Ünlü Abaza doktoru ve Çerkessk kenti onursal vatandaşı Aleksey Huranov, 90 yaşına sadece birkaç ay kala aramızdan ayrıldı. 5 Aralık doğum günü anısına DAK bilgilendirme platformu olarak bizde Aleksey Huranov’un hayatı ile ilgili bir yazı hazırladık.
Georgiy Çekalov
Abazaların ilk diplomalı doktoru Aleksey Huranov, yaşasaydı 5 Aralık tarihinde 90 yaşına girecekti. Ünlü doktor 90 yaşına girmesine altı ay kala maalesef aramızdan ayrıldı. Yaşadığı yıllar Huranov’a arkasında ve onunla yolu kesişen herkesin kalbinde güzel izler bırakması için yetmişti. Huranov'un başarıları ve unvanları arasında: Rusya Federasyonu Onursal Doktoru, Karaçay Çerkes Cumhuriyeti Halk Doktoru, SSCB Halk Sağlığı Dehası bulunmaktadır. Profesyonel hayatının önemli bir dönemi Sovyet yıllarına tekâmül etmekteydi. Aleksey Adam-ipa ayrıca Çerkessk şehrinin onursal vatandaşı unvanına da sahiptir.
İki anavatan
Aleksey Huranov Çerkessk otonom bölgesi Staro-Kuvinsk bölgesinde doğmuştur. Ancak ailesi, henüz o bebekken yönetimin zulmünden korkarak Abhazya’ya yerleşmiştir. Bu sebeple Huranov Abhazya’nın Duripş köyünde büyümüştür.
Doktor olma hayali de burada başlamıştır. Adam-ipa’nın kendi itirafı ile bunun en büyük nedenlerinden biriside Gudauta şehrinin doktorlarının (Şervaşidze, Gasparyan, Şehtman ve Petrov) popülaritesi imiş.
Mesleğini seçmesinde, özellikle Duripş’ta gerçekleşen bir olayın önemli rol oynadığını anlatıyor. Bir gün Huranov'ların komşusu hastalanır ve Aleksey’i, bir gün önce köye gönderilen tıp asistanını çağırması için tıp merkezine yollarlar. Ama tıp asistanı gelemez. Çünkü sarhoştur. Komşuları ise sabaha karşı vefat eder.
Aleksey Adam-ipa bu olayı şöyle hatırlıyor: «Cenaze evinde insanlar ağlıyordu, ben ise vefat eden komşumuza yardım edilememesinden dolayı duyduğum hırsımı yenemiyordum. Onu kurtarma şansımız belki yoktu. Ama tıp asistanı onun sorumluluğunda olan ve elinden gelemi yapmakla yükümlüydü».
Birinci anavatanına Aleksey Huranov ancak 1951 yılında genç bir uzman olarak döner. Hayatı boyunca, “Kuvam” kitabını da adadığı, doğduğu köyü ve büyüdüğü Duripş köyü ve tüm Abhazya’nın sevgisini içinde taşır.
Hayaline giden zorlu yol
Hayal etmek güzel -harika, bir hayalin gerçekleşmesi ise çok büyük emekler gerektirmekte. Aleksey Huranov bunu çok iyi biliyordu. 1944 yılında Krasnodar Tıp Enstitüsündeki tüm sınavları geçmesine rağmen, yerini yaralı oldukları için cepheden azledilen ve tıp okumak isteyen giriş konusunda ayrıcalıkları olan - savaşçılara vermek zorunda kalır.
Enstitüye ikinci kez girme teşebbüsü 1945 yılındaydı. Bölüme girişi – 3 tane “beş” 1 tane “4” ile garanti gözüküyordu.
Fakat… “Kazananların isimleri listesine bakmaya geldiğimizde bunun yerine kapıda, Enstitünün Kişinev'e nakledildiğini ve tüm başvuru sahiplerinin evraklarını almaları gerektiği – duyurusu ile karşılaştık”, diye hatırlıyor Aleksey.
Nasıl büyük bir yıkım! Hayal kırıklığına uğrayan genç eve gelir gelmez, Yüksek Öğrenim Kurumuna ve Sovyetler Birliği Bolşevikler Komünist Partisi Merkez Komitesine bir mektup yazar. Ve mucize gerçekleşir! İki mektuba da cevap alır. Aldığı mektuplardan birinde kendisine Kuzey Kafkasya’da bulunan herhangi bir tıp okulunu seçebileceği diğerinde ise Mahaçkala’ya gidebileceği yazıyordur.
Huranov somut adresten devam etmeye karar verir. Böylece Kasım 1945'te Aleksey Huranov, 1 Ocak'ta yani iki ay önce çalışmalara başlamış olan gruba yetişmesi koşulu ile Dağıstan Tıp Enstitüsüne kabul edilir. Fakat derslerin yükü düşündüğünden ağır gelir ve sağlık sorunları onu yarı yolda bırakır, Huranov henüz birinci yılında öğrenimini dondurmak zorunda kalır. Tam öğrencilik hayatı ancak 1946 yılından itibaren başlar. 1951 yılında özlemle beklenen diplomasına kavuşur ve bununla birlikte Çerkes Özerk Bölgesi'nde çalışmaya başlamak için başvurusunu yapar.
Hızlı bir şekilde – Başhekimlik
Aleksey Huranov , Çerkessk'te cerrah olarak çalışacağını zannediyordur, ancak bölge sağlık departmanının, genç uzman için başka planları vardır. Onu memleketi Kuva’ya gönderirler.
Huranov, Ersakon köyüne gider. Burası statü olarak, bir ilçe merkezidir ama aslında yirminci yüzyılın ortalarında sıradan bir Sovyet köyüdür: yol yok, ulaşım yok, elektrik yok. Ayrıca söz konusu hastanede, ne bir laboratuar, ne bir röntgen cihazı nede uzman vardır. Son gelişmeler, beklenmedik bir şekilde buraya gelmesinden altı hafta sonra Aleksey Huranov'un hastanenin başhekimi olarak atanmasına yol açar.
En az altı ay içinde Çerkessk'ye atanmayı bekleyen uzmanın itirazlarını kimsenin dinlemeye niyeti yoktur. Ama umutsuzluğa düşmek için zamanda yoktur.
Aleksey "kolları sıvar" ve çalışmaya başlar. Öncelikle iki laboratuar teknisyeni yetiştirir ve hastanede basit testleri yaptırmaya başlar. Sonrasında da röntgen odasını ekipmanlarla donatır. Bu iki olay tanısal çalışmanın verimliliğini önemli ölçüde arttırır ve pek çok hastayı küçük sorunlar için bölgesel merkeze gitmekten kurtarır. Kısa sürede ambulans aracıda gelir.
Gün geçtikçe daha da fazlası gerçekleşir: hastanenin genişletilmesi, cerrahi bölümün oluşturulması, hastaların kalış koşullarının iyileştirilmesi... Çerkessk bölgesel ve Stavropol bölgesel sağlık bölümleri, Ersakon'daki seminerlere doktorları davet eder. Böylece Kuvinalılardan tanı, önleyici tedbirler ve tedavi edici çalışmalar öğreneceklerdir.
Ersakon'da geçirdiği beş buçuk yıl, doktor Aleksey Huranov'un mesleki gelişim süreci olur. Doktorların günlük çalışmalarının yeni bir düzeye yükseltilmiş olmasının yanı sıra, bazı durumlarda, doktorlar gerçek bir mesleki kahramanlık göstererek, umutsuz gibi görünen birçok hastayı kurtarırlar.
Aleksey Adam-ipa hatırladığı bir olayı, “Hasat zamanında, Kirov çiftliğinde bir kaza yaşandı- Kamyonun yakıt ikmali yaptığı sırada benzin deposunda patlama meydana gelmiş. Şoförün kıyafetleri alev almış. Bize getirildiğinde, vücudun derisinin yaklaşık % 75'nde II derece yanıklar vardı, III derece yanıkları olan bazı küçük alanları da vardı. Tüm hastane personeli hastanın kurtarılması için seferber oldu. Bölge hastanesinden çağırılan uzman doktor, muayeneden sonra umutsuzca ‘mucizeler gerçekleşmez’ dedi. Fakat mucize gerçekleşti. Yura – şoförün ismi buymuş, hayatta kalmayı başardı ve hala kurtarıcılarını büyük bir minnetle anıyor”, diye anlatıyor.
İnsan bulunduğu yeri güzelleştirir
Aleksey Adam-ipa’nın ikinci atanması ise ilkinden daha beklenmedik bir şekilde ortaya çıkar - bölgesel sağlık birimine başkanlık etmesi teklif edilir. Daha doğrusu, adaylığı bu pozisyon için önerilmiştir ve ona sadece kabul etmek düşer. Bu olay Mart 1957'de gerçekleşir. Aleksey Huranov o dönemde henüz 28 yaşındadır.
Birkaç ay öncesinde, Çerkes Özerk Bölgesi Karaçay-Çerkes olarak kabul edilir ve Karaçaylar kendi topraklarına dönmeye başlar (1943'teki Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında Kazakistan ve Orta Asya'ya sürgün edilir ve 1957'de rehabilite edildiler).
Karaçay halkının geri dönüşü üzerine acilen çalışma organizasyonunu yapmak gerekiyordur. İnsanlar, ülkenin epidemiyolojik olarak elverişsiz bölgelerinden dönüyorlardır,
dolayısı il bulaşıcı hastalık taşıma olasılıkları yüksekti. Bu problemin hızlıca çözülmesi gerekiyordu. Bölgedeki bazı bölümler sıfırdan oluşturulmalıydı, mevcut olanlar genişletilmeli ve donanımları arttırılmalıydı.
Kısacası, çok sınırlı olan imkanların aksine çok fazla görev vardı. Tüm bunlarla birlikte, her yönden önemli ilerlemeler kaydetmek mümkün olmuştu. Huranov’un 9 yıl süren çalışması süresinde; bölgede 17 sağlık tesisi inşa edilmiş, birkaç kreş açılmış ve yedi yeni birim oluşturulmuştur. Difteri, çocuk felci, trahom, brusellozun gibi büyük hastalıklar ortadan kaldırılmış, bebek ölümleri, tüberküloz, hepatit ve bağırsak enfeksiyonlarında ciddi azalmalar elde edilmiştir. Doktor sayısı 120 kişiye çıkarılmıştır.
Bölgedeki pek çok sorunun çözümü, öznel karışıklıklar dolayısı ile yani bölgenin belli başlı konulardaki parti önderliği ile ilgili anlaşmazlıklar yüzünden engellenmiştir. Aleksey Adam-ipa, bölge sakinlerinin çıkarlarını gözeten bakış açısını savunabilmiştir, ancak görevinden ayrılmak zorunda kalır. Fakat, Huranov'un deneyimi ve bilgisi talepsiz kalamayacak kadar yüksektir. Çerkessk şehrinin polikliniğine başkanlık etmesi teklif edilir. O dönemde poliklinik, günde 400 hasta kabul edilebilecek şekilde tasarlanmış yeni bir binaya taşınmıştır. Aleksey Adam-ipa, belediye yetkililerini, önemli maddi destek gerektiren, ciddi sorunların çözümlenmesine ikna etmeyi başarır. Modern tıbbi ekipmanlar satın alınır, ihtiyaç duyulan doktorlar görevlendirilir.
Daha sonra Huranov, hasta kayıt bölümünden başlayarak tüm bölümlerin çalışmalarına düzen getirir. Kuyruklar azalmaya başlar. Hasta kabulü için ayrılan süre daha verimli bir şekilde kullanılmaya başlar. Hastalara karşı dikkatli ve içten tedavi yaklaşımı, hasta kabulüne olan formalite yaklaşımını yener. Genç uzmanları eğiten başhekim, büyük Rus psikiyatrı Vladimir Behterev'in şu sözünü tekrarlamayı çok seviyordur: “Eğer doktorla konuştuktan sonra hasta kendini daha iyi hissetmiyorsa, o doktor - doktor değildir”.
Aleksey Huranov polikliniği 36 yıl yönetir. Bu yıllar içinde poliklinik, şehrin sağlık zincirinin gerçekten önemli bir halkası haline gelmiştir. Bu - baş hekimin ve yönettiği ekibin büyük bir başarısıdır.
Merhamet
Doktorluk mesleğini icra ederken Aleksey Adam-ipa için insanlarla ilgilenmek, sadece sağlıkları ile kısıtlı değildi. Merhametli yüreği yanındaki birinin yardıma ihtiyacı varsa, bunu görmezden gelmesine izin vermezdi. Bu sadece bireylere karşı değil, kitlelere, iş arkadaşlarına, hatta uluslara yönelik bir tutumdu.
Karaçay Çerkes Cumhuriyeti Millet Meclisi (Parlamento) , Çerkessk Şehri Duma Meclisi gibi, Karaçay-Çerkes Bölge Meclisi'nin birkaç oturumunun yardımcısıydı.
Huranov, sadece milletvekili unvanını taşıyanlardan biri değildi, aynı zamanda yetkilerini kullananlardan biriydi: Sovyet döneminde - seçmenlerin beklentilerini yerine getirmek için, Sovyet sonrasında ise - milletvekillerinin önündeki güncel sorunları ele almak için çalışanlardandı.
Aleksey Adam-ipa Huranov, her zaman Abaza ulusunun sivil toplum hareketinin başındaydı, "Aydgılara" kamu kuruluşunun aktif üyelerinden biriydi («Birlik», şimdiki ismi ile «Abaza»), tüm Karaçay-Çerkes için zor olan 1999 yılında (devlet başkanı seçimi sırasında ülke ulusları arasında ciddi bir anlaşmazlık yaşanmıştı) ise kurumun başkanlığını yürütmüştü.
Abhazya halkının 1992-1993 kurtuluş savaşı sırasında Aleksey Huranov, Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti'nden Abhazya'ya insani yardım malzemelerinin toplanması ve sevkıyatının organize edilmesinde aktif olarak rol aldı.
Abhazya'nın bağımsızlığını kazanmasından sonra, tüm önemli günlerde kendisine davet gönderilirdi ve o da ilerleyen yaşına rağmen, bunu bir gönül borcu kabul ederek mutlaka iştirak ederdi.
Abhazya Cumhuriyeti liderleri ve toplum aktivistleri Aleksey Adam-ipa’ya büyük saygı duyuyorlardı.
Hatıra
Aleksey Adam-ipa Huranov, büyük işlerle dolu uzun bir ömür geçirdi. İlerleyen yaşında, 85. doğum gününün arifesinde, hayatını kâğıda dökmeye ve “Sadece Doktorluk Değil” kitabını yayınlamaya karar verdi. Bu kitap, mesleğine 50 yılını veren ilk diplomalı Abaza doktorun çalışmaları ve Karaçay-Çerkes’in sağlık sektörünün gelişimi hakkındaydı. Yayın, bu sürece önemli katkılarda bulunan pek çok kişinin isimlerini içeriyor. Bunlar arasında, elbette, yazarın kendisi de bulunakta. Yazar-doktor yaşadığı yılları şu sözlerle özetliyor: “Geçirdiğim hayattan memnunum. Seçimim - boşa değildi".
Aleksey Adam-ipa 17 Temmuz 2018 yılında hayata gözlerini yumdu. Ebedi dünyaya rahat bir vicdan ve temiz bir ruhla gitti.
girişa yada kayıt yapmalısınız.