Karaçay Çerkesk Cumhuriyeti 14.10.2018 15:05 30238

Karaçay Çerkesk’in Kuma nehri kenarında, Kislavodsk turistik bölgesi yakınlarında bulunan Krasny Vostok köyü, 14 Ekim günü kuruluşunun 280. yılını kutlayacak. DAK bilgilendirme platformu olarak sizlere, köyün tarihi, sosyal ve ekonomik kalkınma projesinin yürütülüşü gibi birçok konu hakkında bilgi edinebileceğiniz bir yazı hazırladık.

Asta Ardzınba

Bugün üç binden fazla insanın bulunduğu Abaza köyü Krasny Vostok, Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti'nin Malokaraçayevskiy semtinde bulunuyor. İlçe merkezi, Uçkeken köyünün 22 kilometre batısında, Karaçay Çerkesk başkenti Çerkessk şehrinin 53 kilometre güneydoğusunda ve tatil beldesi Kislovodsk'un 44 kilometre kuzey-batısında yer almaktadır. Bu sebeple Krasny Vostok yerleşimsel olarak uzakta, Abaza belediyesine bağlı diğer şehirlerden ve çok daha batıda kalan diğer Abaza köylerinden kopuk bir bölgede kalmış oluyor. Dahası, Krasny Vostok bölgede Karaçayların yaşadığı tek Abaza köyüdür.

Krasny Vostok da Abazacayı Kranovostçno lehçesi ile konuşan – Tapanta (Abazalar da yaşadıkları bölgeye ve kullandıkları diyalekte göre ayrılan alt kimlik) yaşamakta. Yerel lehçede çok fazla üflemeli harf olması dolaysı ile yabancılar bu bölgede yaşayanlardan bahsederken “konuşurken ıslık çalıyorlar” tabirini kullanıyorlar.

Köyün kuruluş tarihinin 1738 olduğu bilinmekte, dolayısı ile köy bu yıl 280.yılını kutluyor. Kutlamalar büyük çaplı olacak: yönetimin herkesi davet ettiği köyün merkezinde şenlik yapılacak. Köylüler yıldönümünü kutlamalarını, geniş çaplı değişim beklentisiyle büyük bir coşkuyla bekliyorlar. Bu konuya daha sonra tekrar döneceği, şimdi biraz köyün tarihine bakalım.

Derin tarihi olan bir köy

“Abhazya'dan göç eden Kumsk-Loi Abhazları, Kuma Nehri havzasının üst ve alt kısımlarına yerleşmeye başlarlar. Zaman-zaman bozkırlara kadar inerler fakat askeri gücün baskısı ile tekrar Kuma’nın yukarılarına çıkarlardı. Tüm hayatları, tüm anıları bu nehrin ismi ile bağlantılıydı. Onlar bu nehri ilk kendilerinin verdiklerini söyledikleri ismi Gum ile anarlar. Şimdiki Abazaların atalarının Abhazya’da yaşadıkları havzanın ismi Guma’dan gelmiş olabilir miydi bu isim?”, - Bugün, Krasny Vostok olarak bilinen Abaza aulu hakkında bu notları, Abhaz bilgin ve yerel tarihçi Simon Basaria tarafından 1929 yılında Kafkasya'ya yaptığı seferin sırasında yazılmıştı.

Köyün Abazaca ismi Gumlokt’un, Türkçe açılımı Kumlu-Loolar. Loo - köyde üstün bir konuma sahip eski Abaza soylu ailesi. Bu sebeple Ekim Devrimi’ne kadar köyü bu isimle anıyorlardı. Sovyet hükümetinin kurulmasıyla, yerleşim adına prenslerin anılması kaldırıldı ve şiirsel ve Sovyet tarzı - Krasnovostochny olarak yeniden adlandırıldı. 2004 yılında, Krasnovostoçny auluna köy statüsü verilerek Krasny Vostok adını aldı.

Halk arasında yaygın olan bilgiye göre, başlangıçta aul Abhazya'nın Pshu dağlık bölgesinde yer alıyordu, daha sonra Gumloklular, geçişin arkasında, ana Kafka sırtının kuzey yamaçlarına, yani Teberda Nehri'nin kıyısına taşındı. Daha sonra Eşkanon nehir ağzına taşındılar ve sonrasında da şimdiki bulunduğu bölgeye yerleştiler. Kuma nehri kıyısındaki aulun ilk başta üç ayrı bölgeden oluştuğu bilinmekte. Bunlar; Lokt, Tramkt ve Cantemirovskiy – yani aullarda baskın olan kraliyet soylarının isimleri ile.1880’li yılların başında bu aullr birleşme kararı aldı.

Gelişim dönemi

Yakın bir geçmişte, Krasny Vostok köyünde sosyal ve ekonomik kalkınma programı yürütülmeye başlandı. Köyde çok kapsamlı bir spor kompleksinin inşa süreci devam ediyor, turizm projesi "Gumlokt Resort"un bir parçası olacak etnografik bir köyün inşası planlanıyor. Krasny Vostok için turistler nadir görülen bir durum değil.

Burada Kafkasya’nın tanınmış Narzan kaynakları bulunmakta. Ayrıca Sovyet döneminde birkaç kuyu da açılmış. Kumsky mineral kaynaklarının bileşimi karbon kalsiyum ve sodyumdur. Bu sebeple içimi hem yararlı hem de keyiflidir. Bunun yanı sıra, turizmin gelişmesini destekleyen Çerkesk ve Kislovodsk'u birbirine bağlayan federal otoyolda konumlanması da büyük önem taşımakta.

Narzan kaynaklarının çıkış toprakları Krasny Vostok da birde eğlence parkı bulunmakta. Burası yerli gençlerin ve şifalı maden suyu almak için buraya gelen turistlerin buluşma yeri. Köyün kalkınma programını kökleri bu köyden olan işadamı, yardımsever Musa Habaleviç Egzek’un başkanlığını yaptığı uluslararası Abhaz Abaza ulusu birliği “Alaşara” gerçekleştirmekte.

Tüm ülkenin en iyilerinden biri olan modern spor kompleksinin köyde inşa edilmesine önderlik edende Egzek'du. Kompleks yerel yönetiminde desteği ile yarı devlet desteği ile inşa edildi. 2018 yılının Şubat ayında spor kompleksinin açılışına katılan Karaçay Çerkesk Devlet Başkanı Raşid Temrezov, Musa Egzek’a “Karaçay Çerkesk Cumhuriyetine hizmetlerinden dolayı” en yüksek devlet nişanı madalyasını vermişti.

O günden beri spor kompleksi köylülerin özel bir övünç kaynağı olmayı sürdürüyor. Burada, boks karate güreş gibi farklı spor dallarında müsabakalar gerçekleşiyor. Spor antremanları ve koreografi çalışmaları için ayrı salonlar bulunmakta.

«Her gencin hayatta başarılı olması için»

DAK bilgilendirme platformu olarak, Krasny Vostok bölgesinde sosyal ve ekonomik kalkınma programı çerçevesinde ileride yürütülecek çalışmalar hakkında Musa Egzek ile röportaj yaptık. Egzek köyün, tarım, hayvancılık ve alt yapı açısından istikrarlı olarak geliştirilmesini planladıklarını, ayrıca burada muhteşem bir proje olan etnik köy projesini geliştirmek istediklerini dile getiriyor. Yardımsever işadamı, ayrıca köyde küçük ve orta ölçekli işletmeler düzeyinde üretim işletmeleri kurulacağını, çocukların enteraktif gelişimi için sosyal programların geliştirileceğini söyledi.

Ayrıca, çocukluktan yaşlılığa kadar tüm yaşam döngüsünün gelecekteki gelişimini aktif olarak etkileyecek, aktif yaşam tarzını, beden eğitimini ve sporu teşvik eden programlardan oluşan özel bir proje planlanmakta.

Musa Egzek, “İnsanların, özellikle gençlerin yeteneklerini en üst seviyeye çıkarmalarını sağlayacak yaratıcı ve kültürel alanları geliştirmeyi hedefliyoruz. Tüm bunlar, bu tür projelere katılan her gencin, Abaza halkının milli geleneklerini, adetlerini, görgü kurallarını ve akıcı bir şekilde anadilini konuşma konusunda başarılı olabilmesi için düzenlemek istiyoruz”, diye vurguladı.

“Alaşara” derneği Başkanı, insanlara, köyün tarihi, kültürü ve gelenekleri hakkında mümkün olduğunca fazla bilgi verilmesi gerektiğini düşünüyor. “Rusya'nın en güzel bölgelerinden biri olan bu köye, olabildiğince çok sayıda Rus ve yabancı turistin çekilebilmesi için, köyün ulusal yaşamını ve hayatının yeterli seviyede tanımak gerekli”, dedi.