Адуней апсуа-абаза конгресс апсуаква ртурых, ргвбайара, рэтнология йырзынарху алекцияква аднагалитI.

Барганджиа Саид

АААК апсуаква ртурых, ргвбайара, рэтнология йырзынарху алекцияква джвыквнацIатI. Йапхъахуз айчважвара февраль а 24 йакIвшатI, ауи апсуа хIвсысаква ръадаб йазынархан. Алекция дгIапхьатI АААК ЙхIаракIу асовет йалу йбергьльу апсуа этнолог Барцыц Марина.

Барцыц Марина апсуа хIвсысаква ъадабта йынкъвыргуз, штшыркIуаз, апсуаква йырцIасу акультура апны апхIвыс турасыта йылзалхыз, уахьчIва хIызту азаман агIан адуней апны хвы рыцIа йыззырбауа шдатшахуа, сквшызкьпхьадзара йщаквгылыз агвбайара шдрыхъарауа дгIарыквчважватI.

Аэтнолог КIавкIаз айсыгIвчва ркультура апны апхIвыс лтурасгьи даквгIашIастI йгьи йгIалылкIгIатI КIавкIаз апны апхIвыс йанакIвызлакIгьи йазалху гыларта шлымаз.

«АпхIвыс йанакIвызлакIгьи пIатIу лыквырцIун, агвдура зцIасыз КIавкIаз айсчва ркультура акIвпIта – ауи апхIвыс йалкIгIу хвитнагIа лнатуан», – лхIватI ауи.

Барцыц Марина этики этикети ууырдырырныс магIын ду амата йылпхьадзитI, йауа ухIварыквын ауат ауагIа разазаъаща, ращтаныкъваща щаквдыргылитI. АжвапIта – атгIачва рпны рыцIа хвы ззыбачIву тамамта йгIаугвындыргIвитI.

«Апхъала абзазаща шаъазла апхIвыгьи ахъацIагьи кIьыда-кIьыдата  йгьзыгIащаквымхушызтI. Чвзабата йгIанхаз апхIвыс айщчваква дрыцгIанхун, ауат ауи дынкъвыргара йа хъацIа дйыртра рборчын. Йчвзабахаз ахъацIа йхъазы асабиква гьизымыгIзушызтI: йа йахща аунагIва дгIагIвнахата ацIайква дырхьпшра атахъын, йа йара йгIванхауата пхIвыс дгIайгуан. Ауи акIвмызтын тдзы йыргылуа, дчвагъвауа – арылагьи асабиква йыхъвда йхъа, дырзыджвджвауа, дырзымацIауа, дзы рызгIайгуа – ауатква зымгIва гьизацмырцушызтI», – лхIватI алектор.

УыжвгIанчIви заман дгIаквчважвауата ауи йгIалылкIгIатI уахьчIва апсуа жвлара «дара ртурыхи ркультури хъара йшырчвгылуа».

«ХIара щарда гьыгIдырам, абзазарагьи тшапсахитIта хIуагIа ргвбайара йхIыщтагIайуа абанпараква йгьхIызрылажьуам, ауи ауыс апкъьитI. Асабиква хIкультура йалата йгьгIадзынгылуам, йара акIвпIта, ауи ауат ргьагьара шабгу акIра атахъыпI», – лгвы йасуата йылхIватI Барцыц Марина.

Ауи дшхъвыцуала, уахьчIва атгIачва рпны ауат адырраква анамрымдахуазара, ари ауыс апхьарта апны йгIащтIыхра атахъыпI.

Алекция амщтахь ауи йаздзыргIвкваз ргвгIанаграква хIыцагIвыршатI.

АААК апхIвысква рсовет йалу Гвымба Аза алекция швабыж йгIальаматта йылбатI. Ауи гвы алымтуата йгьгIанымхатI аздзыргIвчва азцIгIара щарда рхъа йшгIаташваз, йхъадахугьи – ауат апсуа хIвсысаква апхъала йынкъвыргуз аъадаб рыцIа бзита йддырдырра ртахъхатI.

«Ари ауыс рыцIа йауацIыхта, йалыргата йыгIгIарныс хIазыбжапI. Апхъала йшаъаз, ужвы штшапсахыз гIахIгвынгIвра хIтахъыпI. ЙахьчIва йгIахIархIвызгьи хIаквгIацапахта цIолата хIазымхъвыцхкIва йгьауашым. АцIас шIыцква майрата тшрыцхIчпитI, йара хIапхъанчIвиква ртурых хIхIырдырта хIсабиква йрахIхIвхра атахъыпI», – лхIватI Гвымба Аза.

ГвчIагIвчпара знархару «Киараз» адкIылара гIанзыршаз Гоппиа КIамма йшылпхьадзауала, арат йрапшу алекцияква йалкIгIата ашIаква йрысабапхуштI, йауа ухIварыквын ауат хIтурых цIолата уаларжьитIта апхъазаман агIан атгIачва рпны цIасти азазаъащати йщаквгылаз гIаугвындыргIвитI.

«Ауат ацIасква гIахчата йхIыщтагIайуа абанпараква йрызгIаныужьырныс утахъхитI. АхIбачва ракIвмызтын дызда ауатква тамамта йызхIвахуаш?» – йгIацылцIахтI Гоппиа КIамма.

Алекция йаздзыргIвныс йгIайкваз дрылан апхIвыспа шIа Жьыба Щазина. Ауи йшазылбауала, Апсны апны абари йапшу айчважвараква йырзалху ауатыквква мачIпI.

«Сара араъа апхIвыспа тахIа данцара атгIачва рпны азазаъащаква щаквгылра, асабиква бжьара шатахъу, ахъацIи апхIвыси ауагIа йанрылу штшыркIуаш ауыс ъагIащтIырхыз сгвапхатI. АхIвссаква ари алекция асоцсетква рпны йапшыхырныс йаквгIазшIыститI: кьангьаш гьазгIазгуам ауи шрымагIальаматхуш. Сара сгвы йтапI йащтагIайуаш алекцияквагьи сгIайларныс, ауи апш лшара гIахIызтыз адгалагIвчвагьи сырзыразпI», – лхIватI апхIвыспа.

Алекцияква рпны датша уысгьи гIащтIырхуаштI, ауат дзачIвызлакIгьи дрыздзыргIвы йауаштI. ЙащтагIайуа айчважвара анакIвшуши йыззынархазлуши ахабар асоцсетква рпны Адуней апсуа-абаза конгресс анапаква йгIарталуаштI.