ЗапшкультуразлакIгьи щатата йазалуа ауагIахъа бызшва акIвпI. Апсышва адуней апны рахIа йпасарайу абызшваква йрыуапI. Йаргвану абызшваква (абаза, адыгьа, агвхъауа, къабардыйа, убых) ацта апсуа-адыгьа гвып гIандыршитI. Апсуа бызшвала уахьчIва Апсны апны зкьы 120-гIвы, ауи утыцIтагьи – мильуанбжакI раъара чважвитI.

Апсуа бызшва

Апсуа бызшва абжуй йгьи бзыб диалектквала йгIарбапI. Алитература бызшва йащату абжуй диалект акIвпI, агIвыра кириллица ащатала йлыхпI. Йапхъахауата апсуа алфавит урышв хIарыфла асквш 1862 агIан аурышв бызшвадырыгIв Услар Петр йлихтI. Йапхъахуз апсуа хIарыфба асквш 1865 агIан йгIацIцIтI. Асквш 1892 агIан абжараква алырхтI, йгIадыршIыцхын «Апсуа хIарыфба» гIацIырщттI, ауи адыргалтI Гулиа ДырмытIи Мачавариани Константини.

Асквш 1994 агIан апсуа бызшва ареспублика йакъральыгIва бызшвахатI. Асквш 2007 агIан «Апсны Республика акъральыгIва бызшва ауысла» хабза нарахвтI.

Апсны ауагIахъа культура йабайарата йалитI ашIалахIвара уысара, амакъым фольклор, ауагIа ргIахIвыщаква.

Эпика жанрла йгIауахвырквын апсуа культура апны рыцIа йбергьльу чвахъабагапI НартргIа ртурыхкви апсуаква р-Прометей – Абраскьыл йхабаркви. НартргIа рэпос апсуа-адыгьа уагIахъа гвып шабгу, ауат ракIвымкIвагьи асатинквагьи авайнахквагьи – ачачанкви айынгвыщкви – йрымапI.

Амакъымасгаква

Апсуаква рмакъымасгаквагьи дара йырчIвыта йрымапI. Струна зму аъамапсымаква йрыуата рыцIа йынкъвыргитI апхьарца (ауи гIвструнакI амапI, йара ададыргъвы йашIырпшыта йчпапI, айхIарала алчIвы йгIалырхитI) йгьи аюмаа – атшцIыхъва йгIалху 14 струнакI зму арфа. ЙтачвхIвауамца макъым гIатырщтуата йрымапI ачарпIын – айхIарала хкIынхIаракI, рыцIа мачIта узынйауа – цкIынхIаракI зму акIыжкIыж. Апсуаква ауи батыргIан (апсышвала «ачарпIын» – хIва йапхьитI) йгIалырхитI, тхыпхала йдрыпшдзитI.

Йызсуа ъамапсымата йаъапI йапшым абарабанкви апхарчIакькви – акIьапкIьап, ауатла архъаква рпны апссгIачIвквагьи дрыхIун. Щардазджьара, йалкIгIата агIахIвраква рагIан уанйитI адауыл, ауаъа ауи макъыгIатыщтга хъадара йгIадрысабапитI.

АуагIа ргIахIвыщаква

АгIахIвраква апсуаква рпны рахIа тшауацIызхыз азъазара квпшырапI. Апсны апны уахьчIвала йзакIымкIва-йгIвбамкIва апрофессионал гIахIвчва гвыпква аъапI, ареспублика шабгу апны асабиква рыхъаз ахореография студияква гIахъыртIытI. Агвыпква ррепертуарква рпны урынйитI афольклор гIахIвыщаква, йапшым ацIасква йырпщылу агIахIвраква, акъамаква, ауапIаква рыцгIахIвраква, КIавкIаз антахьгьыт ауагIахъаква ргIахIвыщаква.

Апсуа ашвахIвара

Апсуаква рашвахIваща хъата щардала йалапI. Апсуа ашваква гIаншараквакI йгIархъшахъыцIуан даргьи агIвычIвгIвыс дангIадрийыз уалагата дпсыхындзыкIьа йыцымгIвайсуан (гара ашва, фыр уарад, нхара, тацанадылра, цIас, дин нархара зму ашваква).

АшвахIварали гIахIврали Апсны Республика акъральыгIва ансамбль, «Шаратын», «КIавкIаз» къральыгIва ансамбльква, «Абаза» саби гвып, «Нартаа» этнография ансамбль, ахIвссаква рвокал-ъамапсыма гвып «Гвында», Хвынцариа Отар йыхьыз зхъу ауагIахъа макъымасгаква роркестр, «Ахьышьҭра» ашвахIвагIвчва ргвып – аратла йгьгIанхум апсуа уагIа ргIахIвыщи рашвахIващи ареспублика ауацIагьи ауи утыцIтагьи апшыгIвчва йырдзырдыруа аршIыйагIвчва гвыпква. Адуней апны йбергьльыпI Апсны АкъральыгIва камера оркестр, АкъральыгIва капелла. Акапелла аконцертква рыцIа йъадыргаллауа ХI асквшышв агIан йдыргылыз Пицунда ахрам апны акIвпI, ауаъа агвып ашваква аорган йацырхIвитI.

Йбергьльу абыжьква

Ареспублика зрыпшдзауа аршIыйагIвчва дрыхIазыритI йазалху аъачIвагIагIацIгартаква – СогIвым амузыка училищи СогIвым культурала акъральыгIва училищи. Апсны апны йапхъахуз опера ашвахIвагIвыта йалыз Логуа Людмила лакIвпI. РыцIа йшIу ауи лъачIвагIалагIвчва Герзмава Хьыбли (Станиславский йгьи Немирович-Данченко рыхьызква зхъу Москва амузыка театр асолистка, России Апсни ауагIа рартистка, Россия Федерация АкъральыгIва ахча согIа алауреат) Гьыцба Алиси (Москва йаъу «Геликон-Опера» музыка театр асолистка, Апсны ауагIа рартистка, Россия апны гIатгара зму артистка, адуней анкъвакъвраква рлауреат) адуней шабгу рахIа йбергьльу аопера театрква рпны ашва рхIвалитI.

ЧгIвыча

НапIыла йукIы йауа апсуаква ркультура йауата магIын ду амапI ачгIвыча. АчгIвыча агIвычIвгIвыс уыста дыздгылу йаквыргIапсын, йаргьи ансимшы йынкъвыргауа, агвыргъьахъвква рагIан йыршвырцIауа йгьи ацIасква зланкъвыргауа-хIва йалыхын. Ахъачваква рчгIвычаква йрыуата рыцIа апхъата йгIаншаз йгьи рахIа йынкъвыргауа акIвымжвы акIвпI. Ауи йацIарцIун айкви зыхъвда багъьата йашIадырпуз аси. ЩапIхъацIата арахвчва йгIалырхуаз чвамгIа нкъвыргун, ауагIа йанрылалуашыз дара йырчпуз сахтан амсы ршвырцIун. Ахъачваква рхъа йахъарцIун ахтырпа (башлыкъ). Апсуа тшыгIв йанакIвызлакIгьи йыцынкъвигун ауабчва йгIалхыз, йгIайыквирышвта акви ахьти тшызларчвихчуз уапIа.

АхIвссаква рчгIвычагьи щардата йалан: ъахвтан, йауыру йа йайшысу кIьагва, асы, гIвцIахьцIацIа кIьапхынкI, айква, хъылпа йа кIасы. Аъахвтан лыпкъ апны мъала дтадырхъун. Амъа рыпшдзага кIьыдан, ауат азъазара ду йагIарбагата йаналуаз айхIаран. АкIьагва шарбал йа къадаба йгIалырхуан, ауи апхIвыспа лгвтшпы таркъацан, амъашIахIвара апны йауацIыцIхуан.

АпхъанчIви заман агIан ауагIа рцIасква йырпщылаз пкъыгIва кIьыдата йалуан алабаща – айха зхъачIваз, зхъа къврыкъвта йчпаз алаба. Ауи йгьи абджьарын, йанныкъвузгьи йрыцIадрысуан, йыгьгьичважваган: алыгажв алабаща адгьыл йлайцата даквхIахызтан – ажва шихIвуш алагIайырбун.

Амузейкви атеатркви

СогIвым апны культура нархара зму ауысхартаква щардапI, ауат рышвква Апсны абзазагIвчвагьи асасчвагьи рыхъазла йанакIвызлакIгьи йтIыпI: Апсны акъральыгIва музей, Ардзынба Владислав йыхьыз зхъу Айсра ртшхъвара амузей, Гулиа ДырмытI йыхьыз зхъу Алитература-хъмаштылга музей, Бейгуаа Омар ймузей, Ахчаква рмузей, Гвымба Рожден йыхьыз зхъу Апсны акъральыгIва филармония.

Апсны апны пщкъральыгIва театркI нхитI: Чанба Самсон йыхьыз зхъу Апсуа драмтеатр, Искандер Фазиль йыхьыз нкъвызгауа Аурышв драма атеатр, Ткъварчал йаъу, Пачалиа Шварах йыхьыз нкъвызгауа акомедия акъральыгIва театр йгьи АшIара ртеатр. Ауат ррепертуар байапI, апсуа, аурышв йгьи адуней классикала аспектакльква дыргылитI.