25-26 Ağustos 1989'da, Kafkasya Dağ Halkları Meclisi'nin ilk kongresi (Konfederasyonu) Suhum'da gerçekleşti.
Asta Ardzınba
Abhazya halkının Ulusal Kurtuluş Savaşı tarihine bir şekilde aşina olan herkes, kısa sürede Konfederasyon olarak yeniden adlandırılan Kafkasya Dağ Halkları Meclisi’ne mutlaka bir şekilde aşinadır. Bu bir tesadüf değil: Örgüt Abhaz ordusunun Gürcü işgalcilere karşı kazandığı zafere önemli katkılarda bulunmuştur. Özellikle, Abhazya gönüllü hareketin oluşumunun merkezi oldu.
Dağ Cumhuriyeti'nin prototipi
Kafkasya Dağ Halkları Meclisi, Abhazya Ulusal Kurtuluş Savaşı başlamadan üç yıl önce, 25 Ağustos 1989'da kuruldu. O gün Suhum’da Abhazya Bakanlar Konseyi konferans salonunda Meclisin ilk kongresi yapıldı. Toplantıya Abhazya ve Kuzey Kafkasya cumhuriyetlerinden 500'den fazla delege katıldı.
Genel yayın editörü Yuriy Kuraskua, “Başkentin Gürcü nüfusu o gün evde kalmayı seçti ve Abhazya'nın Gürcü uyruklu liderlerinden oluşan bir gurup, istişare için acilen Tiflis'e gittiler”, diye yazıyor ‘Abhazya Cumhuriyeti’ gazetesinde.
Kuraskua'ya göre, Abhazya'daki Gürcü yanlısı yetkililer, Kafkasya halklarının birleşmesinde gizli faşist planlarının uygulanmasını engelleyebilecek bir güç hissettiler. O dönemde Gürcistan bünyesinde bulundurulan, Abhazya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Özerk Güney Osetya bölgesi ile SSCB’den ayrılmayı planlıyordu.
Özellikle o zamanlar Suhum ve Tiflis arasındaki ilişkiler gergindi ve hatta taraflar arasında açık bir çatışmayla sonuçlandı. Bu olay, 1989 yılının Temmuz ayındaydı. O dönem, Abhazya'nın başkentindeki etnik gruplar arası çatışmalardan sonra, Gürcistan'dan gelen 30.000 kişilik bir konvoy Suhum'a girmeye çalıştı, ama Oçamçira da Aaldzga Nehri üzerindeki köprüde, durduruldular.
Bu olaylar Kafkasya Dağ Halkları Meclisi'nin kurulmasından önce ortaya çıkmış ve yaratılmasının nedeni olmuştur. Abhazlar, sorunun yaklaştığını hissetti ve böylece Gürcistan'a, yalnız olmadıklarını, Kafkasya halklarının Abhaz halkını desteklediğini ve gerekirse Tiflis’in saldırganlığına cevap vereceğini göstermeye çalıştı. Birliğe, politikacı ve toplum önderi Musa Şanibov başkanlık etti.
Şanibov daha sonra, Kafkasya Dağ Halkları Konfederasyonu'nun kurulmasının, Abhazya'nın Gürcistan makamları tarafından ihlal edilen ulusal çıkarlarını savunmak için elzem olduğunu onaylayacaktır. Kafkasya birliğinin adı, 1918'de ilan edilen Kuzey Kafkasya ve Abhazya cumhuriyetlerinin dahil olduğu, yapısıyla ve ruhuyla ilham olan Dağ Cumhuriyetinden esinlenilmişti. 1990 Ekim'inde, Meclis Dağ Cumhuriyetinin halefi olduğunu açıkladı.
Kasım 1991'de, Suhum'da gerçekleştirilen birliğin III. kongresinde meclisin adı, Kafkasya Dağ Halkları Konfederasyonu olarak değiştirildi. 12 ulus (Abhazlar, Abazalar, Avarlar, Adigeler (Çerkesler), Çeçenler, Balkarlar, Darınlar, Karaçaylar, Kumıglar, Lezginler, Laklar, Osetler) temsilcileri aynı zamanda, Antlaşmayı imzaladı ve Kafkasya Konfedere Dağ Halkları Birliği Deklarasyonu'nu kabul etti.
Ayrıca, Kafkas Parlamentosu, Tahkim Mahkemesi, Savunma Komitesi'ni kurmaya karar verdiler ve Konfederasyonun merkezi olarak da Abhazya'nın başkentini olan Suhum şehrini belirlediler. Kafkasya Dağ Halkları Konfederasyonu kendisini "egemen bir ulusal devlet kuruluşu" olarak tanımladı. Örgütün parlamento kararları, Konfederasyonu oluşturan cumhuriyetlerin resmi liderlerinin tavsiyeleri niteliğini taşımaktaydı.
Ekim 1992’de Abhazya’da savaş çatışmaları başladığında “dağ” kelimesi kuruluşun adından kaldırıldı. Kurumun ismi, Kafkasya Halkları Konfederasyonu'na (KHK) olarak değiştirildi, çünkü Abhaz halkının çıkarlarını destekleyen Rusya Güney Kazakları da birliğe dahil edilmişti.
Biz – Konfederasyoncularız !
İlk zamanlar Tiflis, Kafkas derneklerine ciddi bir önem vermedi ve onu "kâğıt kaplan" ilan etti. Abhazya'da ise tam tersine birleşmeye büyük umutla bakıyorlardı. Gazeteci Vitaliy Şaria, Abhazlar ciddi girişimlere hazırlıklı olmaları gerektiğini ve bu nedenle Kafkasya cumhuriyetlerinin desteğinin gerekli olduğunu iyi anlıyorlardı, diye hatırlıyor.
Meclis, kuruluşunun ilk günlerinden itibaren, Suhum'da, savaştan hemen önce Temmuz ayına kadar Suhum'da Kafkas Savaşı Kurbanlarını Anma Günü veya Abhaz-Adige Kültür Günleri'ne adanmış etkinlikler gibi gerçekleştirmeye devam etmişti. Aynı zamanda, organizasyon "çok farklı olayların gelişmesi beklentisi ile gerçekleştiriliyordu" diyor Şaria.
Gazeteci, Meclis'in ilk iki kongresinin Abhazya'nın başkentinde az sayıda insanla düzenlediğini belirtiyor. Ancak 1-2 Kasım 1991'de gerçekleştirilen üçüncü kongreye katılımcı sayısı o kadar yoğun olmuştu ki, toplantıyı Abhaz Dram Tiyatrosu'nda gerçekleştirmek zorunda kaldılar. Kısa bir süre sonra yaşanan olaylar, Abhaz ordusunun Abhazya Ulusal Kurtuluş Savaşı zaferine önemli katkı sağlayan Konfederasyonun tam kapasitesini ve gücünü gösterdi. Dağ Halkları Konfederasyonu, Abhazya'da savaşın ilk günlerinden itibaren, Kuzey Kafkasya'nın tüm cumhuriyetlerinden gönüllüleri toplamaya ve onları Abhazya'nın özgürlük ve bağımsızlık için savaşan halkını savunmaya gönderdi.
15 Ağustos'ta, Abhazya savaşının ikinci gününde, Kafkasya Dağ Halkları Konfederasyonu Öz Savunma Komitesine başkanlık eden profesyonel asker Sultan Sosnaliev liderliğindeki ilk grup Konfederasyon gönüllüleri Abhaz makamlarının kontrolünde kalan Gudauta'ya gelmişlerdi bile. 18 Ağustos'ta Çeçenistan'ın başkenti Grozni de gerçekleştirilen KHK parlamentosu olağanüstü oturumunda Abhazya'ya yardım sağlamasına karar verildi. Kurum yeni gönüllü gruplarını toplamaya başladı. Sonuç olarak, Türkiye, Ürdün, Suriye, Kanada gibi Kuzey Kafkasya, Güney Rusya ve Abhaz diasporasının bunduğu diğer cumhuriyetler de dahil olmak üzere birçok ülkeden gönüllüler Abhaz halkının yardımına gelmeye başladılar.
Konfederasyon, Gürcistan ile savaş halinde olduğunu açıkladı. Abhaz tarihçileri bu gerçeğin Abhaz direnişinin oluşumu üzerinde büyük bir etkiye sahip olduğunu vurgulamaktalar. Bu açıklama, Gürcistan liderliği üzerinde ayıltıcı bir etki yarattı, hatta BM'ye bile şikayette bulundular.
Ekim 1992’de, organizasyon başkanı Musa Şanibov Abhazya’ya geldi. Gudauta'da Konfederasyonun operasyon merkezini kurdu. Merkez, tüm Konfederasyonlular için örgütleyici güç haline geldi, buradan Abhaz ordusunun cephesine gönderildiler. Toplamda, iki binden fazla gönüllü Abhazya'nın özgürlüğü ve bağımsızlığı için savaştılar. 51 kişiye - “Abhazya Kahramanı” unvanı, 247 kişiye – “Leon” madalyası, 623 kişiye - “Cesaret Madalyası” verildi. 260'tan fazla gönüllü şehit düşmüştür.
Abhazya Cumhuriyeti İlk Devlet Başkanı Vladislav Ardzınba, KHK hakkında daha sonra, “Abhaz halkının yok edilmesine izin vermeyen unsurun, Kafkasya Dağ Halkları Konfederasyonu'nun konumu olduğuna inanıyorum!” diyecektir.
Abhazya Ulusal Kurtuluş Savaşı'ndan sonra, Kafkasya Halkları Konfederasyonu sonraki askeri çatışmalarda doğrudan kendi adına konuşmadı. Kuruluşun 1998’deki parlamentosunun oturumunda, halklardan birinin ihtiyacı olana kadar Konfederasyon’un faaliyetlerini geçici olarak askıya alma kararı verildi. Bu karar aslında KHK'nın çalışmalarının sonlandığını işaret ediyordu.
girişa yada kayıt yapmalısınız.