьи йшаъадзаз хIахъымсуата ауи йшихIваз апшта йхъыхIхтI», – йгIалылкIгIитI Кварчиа.

Афыр хъада – ачкIвынхвыц йтурасыла дгIахъвмартI Очамчыра район йаланакIуа ЧIлоу кыт апхьарта апхьагIв, жвасквша йырту Чолокуа Данат. Арежиссер ауи цIай щардагIв дрылапшын дгIарылылхтI.

«Сара сыхъаз магIын ду аман ари атурых йангIалуаш фыр хъада дгIасауырныс. Ауи акIвпI атурасы хъадала кыт хъаракI йауу цIайкI дгIахъвмарырныс рыцIа йызгIалсхыз. Акытква рапхьартаква сгIархъыкIвшатI, ауаса йстахъыз дгьсмаутI. Афильм апны йгIахъвмаруаш дшгIалырхуа ахабар згIаз зджьакIы Чолокуа Данат йсурат сзыгIарщтитI. Зынла йгIасгвынгIвытI ауи сыззыпшгIауа шйакIву. ДшгIахъвмаруа сапшуата мачIкI сйыцынхан сшымгIващаз хъасцIатI. Афильм йалаз анахьанат ацIайквагьи ауи апхъала зынгьи кинохъыхра йгьаламызтI, ауаса йыззычпамыз зымгIва разыгIальаматрали рхъамайгьдзарали йхъыргIватI», – лхIвитI Кварчиа Амина.

АлокI уаналу

Афильм апны датшагьи йгIахъвмартI Апсуа драма театр актерква Сангулиа Сырбейи Аха Лаврики. Актерта йынхаквауа йрыуата афильм йалалцIушыз гIалылхырныс Амина дылцхърагIун ажвлара рабадыррала атеатр ахъвшара аунашвачпагIв Тыжвба Щарида. Ауаса йцан, арежиссер лара Щаридагьи турасы хъадакIла дгIахъвмарырныс дгIалыхIватI.

Тыжвба йгIалгвалашвахитI йгIахъвмаруаш йанырзыпшгIуз дымшыркъвауа афыр хъада йан лтурасыла лара дгIахъвмаргьи йшауашыз шылхIваз… арежиссергьи ауи  лажва зынла дшамцIасыз.

«Арежиссер афыр хъада йтурасыла йгIахъвмаруаз ачкIвын дишIырпшыта – дхъышта йа дхъакъапщта актриса дылтахъын. Йджьасщадзауата Амина сажваква йылцIабыргта дрыдгылтI, саргьи «момо» схIвахуазма – щарда цIуата йсгвалаз гIасыдахIвтI! ПхIвыспипхьадзагьи кино лхъырхныс лгвалазапI – айшысызтынгьи, ауыразтынгьи», – лхIвитI Тыжвба Щарида.

ЛгIагвалашвахраква хIыцагIвылшауата ауи йылхIвахитI Апсны йпшдзу акыт Джгерда апны «абзазара дгIалыржвата алокI даларжьызшва» кIара ъадзахъырхуаз «йджьащахъваз амшква» шылгаз. ЙахIбу лъачIвагIалагIвчва дрыцта акадр дъаташвазгьи дахIвра дута йылпхьадзитI.

«Сызлаз ашIчIвараква рпны Сангулиа Сырбей сйыцын – ауи Апсны ауагIа драртистпI, атеатр апны хIацынхитI, швабыж хвду йзызбитI, ауи сйыцта сгIахъвмарнысгьи, сйыдзхъагылазларнысгьи, кадркI сйыцгIаталнысгьи са сыхъаз чIахIра дупI. Афильм анабыртх амщтахь сапшыхын швабыж йсгвапхатI. Акино анхъыхIхуаз ауи (акино – аредакция ррытаразга) йара йшцаз акIвын сыла йшгIацIазыжьуаз – уыла йгIацIакIкIауа, ацIисква рашваквала йырчвыта, апсуа кытква ргьагьара пшдзаква уыла хъырхуата, ауагIа джьащахъваква алата, йхъадахугьи – йара атурых ацIолара уылаухIвауата», – йлызшIыцхаз ауыс даквчважвитI Тыжвба Щарида.

Ауи йшылпхьадзауала, арежиссер шIа Кварчиа Амина «Апсны акиноматограф зайгвгъа йауаш дзаджвыпI».

«Амина дгвыбзыгъарчIвачIвапI. Ауи аъара дшIата зхабар рыцIа йгауа йхIаракIу апхьартаква йрыуазакIу ВГИК дгIалган хIхъа лыладухитI. Гогуа Алексей йгIахIвахрала фильм хъылхырныс ъалылшазгьи насыпрапI», – лажва налырдзитI Тыжвба Щарида.

Тшызрыкъвинарууаз амши асыс уагIвырсызи

Афильм йаквдрыдзыз ахча зымгIва лара Амина лтгIачва йыртйытI. Ауи лдиплом нхара асквш 2021 май мыз агIан хвымшкI руацIа йхъырхтI. Операторта дынхатI Джьынджьолиа Беслан, амзаква щаквзыргылыз Айба Саид йакIвпI, абыжьква анйыргIалтI Гвымба Анри, ачваква дрыдынхалтI Анищенко Денис. Афильм апны Azmetuko йгьи CHAPSH гIазсуа адыгьа макъымква гитI.

Афильм лара Кварчиа йабылтхтI. Ауи йшылхIвауала, гвыпла йацдрыхIазырыз аматериал шабгу ангIалнапIыцIашва «атурых лара-лара йадылкIылхра» лтахъхатI.

«Кино гIанзыршауа уагIапI, саргьи йсгвапан ауи амгIва ари апш гвып срыцта йъагIамыздаз. Йадынхалыз, йацхърагIаз дзачIвызлакIгьи сизыразпI», – лхIватI арежиссер.

Ахъыхырта апны анхара гIалгвалашвахуата ауи уыскI анджвыквылцIара кIара лымпсахуата йшлылхыз апш дынхарныс рыцIа йшгIалылхуа лхIвитI. Ауаса «Сыс» анхъырхуаз ащхъа шIыпIа апны тшызпсахзапытуа амш анхара аланарпIатIалун. Ауи акIвымкIвагьи йызхъырхуаз актерква йгьырхъазымызтI, «зтурасыла йгIахъвмарра» атахъыз арахвгьи рылан – ауыгьи ауыс арыбаргвуан.

«Йрымбжьас арахв акадр йгIаталра анатахъу ауыс баргвхитI. Йапхъахуз амш асыс хIчвырдатI. ХIшгвыпыз ауи ацIыхъва хIтагыламца гIамтагьи къаругьи щардата йхIрыдзтI. Пасата йлыхIхыз акадрква рхъыхща хIгIакъвыцIта дубль щарда хъыхIхра атахъхатI, йауа ухIварыквын – асыс йабалакI ачпун», – лхIвитI Кварчиа Амина.

АпшыгIвчва йырзынхауа арежиссер

Ауи асквш 2014 агIан Москва, Останкино апны йаъу телебари радиуагIатри ринститут арежиссер хъвшара дыцIалтI, Хотиненко Владимири Аларкон Себастьяни рбжьарта апны дапхьун. Асквш 2018 агIан ВГИК дахъысхын Эшпай Андрейи Фенченко Владимири рпны тшылбжьун.

Дъадзастудентыз Амина пщфильм айшыскI хъылхтI, ауат йрыуата ахпа – Апсны апны. Уыжвласыла апхIвыспа амузыка клипкви реклами лызхъыхуазтын дапшра лгвыгъапI, зметраж нархъу фильм дащыхIалырнысгьи лтахъыпI. «Сыс» арежиссер ужвыгьи ауагIа жвпIара йгьдлымырбастI – афестивальквала йахъыкIвылгашитI.

«Афестивальква афильм айшысква рыхъазла уызгIвымсхыз уатыквпI, акино йапшым акъральква рпны апшыгIвчва йырдуырбарныс уылшитI. Ауаса сара афестивальква рформат саквшварныс хачIвыта йгьсмыргылуазтI. Акино апшыгIвчва ракIвпI йзызхъысзыз, ауат гвалымста йшгIаннамыжьуаш акIвын йынкъвсцуз», – йгIалылкIгIитI Кварчиа Амина.

ЗымгIва йрапхъата ауи «Сыс» агIахIвахра згIвыз йлырбатI. Гогуа Алексей афильм дазыразхатI.

«Афильм сгвапхатI. АгIвыра аэкран йангIаталра нцIра шIыцкI гIанайауитI, датшата тшгIахънатIитI. Анчва дбзыразхатI», – арежиссер шIа длызхIвахIвтI ауагIа ргIвгIвы.

УахьчIвала «Сыс» фильм Франция, Италия, Россия, Корея, США, Япония датшагьи акъральква рпны 12 фестивалькI йрылапI. Ауат рызджьакI ргIарбараква гIархIвахьатI. «Сыс» хвба рпны йайгIайхьатI: Япония апны йакIвшаз Tokyo Film Awards, Франция апны йакIвшаз Cine Paris Film Festival, Македония апны йакIвшаз Art Film Awards рпны «йагъьу студент фильмта» йгIалыркIгIатI; Румыния апны йакIвшаз Eastern Europe Film Festival апны «йагъьу арежиссер-студент» согIа гIатнагатI; Санкт Петербург апны йакIвшаз First International Short & Symbolic Art Film Festival (ISAFF) апны «йагъьу фильм айшыс» йгьи «йагъьу оператор нхара» согIаква гIаквнадыргатI.

Италия апны йакIвшаз Rome Prisma Film Awards афестиваль апны афильм «йагъьу фильм айшыс» номинацияла финал йкIылстI.

АААК ахабарргарта портал акъаруквала афильм хвбызшвакIла йатаркIта асубтитрква ацта www.abaza.org сайт йгIатарцIуштI.