8 Ağustos günü- Karaçay Çerkes Cumhuriyeti ve Stavropol Bölgesi'nin meşhur toplum emekçisi Armida Çagua’nın 65 yaş günü. DAK Bilgilendirme Portalı olarak kendisinin ilginç yaşam yolu, sosyal açıdan önemli çalışmaları, planları ve hayalleriyle ilgili bir makale hazırladık.
Lyudmila Aysan
Stavropol Bölgesi Abazalarının Ulusal-kültürel özerkliğinin kamu kuruluşu "Abaza"nın bölge başkanı, DAK Yüksek Konsey üyesi, Armida Hizir-pha Çagua (Kızlık soyadı Pıshu - yüksek dağlık Abhaz köyü Pıshu'dan gelmektedir ),8 Ağustos 1954'te Abhazya'nın en güzel köşelerinden biri olan Pıshu'nun yayla köyünde doğmuştur.
"Pıshu’nun enerjisi ve gücü"
“Pıshu'nun Aşharua Abazaları” – oranın yerli halkı, birkaç kuşaktır burada yaşayan soyu böyle tanımlıyordu.
Armida Çagua, “Eski zamanlarda, soyun gençlerinden bir delikanlı ava çıktığı yerde, kralın oğlunun bir gence sebebini anlayamadığı bir nedenden ötürü yakışıksız tavırlarda bulunduğunu ve sonucunda kan dökülen bir arbedenin yaşandığına şahit olur. Büyükler ayaklanma ve kan davası gibi olayların önüne geçmek için bugün Krasnodar diye anılan bölgeyi terk ederek Abhazya’nın Pıshu köyüne yerleşme kararı alırlar”, diye anlatıyor.
Aslen Şarmat sülalesine mensup olan bu soyun günümüzdeki adının geldiği yer olarak bu hikaye bilinmektedir.
Armida'nın babası Hizir Zakir-ipa Pıshu, bölgede yaşamının en kritik dönemlerinde defalarca ispat ettiği kararlılığı ve cesareti ile öne çıkan saygın bir adamdı. 1941-1945 tarihli Büyük Vatanseverlik Savaşı'na katılmış ve birçok ödül almıştır. Pıshu’nun yaşlıları hala onu geleneklerine fazlasıyla bağlı, saygın ve dürüst biri olarak hatırlıyorlar. Çagua, “Babamı çok severdim, O benim her şeyimdi!”, diye itiraf ediyor.
Karaçay Çerkes’in Abaza köyü İnjiç-Çukun’da doğan annesi Sofiya Solman-pha Canımbeybir diş doktoru idi. Abhazya'ya yaptığı akraba ziyaretlerinden birinde Armida'nın babası ile karşılaştı. Pshu'dan ayrılıp Gudauta'ya taşınmaları ve ardından da tamamen Çerkesk'e taşınmaları gerektiğinde kızları sadece beş yaşındaydı.
Mesele şu ki, Pıshu'da yapılan jeolojik keşif gezilerinden birinin bir parçası olarak çalışırken Hizir Pıshu’da bir talihsizlik yaşadı: kayaları parçalarken dikkatsizliği dolayısı ile yaralandı ve tamamen kör oldu. Bu, bütün aile için bir trajedi ve yaşamlarında bir dönüm noktası oldu.
Armida Çagua, “Buna rağmen hayatı tüm geri kalanında dirayeti ve güçlü karakteri ile çok neşeli ve enerji dolu bir insan olmaya devam etti”, diye hatırlıyor ve gururla ekliyor – “Bu içimizdeki Pıshu enerjisi ve gücü”.
Bu enerji ve gücü Armida tüm hayatı boyunca içinde hissettiğini belirtiyor.
Adam Dagujüey ile kaderini değiştiren buluşma
Çerkessk şehrinin 9 numaralı okulundan başarıyla mezun olan Armida Çagua, 1971 yılında Pyatigorsk Yabancı Diller Enstitüsü'ne girdi. Daha sonra 15 yılını öğretmenliğe adadı ve bu ilerleyen zamanda gençler ile yapılan sosyal çalışmalarına büyük katkıda bulundu.
Çagua, “Okul yıllarında İngilizceyi çok severdim, rahat bir seviyede bu dile hâkim olmayı ve tüm dünyayı gezmeyi haya ederdim. Bu mesleği seçmemdeki nedenim buyu”, diyor.
Öğrencilik hayatı ilginç ve dolu-dolu idi. Genç kız derslerinin iyi olması için çok çaba gösteriyordu. Ve bunun yanı sıra tüm akranları gibi hayaller kuruyordu - mutlu bir hayat, başarılı bir kariyer ve tabii ki aşk...
Liseden sonra Armida, Çerkessk şehrindeki ortaokullardan birinde organizatör olarak çalıştı. Abaza köyü Kubina’dan olan, “Abaza elitlerinden” ve o dönemin parlak isimlerinden birisi olan Adam Dagujüey ile kaderini değiştiren karşılaşmayı yaşadığında yedi yaşında, Demis isminde bir oğlu vardı. Adam Ayub-ipa, Karaçay-Çerkesk ve Stavropol Bölgesi'nde farklı devlet ve parti görevlerinde bulunmuştu.
Armida, “Abaza halkının çıkarına yönelik faaliyetler hayatının anlamıydı, halkı korumak ve geliştirmek için mümkün olan her şeyi yaptı. Onu izleyerek ve halkıma hizmet etmenin önemini fark ederek, bende kayıtsız kalamadım ve onu [kocasını] desteklemek için elimden gelen her şeyi yaptım”, diye anlatıyor
Çift harika iki erkek çocuğuna sahip oldular – dedesinin ismi verilen Ayub ve Adam’ın yakın arkadaşı Şahambi Huranov’un ismi verilen Şahambi. Adam Dagujüey ilk evliliğinden olan çocukları Ancela ve Aslan'ı da çok seviyordu. Tüm çocuklarının eşit olması ve görüşmeleri için çok çaba sarf etmişti.
SSCB'deki yeniden yapılanma döneminde, birçok yetenekli ve girişimci insan gibi, Dagujüey de, Stavropol şehrinde başarılı ve kârlı bir girişimde bulunarak faaliyet alanını değiştirdi. Armida, bu konuda da aktif olarak da ona yardımcı oldu ve onun gayri resmi iş ortağı oldu.
Adam Dagujüey, zamanın en büyük yardım severlerinden biriydi. Abaza halkının ve Abhaz halkının etnik kültürünün yeniden canlanmasına ve gelişmesine finansal destek sağlayanlardandı. Özellikle 1992-1993 yıllarındaki Kurtuluş Savaşı sırasında Abhaz halkına çok yardımı dokunmuştur.
Ancak Yaratan öyle istemiş olsa gerek ki, Adam’ın hayatı parlak ama uzun olamamıştı. Çok ağır bir hastalığa yakalanmıştı. Vefatından kısa bir süre önce, hastane yatağında çift hala Dagujüey’in son projesi üzerine konuşuyordu – Kubina köyünden İkinci Dünya Savaşında şehit düşenlerin anısına açılmasını planladıkları anıt. Açılışın 9 Mayısta yapılması planlanıyordu ve Nisan ayının sonlarına yaklaşmışlardı. Adam her şeyin yetişememesinden çok endişe ediyordu. Onun sponsor olduğu anıtın açılışı o olmadan, vefatından dokuz gün sonra yapıldı.
Armida, “Ve umutsuz bir şekilde, çocukların Abazcayı unutmaması, konuşması konusunda beni tembihlemişti”, diye hatırlıyor hüzünle.
Stavropol Abazaları
Ve çocukları... Olağan günlerden birinde, yürüyüşten dönen çocuklar, annelerine bahçedeki akranlarının onlara kim olduklarını sorduğunu, onlarında bir ağızdan gururla «Abaza» diye cevap verdiklerini anlattılar. Ama «Onlar kim ki?» sorusuna net cevap veremediklerini söylediler.
Armida, “O zaman kendi adıma babalarının çalışmalarına devam etmeye karar verdim. Abazalar duyulacak ve herkes kültürümüzü öğrenecekti”, diyor.
Kocasının ölümünden sonra başlarda, Adama'nın yakınları, Çagua’nın kederini dindirmesine ve kaybına dayanmasına yardımcı oldular. Bunlar - sayısız meslektaşları, arkadaşları, silah arkadaşları, ekonominin birçok sektörünün gelişimine, Stavropol Bölgesi'nde yaşayan bilim adamlarının, eğitim ve kültürün gelişimine büyük katkı yapan ünlü insanlardı. Armida Çagua,bu dostların isimlerini şükranla hatırlatıyor: Bunlar Çagban Yuanı Vladimir Kurci, Rauf Kadıjü, Pötr Çkala, İnal Huablahu ve diğerleri. Hepsi, Stavropol Bölgesi'ndeki Abazaların kamu örgütlenmesinin yaratılmasının kökenindeydi, Stavropol Bölgesi’nde yaşayan Abazaların, Bölge’nin çokuluslu paletinde haklı yerlerini almaları için çok çaba sarf ettiler.
1997'de Abaza inisiyatif grubu, başkanlığını Rusya’nın Onursal Kültür Emekçisi Vladimir İsmail-ipa Kurci’nin seçildiği Stavropol "Abaza" Kültür Merkezi'ni kurdular. Armida Çagua ise onun yardımcısı oldu. Böylelikle işle birlikte kamu çalışmalarını aynı anda yürütmek zorunda kaldı.
Kısa sürede, örgüt bölgenin sosyal olarak önemli olaylarına aktif olarak katılımcı oldu, Abaza etnik grubunun dilini ve kültürünü korumak için ilerici fikirleri olan ve perspektif sahibi insanları bir araya getirdi. Böylece örgütün çabaları sayesinde bugüne dek başarıyla işleyen ilk Abaza dili okulu açıldı.
Çagua, “Öğretmenimiz Anfisa Boris-pha Petova'nın ilk öğrencileri de benim çocuklarım oldular”, diyor.
Zamanla, organizasyonun faaliyetleri çok yönlü, daha etkili ve gençlik odaklı oldu. Oydaşlık üzerine büyük projeleri gerçekleştirildi, eğitim ve kültür programları uygulandı, gençlik forumları ve festivalleri düzenlendi. Örgüt yönetimi, Stavropol'da okuyan Abaza gençliğinin bütün öğrencilerini birleştirmeyi başardı.
"Bizi kulak veriyorlar, yardım ediyorlar"
2012 yılında Stavropol Bölgesi'nin kültürel merkezlerini ve Kafkas Mineralli Sularını birleştirme kararı verildi. Stavropol Bölgesi’nde yaşayan yaklaşık 4.5 bin Abazayı birleştiren, Stavropol Bölgesi'ndeki Abazaların ulusal ve kültürel özerkliğinin bölgesel kamu kuruluşu olan "Abaza" kuruldu. Başkanlığına ise oybirliği ile Armida Çagua getirildi.
Örgütün konumu, aktivistlerin yapmaya başladığı gibi faaliyetlerin genişlemesini içeriyordu.
“Bir amacımız var: dil, kültür, halkımızın geleneklerinin - yüzyıllar içerisinde geliştirilenlerin en iyilerinin korunması. Bugün gençliğimizin atalarının geleneklerini unutmamasını sağlamaya çalışıyoruz. Ortak gençlik alanına girmek, insanları [Abaza gençliği], yeterince temsil etmek için bir yandan kimliğini korurken, diğer yandan da, modern bir insanın bakış açısından onları doğru kullanmaya çalıştım. Bunlar yetiştirme, terbiye, etik ve daha pek çok önemli konulardır”, diyor lider, örgütün yapısın karakterize ederek.
Örgüt, uzun süre boyunca ortak kültürel etkinliklerin yapıldığı Stavropol bölgesinde yaşayan farklı milletlerin kültürel özerklikleri arasında popüler olmaya devam etti.
Armida Çagua - Stavropol Bölgesi valiliğine bağlı etnik konseyin bir üyesidir. Ayrıca Uluslar ve Kazaklar Komitesi Kamu Konseyinin bir üyesi bulunmaktadır.
Çagua, “Tüm bunlar, aynı zamanda kamu-özel ortaklıklarını geliştirmemize izin veriyor, hibe yarışmalarına katılma ve yasal amaçlarımız için ek fonlar kullanma konusunda önümüzü açıyor, sorumluluklar yüklüyor”, diyor ve “Bize kulak veriyorlar, yardım ediyorlar”, diye toparlıyor.
2018 yılında Armida Çagua, ulusal Abaza kimliğini korumak ve dünyadaki Abaza halkının temsilcilerini birleştirmek için çalışmaların devam ettiği DAK Yüksek Konseyi'ne seçildi.
Hayaller gerçek olur
Bu kadının uzun yıllar boyunca aktif etkinliklerini izleyerek, hayata dair görüşlerini, dünya görüşleri hakkında daha fazla şey öğrenerek, karakterinin olağanüstü özelliklerine şaşırmamak mümkün değil. Sağlam bir yürek, özveri, belirli problemleri çözmede etkinlik, sosyalleşme, samimiyet... Bu liste böylece devam ediyor. Aynı zamanda, mükemmel ticari niteliklere sahip bir lider olan Armida, çok duygusal ve nazik bir insandır, insanlara karşı çok sabırlıdır ve sürekli öğrenmek, gelişmek, daima daha fazlasını yapmak için çabalamaktadır.
Çok sayıdaki aile dostları ona güç veriyor. 15 yıldan fazla bir süredir beraber olduğu kocası Fazidin Çagua, onu her konuda destekliyor. Fazidin Çagua Rusya Federasyonu İçişleri Bakanlığı'ndan emekli bir Yarbay.
Armida, “Onun sayesinde tüm çocuklarım Abaza halkının en iyi ulusal gelenekleri içinde yetişiyor. Dolu-dolu, ilginç bir hayat yaşıyoruz, çok seyahat ediyoruz”, diye paylaşıyor. Çocuklarlı fazla ilgiyle şımartmadan onlara bağımsızlık ve kararlılık aşılayabilmayi başardığı için mutlu.
Sohbetimizin sonunda Armida, yakın gelecekte hayata geçirmek istediği bir diğer proje hayalini biizimle paylaştı: Abhazya'ya özel bir uçakla uçmak ve Pıshu'yu kuşbakışı seyretmek.
Abhazya topraklarında çok az yaşadığı halde, memleketi ile bağlarını hiç koparmayan Armida vatanına hassasiyetle yaklaşıyor ve onun için her daim dua ediyor. Gelecek yıldönümünde, Abhazya'yı daha güzel ve gelişmiş bir ülke olarak - limanı çok sayıda gemi tarafından ziyaret edilen; bentleri renkli kıyafetler içindeki mutlu insanlarla dolu olan, kafelerinden müzik sesleri sahil yayılan bir yer olarak görmeyi hayal ediyor.
Rahmetli annesi beş yaşındaki çocuğuna Suhum sahillerini tamda bu şekilde tarf etmiş ve sonsuza dek hafızasına kazımıştı.
Armida Çagua’ya uzun, mutlu ve verimli yaşlar, ailevi huzur diliyorum. Çocukluğundan kalma bu güzel rüya da dahil olmak üzere, tüm hayallerinin gerçekleşmesi dileğiyle!
girişa yada kayıt yapmalısınız.