Йбыжьбахуз Адуней апсуа-абаза конгресс (АААК) йгIвбахуз алачIвара мартI а 22 агIан СогIвым апны йакIвшатI. Айззара йалакваз шIыцта йлырхыз адкIылара а-Устав дрыбагъьатI ЙхIаракIу асоветгьи алырхтI.

Ардзынба Аста

Адуней апсуа-абаза конгресс (АААК) йбыжьбахуз айззара гIвхъвыкIта йшата СогIвым апны йакIвшатI: мартI агIан йадыргалыз алачIвара асквш 2017 декабрь а 7-9 агIан йакIвшаз анйараква йрыщтагIайуата йаъан.

Айззара йапхъахуз ахъвы турых гIаншарата йалтI. Ажвлара адкIылара гIаншищтара йапхъахауата ауи ауаншвахъцIара йалакваз рпсахтI. Йшцазла, АААК сквш 25 руацIа йапхъагылагIвыз аюрист наукаква рдоктор Шамба Тарас йтара йбергьльу абзихагIв, апхьахьа йгьи ахIаракьатчпагIв – абаза хъацIа Эгьзакь Мусса дгылтI. Апхъала Трыквшта апны Апсны дырщтийыгIвта, ауи амщтахь Апсны агIвымакъраль уысквала а-Министерства апны Трыквшти МарагIацIцIырта Аргвани зхьырпшыраз ахъвшара даунашвачпагIвта йынхаз Гицба Инар АААК дархъйагIв секретарта далырхтI.

ТшапсахтI АААК алащагьи: адкIылара апахь йгылу ахачIвква рырхъйара унашва ахъызцIуш ЙхIаракIу асовети ауи а-Президиуми дрыбагъьатI. Ауи акIвымкIвагьи, декабрь агIан йакIвшаз айззара йалакваз адкIылара а-Устав шIыц квайчIвагIвырата йнарахвтI. Ауи айззара апны ажвата йгIаргыз гIаупхьадзауата, ауыс згвы азыцхIауа зымгIва ргвгIанаграква урыздзыргIвыта ужвыгьи уадынхалра ъатахъыз акIвпI айззара зныкIдза йгIашIарысра затахъхаз. ЙгIванхауата аделегатква мартI агIан – Апсны репатриацияла акъральыгIва комитет сквшы 25 анахъыцIуашыз амшква йрыквшвауата – тшатазыркIкIхтI.

АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса алачIвара джвыквицIауата дангIачважвуз а-Устав здырраква цIоладзу аюристква шадынхалыз гIаликIгIатI.

«Апроект агIвыма къральква рпны йбзазауа хIуагIа йрыуата жвлара уыс нкъвызгауа агIвычIвгIвысква йырзыхIщтитI, дзачIвызлакIгьи ауи дапхьата йацIибауа йхIварныс, йгвгIанаграква алайцIарныс лшара йыман. Ауат йырхIваз закIгьи агIвхIымщтуата хIрылапштI, йшауашыз апшгьи йгIахIрысабаптI. Ауаса ашвъа апхъахьылагьи шIыцра алацIа, рыцIагьи йшагъьхуш апш уадынхал йауаштI», – йхIватI Эгьзакь Мусса. КIьыдата ауи йгIаликIгIатI а-Устав Апсны Республика ахабзаква йрыквыргIапста йшлыху.

АААК архъйагIв секретар Гицба Инар йшихIвазла, а-Устав щатата йазалуаз ахъвыцракви аъащакви гIащаквхатI, ауаса ашвъа шIыц уыжвгIанчIви заман рыцIа йацчпапI, адуней шабгу йхъылапсу апсуакви абазакви рпахь йгIагылуа ауыс шIыцква гIанарбитI, ауыла йгIанымхауата ауыжвгIанчIви ргIапсгаква йапшым ауысква рпны – ахабар ргарагьи алата – йгIарысабап йшауаш гIанахIвитI.

Москва йтабзазауа апсуаква рыжвлара унашва ахъызцIауа Агрба Беслан йгIачважвара апны АААК а-Устав шIыц йацикIырныс дшазыхIазыру йхIвауата йгIаликIгIатI ауи агIвыма къральква рпны йаъу хIуагIа рпсадгьыл йызгIайхра, даргьи йырцрийу акъральыгIва атшауацIыхра йазынхара ахъазла аъащаква гIаныршара ауысгьи шгIащтIнахуа.

Агрба Беслан йшипхьадзауала, апсуа-абаза уагIахъа рпахь хачIв хъадата йгылу Апсуа къральыгIва гIащаквыжьри тшауацIнарыхри акIвпI, адуней апсыуати абазати йыкву зымгIвагьи ркъаруква ауи йазынархазара атахъыпI. Москва йту апсуаква рапхъагылагIв кьангьаш гьазгIайгуам акъральыгIва рыбагъьара апны зпхьадзарала Апсны абзазагIвчва щардала йрайхIу апсуа-абаза диаспора рымчи рылшаракви гIауымпхьадзакIва йгьи йгIауымрысабапкIва йшамуаш.

АААК а-Устав аредакция шIыц айззара йалаз йрыуата жвгIвы ракIвмызтын анахьанат зымгIва напIы азыщтIырхын йдрыбагъьатI. Йшалу йгIауахвырквын Апсны, Россия, Иордания, Трыквшта йауаз аделегатква 208-гIвы йнадзун.

Ауат гIайрайгвауата тшырзынайырхатI Апсны р-Президент Хаджимба Рауль йкьангьашагIв Зантария Владимир. Ауи акъральыгIва ахъада Адуней апсуа-абаза конгресс дшазхIвахIвуа, йгIащтIнахуа ауысквагьи йшрыцикIуа йхIватI.

Трыквшта апны апсуа культура квтаква р-Федерация аунашвачпагIв Акусба Атанур йгIачважвара апны йхаквлагIвчва зынйауа абаргвыраква дрыквгIашIастI, ауат рыбызшва, ргвбайара шырчвыдзуа, ауи йащтагIайуата руагIахъарагьи йшачвыхъарахауа гIайхIватI.

Акусба Атанур йгIацицIахтI ауагIа рпсадгьыл йхъынхIвыхырныс йаквгIазшIыт йшауаш, ауаса щардагIвы йъабзазауа акъральква рпны щайдза шауырщтыз, агIайхрагьи йшазыхIазырым гIаугвынгIврагьи шатахъу. Швапхата ауи йгIайгтI Трыквшта йрылагIващахыз апсуа кытквакI: ауат рбзазагIвчва рыщайдза ъану рпсадгьылгьи ртурыхгьи рхъаштылхтI.

Ага ауаса йаъазтынгьи, апсуа къральыгIва ауатгьи цхърагIарадъа йгIаннажь йгьауашым, йхIвитI Атанур: «ХIара агIвычIвгIвыс апсуа жвлара дшырхъвыкIу йылайхIырхIвара, йыбызшва йхчарныс, хIцIаскви хIгвбайари йбзазара йалазларныс ахъазла хIицхърагIара атахъыпI. ДзачIвызлакIгьи дъанызлакIгьи – Трыквштазтынгьи датша къральызтынгьи – йуагIахъа тшдырра йпсахта амаль гьамам».

Ауи йшипхьадзауала, апсуа дуней – акъралькви аконтиненткви адызкIылуаш Апсны йшапщылу тшазыздыруа, апсуа бызшви агвбайари рахьыла йахъуа ажвлара – гIануыршара ахъазла ауагIахъа ркъаруква зымгIва алацIата апсуакви абазакви ркультура щтIыхра, рыбызшва гIащаквгылхра ахъазла аъащаква гIаныршара атахъыпI.

Айззара апны АААК а-Устав нарахвра йахъазымкIва ЙхIаракIу асоветгьи алырхра атахъын. Ауи йалазларныс рызхъарцIатI Апсны, Къарча-Черкес, Къабард-Балкъар, датшагьи Россия аштаква, Трыквшта, Иордания, Сирия, Аджария йауу апсуа-абаза уагIахъа руысхагIвчва. Асовет йаларжьыз йгIарылырхын АААК айззараква рбжьара адкIылара ауысква нкъвызгуш президиумгьи гIандыршатI.

Ауи акIвымкIва АААК йбыжьбахуз айззара аделегатква нархара щарда гIазцIазкIуа апроектгьи – АААК ахабрргага портал – ддырбатI. Апортал апсуа-абаза уагIахъа йгIарыцIанакIуа зымгIва хабарта йаъу йапшым абызшваквала йднардырлуштI, апсуакви абазакви ртурыхи ркультури йрыханаргIвазуштI.

Апортал унашва ахъызцIауа Лазба Амина йгIалылкIгIатI Апсны аполитика уысквала йъадыркIьыдауа щардала йгIазлыцIуа акъраль ахабар дукI йъамгауа, ауи абзазагIвчва злу ауысква, ауат ртурыхи ргвбайари щардагIвы йъарымдыруа шакIву. Ауи йгIалцIла абари апш уыжвгIанчIви заман йаквыргIапсу сайт гIаныршара атахъхатI.

Айззара аделегатква асайт шынхуш уыла йгIацIазыжьуа аролик йадырпшытI, йара асайт мызквакIла дзачIвызлакIгьи дызталуата йцуштI. Апроект аунашвачпагIв йшылхIвазла, уахьчIвала асайт йтарцIуш жвагигабайткI айхIа зчакьуа агIвыраква, асуратква, афильмква дрыхIазырхьатI, ауат зымгIва апсуа, абаза, ангьльыз, гIарып, трыкв бызшваквала йатаркIуаштI. Апортал йтазлуш аматериалква зымгIва апхьахьаква, атурыхдырыгIвчва, аэтнографква йрайкьангьашуамца йазыркIкIытI, ауыжвгIанчIви ргIапсгаквала йрыдынхалтI, лхIвитI Лазба Амина.