Адуней апсуа-абаза конгресс арыпхьарали жвлара джьгаррали згIвадарахчарали (ОСАЗ) ахъвшара проект шIыцI джвыквнажьтI – апхьагIвчва рыхъазла апсабара хчарала атшыбжьараква.

АААК а-ОСАЗ хъвшара, арыпхьагIв ахIба, АГУ апны экологии апсауышвхIаква рморфологии ркафедра аметодист Цыбулевская Майа далата, псабара хчарала атшыбжьараквала йалу апроект шIыц «Акъалакви акыткви рпны аэкология йазарару абжараква: йырзыхIхуш амальта йаъайа?» архъйара йалагатI. 

Атренингква ацIайква апсабара ахчара щцалрата йшырзалуаш, апсабара йшазсакъуаш, ауи йамзарархауата йшбзазуш йазырбжьарныс йаквгIазшIытпI.

Апроект апкъ йтата йапхъахауа Дранда кыт йцатI. Ауаъа Апсны акъалаква рпны узынйауа аэкология проблемаква йрыквчважватI: автотранспорти анхартакви ахIауа шдырпIайуа, аква амщтахь адзырква йнардзата йшдымрыцкьауа, ахъшвалква йшатахъу апш йшрыднымхалуа, агIайыраква шыквырхуа, аэкология ргIапсра шаладырпIатIауа. ЙаквгIашIастI Апсны акытква рпны узынйауа аэкология йазарархауа амыгIвхъгараквагьи – адгьыли адзкви зырпIайуа апестицидкви ахимия адгьылрбзигакви ргIарысабапра, абнапкъра, абиология байара йалырдзгIара, адзы ахчари адзыхьква рмырпIайри йырпщылу абаргвыраква. 

Арыпхьарали жвлара джьгаррали згIвадарахчарали АААК ахъвшара аунашвахъцIагIв Хагба Изольда йшылхIвауала, асквш 2024 ауацIа йакIвдыршарныс йлырхыз ажвипщ тшыбжьаракI йрыуата ари йапхъахуз тренингын. Атшыбжьараква райхIара акытква рпны йакIвшуштI.

«Апсабара хчара йазынарху атшыбжьараква акIвхIыршарныс адуней шабгу ауи ауыс гватра ду ъазалырхуа гIахIпхьадзауата йщаквхIыргылтI: асабиква йгIаргвныргIвра атахъыпI адуней аэкология ргIапсра йахъвыкIу, запш аъам хIышта апсабара ахчара хIыуа дзачIвызлакIгьи йшхIборчу. Атшыбжьараква джьащахъвахара, йалу зымгIвагьи джьгарта йынхара ахъазла хIара асабиква сингапур арыпхьащала йрыдынхалуа аъачIвагIагIв дгIахIрайгватI. Ауыла хIара ацIайква ахъаз дырра рыхIтра йахъазымкIва айчважвараква йгIарыланахIыркIитI, йхIырхъвыцитI, дара ауыс йшапшуа дхIырхIвитI. Сшхъвыцуала, ауи тшадрыщцарквын рбзазара апны йызнымкIва йгIарыхъвахуаштI», – лхIватI Хагба.

Ауи йшылпхьадзауала, атшыбжьараква аэкология дырраква йрыладырхIауамца апхьагIвчва ртшдырра щаквдыргылуаштI, акъральгIв жвлара рыбагъьарагьи йазынхуштI.

Дранда апхьарта апны атренинг сахIаткI мачIкIла йайхIата йакIвшатI. АпхьагIвчва айчважвара джьгарта йгIалалуан. Атшыбжьара акIвзыршуз Апсны акъалакви акыткви йырхъазымкIва адуней шабгу апны экология баргвырата йаъу гIалырбатI. Анйара йалакваз ауат амальта йрызгIау йауаш, аэкология щцалраква шщаквгылуаш йаквчважватI.

УацIыхъван апхьагIвчва «Сара суглерод щта» ахьызта рхъвыхра йгIакIылстI, ауи ауат аэкология ауыс йалырдыргIауа гIахънатIытI. АцIайква амодератор йламакIуан, дара ргвгIанаграква рхIвун.

АГУ апны экологии апсауышвхIаква рморфологии ркафедра аметодист Цыбулевская Майа йапхъахуз атшыбжьара дахIврала йшакIвшаз, аэкология дырраква ауагIа йрылагара магIын ду шаму гIалылкIгIатI.

«Апсны апны ауагIа аэкология дырраква рылагара йатахъу уыспI, йауа ухIварыквын хIарыпхьара апны ауи ауысла агIвщтраква аъапI. Асабиква шхвыцу ауатква рыладыркIра атахъыпI. Экология арыпхьара ауыс тшауацIнарыхра магIын ду амапI, йауа ухIварыквын ауи адуней апны ауагIа рбзазара йапщылапI. АгIвымакъраль бызшваква шхIхIырдыруа апшта апсабара абызшвагьи хIхIырдырра, апсабара тамамта йхIызгIарысабапра атахъыпI», – лхIватI Цыбулевская.

Атшыбжьара шакIвшаз йазыразхатI апхьагIвчвагьи.

Мельникова Валерия айчважвара агIвычIвгIвыс ансимшы йара гвы айымтуата апсабара йазарархуш агIващагIараква шынйыршауа, ауи азарар дгIакIвзыршауа ауагIа йшрыквшвауа дазнархъвыцта лхIватI.

«Сара йыздыртI хIкъраль апсабара уазсакъра, дзачIвызлакIгьи йчпауа дазхъвыцра, йборч гIайгвынгIвра шатахъу. ХIара йыгIбитI ауагIа анышвкъвара йъакIвым апны йшкIарпсалауа, апсабара чва шахъарымбауа, датшагьи щарда. Экология йазынарху атшыбжьараква апхьартаква рпны йакIвыршара атахъыпI, йауа ухIварыквын, йхIчпауа тшазыгIдырырквын йакIвым гьхIчпалушым», – йгIалылкIгIатI ауи.

АААК а-ОСАЗ хъвшара анхагIвы Хьышба Науыр акытква рапхьартаква рапхьагIвчва аэкология тшыбжьараква рзакIвыршара шатахъу дацIачIвагъватI.

«Экология ауыс уахьчIва гьакIвым йангIагыл, ауаса са йшызбауала, акытква рапхьартаква рапхьагIвчва апсабара ахчара амагIны, аэкология чва ахъамбара шзарару ауысквала дыррата йрадзауа мачIпI. Анахьанат йгIарыквухырквын Апсны акытква рпны ацIайква апсабара рыцIа йъацкьу ашIыпIаква рпны йбзазитIта ауи абайара зынгьи йалымгушызшва йырбитI», – йхIватI ауи.

Хьышба дшапшуала, ацIайква аэкология йазынарху рдырраква йанрылахIара ауат Апсны апсабара йгIайуаш абанпараква йрызгIаныжьра шатахъу тшазырдыруа, ауи йаквыргIапста йбзазауа йалагуштI, даргьи щцалрата йырзалуаштI.

Экология нархара зму аинтерактив тшыбжьараква АААК а-ОСАЗ хъвшара асквш 2024 агIан йджвыквнацIаз проект шIыцпI. Ауи ацIайква рэкология дырраква йрылархIара, ауат апсабара ахчара амагIны гIаргвынгIвуа, ауи абайара йшазсакъуаш рхъаквынцI йалалуата ракъыль шщаквгылуаш йазынархапI.