Dünya Abaza Kongresi

29 Mart 2024
16:16
Vladislav Ardzinba'nın savaşı ve barışı
Cumhurbaşkanlığımın anlamı — halkımın karşısındaki mesuliyetimdedir
Vladislav Ardzinba
Vladislav Ardzinba Abhazya'nın en zor tarihi dönemlerinden birinde ülkenin siyasi arenasına cıkmıştı. Ülkenin başına geçti ve halkın siyasi lideri olmanın yanı sıra manevi lideri de olmuştu. Abhazya'nın hakları ve hürriyeti adına yürüttüğü mücadele hayatının davası oldu.
Vladislav Ardzinba, üniversite yılları
© Abhazya Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Hayır Vakfı
Vladislav Ardzinba, 80'li yıllar
© Abhazya Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Hayır Vakfı
Ardzinba siyasete bilim dünyasından geldi. Dünya çapında önemli oryatnalist bilim adamı Ardzinba antik Anadolu halkları'nın tarihleri, kültürleri ve dini inançlarını inceliyordu, özellikle nesli tüketilmiş Hitit ve Hutsları araştırmıştır. Bu halk Abhaz-Adyg halkına yakın ilişkili olduğu tahmin ediliyor.
Bütün Moskova hayatım Antik Doğu bölümü ile ilişkilidir. Burada lisansüstü öğrencisi iken çalışmaya başladım, Oryantalizm Enstitüsünden ayrılmam ise ancak Antik Doğu İdeolojisi ve Kültürü Sektörü Başkanı, Tarihi Bilimler Doktoru iken nasip oldu.
Vladislav Ardzinba'nın
anılarından
Vladislav Ardzinba, üniversite yılları
© Abhazya Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Hayır Vakfı

Vladislav Ardzinba doktor-adayı tezini 1971 yılında savundu, Tarihi Bilimler Doktoru ise 1985 yılında oldu. SSCB Bilimler Akademisi Oryantalizm Enstitüsünün Antik Doğu İdeoloji ve Kültür Sektörü Başkanlığını yaptı, ayrıca 40'tan fazla bilimsel makalenin yazarıdır.
Vladislav Ardzinba Berlin akademik ziyareti sırasında, 1986
© Abhazya Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Hayır Vakfı
Türkiye, 1969
© Abhazya Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Hayır Vakfı
Eshera, 1975
© Abhazya Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Hayır Vakfı
Vladislav Ardzinba Berlin akademik ziyareti sırasında, 1986
© Abhazya Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Hayır Vakfı
Vladislav Ardzinba'nın dava arkadaşları sık sık siyasete kendi isteği dışında girdiğini vurgularlardı. Zamanla enstitü hayatını özlediğini, geri dönme hayali olduğunu itiraf etmişti. Ancak, bir tek Vladislav milli kurtuluş hareketin başına geçmeye ve Abhazların yüzyıllık hürriyet ve bağımsızlık hayalini gerçekleştirmeye başardı.
Politikacıların en ağır hastalıkları – şahsi belli amaçlarına ulaşmak için güç arayışlarıdır.
Vladislav Ardzinba
1988 yılında Vladislav Ardzinba'ya Abhaz Dil, Edebiyat ve Tarih Enstitüsü'nün başına geçmeye teklif etmişler. Moskova'daki 22 senelik hayatı sonra Anavatanına dönmüş ve kuruluş gününden beri Abhaz halkın milli kurtuluş hareketinin istihkamları ve merkezlerinden biri olan Enstitü'nün idaresini devraldı.
Tanıdığım bütün savaş öncesi Abhaz politikacılardan Vladislav Ardzinba'dan başka kimse ulusun kaderine ilişkin sorumluluğunu tamamıyla üstlemeye hazır değildi. Milli kurtuluş hareketin ideoloğu olmak başka şeydir, böyle hareketin pratik olarak yönetmeye ise herkes cüret edemez.
Gennadi Alamiya
sosyal aktivist, şair
Vladislav Ardzinba Cenevre'de, 1997
© Abhazya Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Hayır Vakfı
Siyasi önderin asıl vasıfı halkının moralini yükseltme kabiliyetidir. Bizim Cumhurbaşkanımız bunu başarabilmış, çünkü öyle yeteneğe sahipti.
Fazil İskander
1988 yılında Vladislav Ardzinba Abhaz Otonom Sovyet Cumhuriyeti Yüksek Konseyi milletvekili seçiliyor. Bu an itibari ile sonradan çağdaş Abhaz Devleti'nin kurucusu olacak adamın siyasi kariyeri başlamaktadır.

1989 yılında Cumhuriyetteki Abhaz-Gürgü etnopolitik karşıtı akut faza geçti. Abhaz halkı'nın her zamankinden daha fazla bilgi ve siyasi desteğine ihtiyaç duymaktaydı, çünkü Gürcistan yönetimi Gürcülerin ve Abhazların yüzleşmenin asıl yasal ve tarihi kaynaklarını susturmak için elinden gelen herşeyi yapmakta idi.

Bu dönemde Ardzinba SSCB Halk Milletvekili ve SSCB Yüksek Konseyi Delegesi seçilmektedir, çok geçmeden Otonom Oluşumların Devlet ve Yasal Statüsü Alt Komisyonu Başkanı ve SSCB Yüksek Konseyi Prezidyum üyesi'ne yükselmektedir.
SSCB Halk Milletvekili Vladislav Ardzinba'nın SSCB Yüksek Konseyi Konuşması, Moskova, Temmuz 1989
© Abhaz Devlet TV ve Radyo Şirketi
1990 yılında Ardzinba Abhaz OSSC Yüksek Konseyi Başkanı seçilmektedir. Yeni Cumhuriyet lideri baştan beri Abhazya'nın halkın vazgeçilmez kendi kaderini tayin hakkının uygulamaya yönelik rotasının iletkeni oldu.

25 Ağustos 1990'da, Yüksek Konseyi oturumu sırasında Abhazya'nın egemen devlet ilanı beyan eden deklarasyon kabul edilmektedir. Resmi Tbilisi bu deklarasyonu geçersiz ve yasal güce sahip taşımayan beyan etti.
Kafkasya'da savaş savaştan ötedir. Yüzyıllarca anılacak hakarettir.
Vladislav Ardzinba
14 Ağustos sabahın erken saatlerinde Gürcistan Devlet Konseyi ordusu İngur nehri üzerindeki Gürcü-Abhaz sınırını geçerek Gal-Suhum yolunu kullanarak Cumhuriyetin iç kısımlarına doğru ilerlemişti. Başkent sakinlerine savaşın başlangıcını Gürcü hava kuvvetlerinin yaz mevsiminde turistlerle dolu şehir ve plajlara uyguladıkları füze ve bomba saldırıları duyurmuştu.


O gün, 14 Ağustos, Abhazya ve Gürcistan arası federal ilişkiler kuruluşu görüşülmesi planlanan Abhazya Yüksek Konseyi gerçekleşecekti. Ancak diplomasi yerine tanklar tercih edildi. Vladislav Ardzinba Abhaz TV aracılığıyla Abhaz halkına Anavatanlarını savunma çağrısında bulundu.

18 Ağustos tarihinde Ardzinba acil şekilde oluşturulan Devlet Savunma Komitesinin başına geçmektedir. Bizzat kendisi Abhazya'nın 18-40 yaş arası yetişkin nüfusunun seferberliğini yönetmektedir.
Vladislav Ardzinba'nın savaşın birinci günündeki ülkeye televizyon çağrısı, 14 Ağustos, 1992
© Abhaz Devlet TV ve Radyo Şirketi
Tarafların kendi ordularını geriye (Gürcistan Bagmaran köyüne, Abhazya Gumista nehrine) çekmeleri ile ilgili varılan anlaşmaları ihlal ederek, 18 Ağustos'ta Devlet Konseyi ordusu serbestçe Suhuma girmiş ve şehri işgal etti. Ayrımsız yağma ve başta Abhaz nüfusuna hedeflenen etnik temizlikler başladı.

Cumhuriyet yönetimi ilk günden beri Suhumdan Gudauta'ya taşınmıştı, oradan bütün savaş çatışmaları döneminde çalışmalarını sürüyordu. Gumista ile Bzyp arasındaki kapalı alan Abhazların kontrolü altında kalmıştı. Ülkenin diğer bölgeleri ise Gürcü ordusu işgali altında idi.
Savaşın birinci günü. Kırmızı Köprü
© Abhaz Devlet TV ve Radyo Şirketi
Ana topraklarında yaşama hakkı için mücadelesinde Abhazlara kardeş Kuzey Kafkasya halkları, Rusya'nın Güneyi, yurt dışında yaşayan soydaşları esaslı destek vermişler. Abhazya'ya destek için kurulan gönüllüler hareketi sayıca az olan halkın daha büyük güce sahip düşmanı karşısında moralini yükseltmekte önemli rol oynamıştır.
Felaketin boyutlarını anlamak için, burada musibet saatinde sana olan lüzümünü hissetmek için, Vladislav Ardzinba'yla görüşmek yeterli idi. Onun gözleri içerisinde her şeyi gördük: şehit olanlar için acıyı, hala hayatta kalanlar için korkuyu, sonuna kadar direnme kararlığını... Savaşın bütün uzun aylar bizimle idi. Her çatışmada onun bizim yanımızda olduğunu hissediyorduk.
Muhammed Kilba
Abhazya Kahramanı
Abhaz oluşumları Gumista savunma sınırını – Batı Cephesini kurmaya başlamışlar. Abhazya'nın batı bölgesinde plansız şekilde oluşturulan silahlı partizan grupları birleşmeye başlamışlar, öylece yavaş yavaş Batı Cephesi kuruluyordu.

Bu olaylar sırasında, 3 Eylül 1992'de Moskova'nın «President Oteli» resmi olarak Kafkasya Bölgesi Cumhuriyetleri liderler zirvesi adı altında geçen görüşme gerçekleşti. Gayri resmi ise, Gladyatörlerin dövüşü olarak adlandırılmıştır.

Kuzey Kafkasya ve Rusya'nın Güney Bölgesi liderlerin de katıldıkları Rusya, Gürcistan ve Abhazya Başkanların zirvesinin gündeminde, ne fazla ne az, Abhazya'da savaş eylemlerin son bulma mevzusu vardı. Ancak Abhaz delegasyonu diğer toplantı katılımcıları tarafından büyük baskıya maruz kalmıştır. İkincileri açık bir şekilde Gürcü tarafın pozisyonunu güçlendirmeye çalışmışlar.
Rusya, Gürcistan ve Abhazya Başkanların Kafkasya Bölgesi Cumhuriyetleri liderler zivesi sonrası basına çıkma, Moskova, «President Oteli», 3 Eylül 1992
© Abhaz Devlet TV ve Radyo Şirketi
Tanrı'nın önünde diyorum ki, bu adil değildir.
Vladislav Ardzinba
Kafkasya Bölgesi Cumhuriyetleri liderler zivesi kelime kelimesine raporundan
Saldırıya uğramış ülkenin liderini gönüllülerin yaptıklarını kınan belgeyi imzalamaya zorlamaya çalıştılar. Devasa basınca rağmen, Ardzinba metaneti sergilemiş ve Abhaz halkını korumaya gelenlerin onurlarını savunmaya başarmıştı.

Moskova zirvesinin sonucunda hazırlanan belge Abhaz topraklarına huzur getirmeye başaramadı, çünkü Abhaz tarafın ısrarla vurguladığı Gürcü ordusunun Abhazya topraklarından çekilmesini öngörülmemekteydi. Yüzleşme devam etti.
Burada, minicik Abhazyada sadece bütün savaşçıların yüz ve isimlerini bilmenin ötesinde onların annelerini de tanıyorsun! Bir oğul şehit düştükten sonra kadının gözleri içine bakmalısın. Bu korkunçtur. Bunu düşmanın için bile dileyemezsin.
Vladislav Ardzinba
Abhazya'daki savaş uzun 413 gün sürmüştür. Abhazya'ya hasretle beklenen hürriyet ve bağımsızlığı getiren 1993 yılının 30 Eylül - Zafer Gününe kadar, Abhazya halkı birçok trajedi yaşayacaktı. «Biz ölüme de yaşamak için gidiyorduk», diye sonradan diyecek Vladislav.
Şehitlerin anneleri
© Andrey Solovyev
Gumista cephesi, Savunmanın ön kenarı
© apsnyteka.ru
Gumista cephesi, Savunmanın ön kenarı
© apsnyteka.ru
Abluka altındaki Tkuarchal şehri
© İbragim Çkadua
Gumista cephesi, Savunmanın ön kenarı, 1993 kışı
© apsnyteka.ru
Leon Nişanı Sahibi Alik Lazba
© apsnyteka.ru
Vladislav Ardzinba şehit düşen savaşçının cenaze töreninde, Gudauta, Aralık 1992
© Abhaz Devlet TV ve Radyo Şirketi
Vladislav Ardzinba harita ve imzası bulunan ilan panosunda
© Abhazya Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Hayır Vakfı
Bizi savaşa zorlamışlar. Bizi işgal edip yok etmeye karar verdiler. Ama Halkımız için en kutsal olan Anavatınımıza göz dikenlere, bizim ulusallığımızı ayaklarıyla ezmeye çalışanlara karşı haklı mücadelede direndi. Ve bu kutsal mücadelede kardeş Kuzey Kafkasya halkların, Rusya'nın Güneyinin, ve Dünyanın bütün namuslu insanların yardımına dayanmıştık.
Vladislav Ardzinba
Abhazya Kahramanı (ölümden sonra verildi) Muşni Hvartskiya
Abhazya Kahramanı (ölümden sonra verildi) Muşni Hvartskiya
© apsnyteka.ru
Vladislav Ardzinba Gumista cephesinden savaşçılar grubu ile birlikte
Vladislav Ardzinba Gumista cephesinden savaşçılar grubu ile birlikte
© Abhazya Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Hayır Vakfı
Zafere birkaç gün kala, Maçara köyü yakınlarında, Eylül 1993
Zafere birkaç gün kala, Maçara köyü yakınlarında, Eylül 1993
© Abhazya Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Hayır Vakfı
Zafere birkaç gün kala, Eylül 1993
Zafere birkaç gün kala, Eylül 1993
© apsuara.ru
Abhaz ordusu savaşcıları Sergey Dbar ve Salımbey (Aka) Ardzinba Prospekt Mira’da, Eylül 1993
Abhaz ordusu savaşcıları Sergey Dbar ve Salımbey (Aka) Ardzinba Prospekt Mira’da, Eylül 1993
© apsnyteka.org
Gagra’nın kurtuluşu
Gagra’nın kurtuluşu
© news.milli.az
Abhaz ordusu savaşcıları Hürriyet Meydanında, Eylül 1993
Abhaz ordusu savaşcıları Hürriyet Meydanında, Eylül 1993
© Abhazya Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Hayır Vakfı
Vladislav Ardzinba Zafer Parkı'nda
© Abhaz Devlet TV ve Radyo Şirketi
Daha sonra Ardzinba: «En korkunç olanı geçmiste bıraktık, en zor olan ise – ilerimizdedir» diye konuşacak. Bu da barışçıl yaşamın kurulması, bütün Abhaz halkın ve onların liderinden devasa gayret gerektiren savaştan barışa geçiş süreci ile ilgilidir.

26 Kasım 1994 tarihinde Vladislav Ardzınba Abhazya Cumhuriyeti Başkanı seçildi, 3 Ekim 1999'da ise Vladislav halkça ikinci cumhurbaşkanlık süresine seçilmiştir.
Abhazya Cumhuriyeti Birinci Cumhurbaşkanın Yemin Töreni, Suhum, 26 Kasım 1994
© Abhazya Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Hayır Vakfı
Vladislav Ardzinba basına raportaj verirken
© Abhaz TV ve Radyo Şirketi
Ardiznba'nın hükümdarlığı döneminde Cumhuriyet'te temel öneme sahip adımlar atıldı. Özellikle, 1925 yılı Abhazya Anayasasına dönüşü, Abhaz Ordusunun, Savunma Bakanlığının, Dışişleri Bakanlığının ve Geri Dönüş Devlet Komitesinin kuruluşu, yanısıra ilkel toponimiğin geri kazanılması.

Ardzinba'nın Cumhurbaşkanlığı'nın en önemli fiillerinden Gürcü-Abhaz çatışmasının siyasi çözüme yönelik tedbirler alınmasına ilişkin bildi'nin imzalanması; Abhazya ve Gürcistan sınırındaki yüzleşmenin çizgisinde Rus barış gücü kuvvetlerinin gelmelerinin sağlanması; Abhazya ve birçok diğer cumhuriyet arası dostluk ve işbirliği antlaşmalarının imzalanması, birçok ülkede temsilcilikler açılması; Abhazya egemen Devleti'nin yeni Anayasası, Bayrağı, Arması ve Milli Marşı kabulü; Abhaz dilinin Cumhuriyet'in resmi dili olarak kabul edilmesi; Abhazya Bilimler Akademisinin kuruluşu.
1999 yılında Abhazyada yürürlükte olan Anayasa ve «Abhazya Cumhuriyeti Devlet Bağımsızlığı'na ilişkin» Yasası ile ilgili vatandaşların tutumunu belirleyen referandum geçti.
Bizim Anayasamız, içerdiği fikirleri ile, diyelim Rusya, ABD, Hollanda, Avusturia gibi ülkelerin Anayasaları ile karşılaştırılabilir. İçinde yer alan fikirler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve diğer dünya topluluğu tarafından kabul edilen hukuki ilkeler ile uyumludur.
Vladislav Ardzinba
Referanduma oy hakkı olan Gürcülerin %97 katıldı. Ardzinba her Abhazlara karşı savaşmamış olan Gürcünün Abhazya'da eşit haklara sahip olacaklarını vurgulamıştır. Daha sonra bu haktan savaş sonrasında Abhazya'ya dönen 60 bin Gürcü faydalanmıştır.
Abhazya'nın hep çok uluslu devlet olduğunu, ve halen öyle varlığını sürdürdüğünü düşünüyorum. Her Abhazya vatandaşının, milliyeti ne olursa olsun, Anayasanın içerdiği bütün haklarından faydalanması önemlidir.
Vladislav Ardzinba
Vladislav Ardzinba Abhazya'nın Rusya'nın doğal bir müttefiki olduğunu belirterek, Abhazya'nın dış politikanın vektörü'nün Rusya yanlısı olmasında hep ısrarlıydı.
Çoğu kez havamızın soğuması yada ılık olması Rusya tarafından esen rüzgara bağlıdır. Rusya tarafından gelen rüzgarlar ılık olacağına umud ediyorum, o zaman Abhazya'da da huzur, barış ve refah yer alacaktır.
Vladislav Ardzinba
Vladislav Ardzinba General Sergey Korobko ile birlikte, 9 Mayıs 1998
© Abhazya Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Hayır Vakfı
Vladislav Ardzinba Krasnodar Bölgesi Valisi Nikolai Kondratenko ve Adygea Başkanı Aslan Dzharimov ile birlikte
© Abhazya Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Hayır Vakfı
Vladislav Ardzinba ve Konstantin Zatulin
© Abhazya Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Hayır Vakfı
Left
Right
1997 yılında Türkiye'ye ilk yüksek temsili Abhazya delegasyonunun yabancı ziyareti gerçekleşti. Ziyaret sırasında Vladislav Ardzinba büyük Abhaz diasporasıyla buluştu. Bütün Cumhurbaşkanlığı süresince Ardzinba soydaşları ile etkilenime ve birbuçuk yüzyıldır parçalara ayrılmış Abhaz halkın geri dönüş sürecine büyük önem vermekteydi.
Vladislav Ardiznba'nın Abhaz dansı, İstanbul, 1999
© Abhaz TV ve Radyo Şirketi
2004 yılında Vladislav Ardzinba Cumhurbaşkanlıktan ayrıldı. Bu karar Ardzinba'nın ciddi hastalığı tarafından etkilendi.
İtalyanların tarihinde Garibaldi, İskoçların tarihinde Wallace olduğu gibi, Vladislav Ardzinba Abhaz halkın büyük ulusal kahramanıydı, hep de öyle kalacaktır - halkın belki de sadece bir defa, en önemli tarihi anında doğurduğu lideridir.
Konstantin Zatulin
Konstantin Zatulin Vladislav Ardzinba'nın cenaze gününde, Suhum, 2010
© Abhaz TV ve Radyo Şirketi
Abhazya'nın önde gelen devlet adamı ve siyasetçi Vladislav Ardzınba 4 Mart 2010 tarihnde 65 yıl yaşında vefat etti. Bir zamanlar Gumista cephesinin geçtiği Suhum ili Eshera köyunde kendisini toprağa verilmesini vasiyet etti.
Abhazya Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Vladislav Ardzinba
© Abhaz TV ve Radyo Şirketi

Metnin yazarı - Astanda Ardzinba, bild editörü - Naala Avidzba, baş editör – Amina Lazba