Dünya Abaza Kongresi

Abhazya'nın dağlarında geçen muharebeler Kafkasya savaşının sonucunu büyük ölçüde belirleyen ve II. Dünya Savaşı'nın en çok kan akan bölümlerinden biri idi. Alman birliklerinin ülkenin derinliklerine nüfuz etme çabaları boşa çıkmıştı: Düşman Abhazya'nın şehirlerini işgal edememişti.

1942 yazında, faşist birlikler Kafkasya'da bir saldırı başlattı ve aynı yılın sonbaharında Kuban ve Kuzey Kafkasya'nın çoğunu işgal etti. Savaş Abhazya'nın dağ geçitlerine kadar ulaşmıştı. Şehirlerde savunma ve bombardıman barınakları inşa etmeye başladılar. Saldırılar geri püskürtüldü, düşman Suhum, Gudauta ve Gagra'ya giremedi. Düşman, Ekim 1943'te Kafkasya topraklarından tamamen temizlendi.

Abhazya dağlarındaki muharebeler hakkında, tarihçi Vladimir Paçlia'nın "II. Dünya Savaşı'ndaki Abhazya" adlı kitabı ve Suhumlu Evgeny Çernışev'in anılarında birçok değerli bilgi yer almaktadır. Özellikle onun günlüklerinden, hava baskınlarının mağdurları, yüksek dağlık Pshu köyünün savunması, Suhum limanındaki yaralıları taşıyan gemiler hakkında çok şey öğreniyoruz.

Faşist Almanya, 22 Haziran 1941 sabahı Sovyetler Birliği'ne saldırdı. Aynı gün, SSCB Yüksek Sovyeti, Abhazya'nın da dahil olduğu Transkafkasya Askeri Bölgesi ile birlikte ülke genelinde askeri seferberlik ilan etti.

23 Haziran'da saat 23:00 da Gagra semtinde duyuru yapılmıştı bile: seferberliğe dahil olacak tüm vatandaşlara çağrı yapıldı, insanları Suhum'a götürecek olan bir taşıt hazırlanmıştı. 27 Haziran'a kadar Gagra bölgesi için seferberlik planı tamamen uygulandı. Ülkenin diğer alanlarında da seferberlik düzenli bir şekilde organize ediliyordu.

4 - 19 Temmuz tarihleri arasında Abhazya'daki asker kayıt ofisine, cepheye gitme talebi ile kızlardan da olmak üzere 5974 başvuru yapıldı. II. Dünya Savaşı yıllarında, 55.500 Abhazya yerlisi Sovyet ordusu ve donanması birliklerine çağrıldılar. Bunlardan 17 bin 430 kişi cepheden geri dönmedi. Yirmi iki Abhazya yerlisine Sovyetler Birliği Kahramanı unvanı verildi.

1 Ekim 1941'den itibaren Abhazya'nın tüm illerinde ve ilçelerinde, 16-50 yaş arasındaki tüm erkekler üretimden ayrılmadan aynı zamanda askeri bilimler okumaya başladılar.

Kızıl Haç Derneği ve Abhazya'nın sağlık kurumları doktorları eğitmeye başladı: sıhhi eğitmenler, sıhhi kadro ve hemşireler.

Suhum belediye meclisi, 22 bodrum kat, yarı bodrum ve bomba sığınakları uyarlamıştı. Şehrin sakinlerini hava veya kimyasal saldırılar sırasında kurtarması umulan 11 hava saldırısı sığınağı yapılması planlandı. Abhazya'da da, tüm sınır cumhuriyetlerde ve SSCB'nin bazı merkezi bölgelerinde olduğu gibi, sıkıyönetim yasası getirilmişti.

Faşist komutanların planları arasında başlangıçta Kafkasya topraklarına saldırı bulunmuyordu. Ancak, Almanların yıldırım savaş planı başarısız olunca yüzlerini Kafkasya'ya döndüler.

23 Ağustos 1941'de, Transkafkasya Askeri Bölgesi, Transkafkasya Askeri Cephesi'ne dönüştürüldü. Müttefik kuvvetler, savaşın başlamasından bu yana SSCB'ye yönelik provokasyonlar yapılan İran'a girdiler. Bu, Sovyetler Birliği'nin güney sınırındaki durumu etkisiz hale getirmişti.

Eylül 1941'in sonunda Abhazya'da, ülkenin çalışabilecek durumdaki tüm erkek nüfusunun dahil olduğu savunma tesislerinin inşası başladı. İnşaat sırasında atlı taşıma aktif olarak kullanılmıştı. Abhazların avuardını (at arabası tipi) vazgeçilmez bir taşıma aracı olmuştu.

Kasım 1941'de Gudauta'nın Bombora köyünde bir hava limanının inşaatı başladı. Özel yüksek hızlı bir uçak grubu buraya kısa sürede yerleştirildi. Bu uçakların görevi, düşmanını hava keşiflerine karşı mücadele etmekti.

1942'nin başlarında, "Junkers Ju-88" uçağı, keşif yapan üç Alman pilotu ile birlikte Gudauta bölgesine acil iniş yapmak zorunda kaldı. Saklanan pilotlar beş gün arandıktan sonra esir alınabildi. Daha sonra, savaş boyunca, düşman paraşütçü-sabotajcıları, çoğunlukla Batı'daki Rus göçmenleri veya Sovyet savaş esirlerinden topladığı insanları Abhazya'ya atmaya başladı.

Sovyet komutanlığı, Almanların Kafkasya'ya denizden saldırmaya teşebbüs edeceğini varsayıyordu, bu nedenle aktif olarak deniz çıkarması savunmasına hazırlanıyorlardı. Ancak işgalin ana güçleri Almanların kara ordusuydu. Düşmanın planının resmi ancak 1942'nin Haziran sonlarında ortaya çıkmaya başladı. O andan itibaren savunma eylemleri Ana Kafkas sırtı bölgesinde başladı.

1942'nin Ağustos başlarında, Kluhor Geçidi, 1. ve 2. tüfek alayı; mayın ekibi, iki gerilla ekibi - 189 tüfek, 14 otomatik silah, 4 top atar, 8 deniz altı silahı bulunan toplam 218 kişi tarafından savunuluyordu. Geçidin kuzey yamacındaki ana yolunun imhası için sadece hazırlık çalışmaları yapıldı.

1. Kluhor, Himtsa, Tsegerker, Çamaşha, Dou geçitleri Aghuar, Ahtsırvua, Bıgırtsha, Dıhdzşra dağları ve Çhalta ile Zaharovka köyleri için savunmalar hazırlanmıştı. 1263 tüfek, 69 denizaltı silahı, 14 bazuka, 35 bomba atar, 79 silah, 20 taramalı ile 1890 asker operasyona dahil edilmişti. Bununla birlikte, diğer geçitlerden daha az öneme sahip olmayan, Kuzey Kafkasya'dan Abhazya'ya giden diğer geçitler Sançar ve Damhurts savunmasız kaldılar.

Ağustos ayının ortalarında, Alman birlikleri Pyatigorsk, Mozdok ve Tuapse'ye ve eşzamanlı olarak, Kafkasya Bölgesi'nin ana geçitlerine karşı bir karşı saldırı düzenledi. Almanların Kafkasya'yı ele geçirme operasyonu "Edelweiss" kod adını aldı.

Düşman Sançar, Kluhor ve Maruh'u geçmeyi ve Suhum, Gudauta ve Gagra'yı ele geçirmeyi umuyordu. 1942'nin Ağustos ortalarında, 1. Alman Dağ Bölüğü "Edelweiss" birimleri Kluhor'u ve Nahar geçidini işgal ettiler. Almanlar, savunmaları dağ yolları ile aşarak Sovyet askerlerinin arkasına geçti. Aynı zamanda, bazı tanıkların ifadelerine göre, önden koyun sürüsü salıyorlardı. Birçok kez geçitten geçen hayvanlar, hiç sorun yaşamadan yollarını buluyorlardı.

15-19 Ağustos arasında süren Kluhor ve Nahar geçidi muharebelerinde, beş gün içerisinde Sovyet birliklerinin kaybı 239 kişi olmuştu. Ayrıca üç haber alınamayan kayıp ve 34 yaralı vardı. Bununla birlikte, ağır kayıplara rağmen, Almanların saldırısı engellenmişti. Savaş devam ediyordu.

15 Ağustos 1942'de Almanlar, Suhum'a ilk hava saldırısını yaptılar. Gemi, tekne, mavnaları batırıp, iskeleyi imha ettiler. Ölü ve yaralılar vardı. O andan itibaren Almanlar, Abhazya'nın şehir ve köylerini havadan bombaladılar.

25 Ağustos'ta Almanlar Sançar Geçidi'nde bir saldırı başlattı. Pshu köyünün eteklerinde Sançar köyünü almayı başardılar. Av tüfeğiyle donanan yerlilerin savunmayı hızlıca organize etmelerine rağmen, Almanlar tüm köyü biranda almıştı. Köylülerin bir kısmı ormana kaçmış, kalanlara ise silahları teslim etme çağrısı yapılmıştı.

Almanlar Abhazya dağlarındaki yolları ve geçitleri biliyorlardı. Savaş arifesinde, ülkeye turist olarak gelmiş ve araziyi incelemişlerdi. Bu yüzden, baş teğmen Pskhu'da ikamet eden Alelsandra Şepakina'nın evine girdi ve şu sözlerle ona bir çikolata verdi: "Geçmişte köyünüze geldiğimizde ikram ettiğiniz lezzetli patatesler için".

27 Ağustos'ta Almanlar, Pshu'dan çıkarak Gudauta yönünde ilerlediler. Açandara ve Aatsı köylerine inmeye başladılar, ancak geri püskürtüldüler. Aynı zamanda Marıhu geçidinde de güçlü çatışmalar sürüyordu. 1942 Eylül'ünün başında, General Konstantin Leselidze komutasındaki 46. ordu bir saldırı başlattı, Pshu'dan düşmanı kovmayı başardı.

Ekim ayının ikinci yarısında, Ana Kafkasya Bölgesi'nin geçitlerine yoğun kar yağdı. Kar derinliği iki metreye ulaştı. Savaşmak imkansız hale gelmişti.

1943 yılının Ocak ayı ortasında, Alman komutanlığı Stalingrad'daki yenilgiden sonra "çantada" olmamak için, Ana Kafkas sırtının geçitlerinden askerlerini çekmeye başladı. Cephe Abhazya'dan uzaklaşıyordu.

Kafkasya savaşında kazanılan zafer, SSCB için büyük siyasi ve askeri stratejik öneme sahipti. Kafkasların ele geçirilmesi ve Almanların Yakın ve Orta Doğu ülkelerinde daha da ilerlemesi engellenmişti; Grozni ve Bakü'nün petrol üreten bölgelerinin yanı sıra Karadeniz Filosunun üslerini de ellerinde tutmuşlardı; Hazar Denizi'nden İran'a ve Basra Körfezi'ne giden iletişimi kapatmışlardı.

1. Sovyetler Birliği kahramanı unvanı alanlar: Aryutun Çakıryan, Noy Adamiya, Rajden Bartsıts, Nikolay Hodosov, Nikolay Beriya, Vladimir Oçalenko, Georgiy Dermanovskiy, Migran Bostancıyan, Mihail Sahnenko, David Tavadze, Vitaliy Popkov, Vladimir Haraziya, Boris Garin, Ervand Garanyan, Nikolay Redkin, İvan Zubkov, Varlam Gabliya, Yason Kokoskeriya, Meliton Kantariya, Aryutun Meletyan, Yaroslav Yosseliani, Konstantin Gontar.

İvan Vanaça, İradion Tsulaya ve Arut Şuşanyan, Sovyetler Birliği Kahramanı unvanına eşit olan Şeref madalyası sahibi oldular.