Abhaz dilinin nasıl öğrenileceğine ilişkin makaleler dizisine devam eden DAK Bilgilendirme Portalı, Boğaziçi Üniversitesi'nde Abhazca öğretimi ve Türkiye'nin kültür merkezlerindeki dersler hakkında materyaller yayınlamaktadır.
Said Bargancia
Abhaz dili bugün Türkiye’nin en ünlü üniversitesi olan Boğaziçi Üniversitesi'nde öğretimi verilen derslerden biri olarak sunulmaktadır. Dersleri sekiz yıldır Abhazya doğumlu Gunda Ankuab vermektedir.
Eğitimci sınıfında şuan içi 17 öğrencisi oluğunu bildiriyor. Derslere üniversitenin hangi bölümünde ya da hangi sınıfında olduğu fark etmeksizin bütün öğrenciler katılabilmekte.
Üniversitede dünyanın dört bir yanından öğrenciler öğrenim görmekte ve Abhazca çoğunun ilgisini çekmekte.
Sekiz yıllık çalışması süresince, Türkiyeli öğrencilere ek olarak Gunda Ankuab, Amerika, İtalya, Almanya ve hatta Japonya'dan gençlere Abhazca dersleri vermiş.
Ankuab, “Tabi ki, öğrencilerim arasında Abhaz-Abaza asıllılar oldu [var] ama istediğimiz sayıda değiller”, diye belirtiyor.
Öğretmen, 2015 yılında Boğaziçi matbaası tarafından yayınlanan Abhaz dili ile ilgili bir kitap hazırladı. Bu ders kitabında kullanılan metodolojiyi eğitimci çeşitli ilavelerle, kendi sınıflarında kullanmakta olduğunu belirtiyor. Ankuab, metodolojinin Profesör Sumru Özsoy rehberliğinde geliştirildiğini sözlerine ekliyor.
Gunda Ankuab, “Öğretime temel bilgilerle başlıyoruz. Yılın dördüncü yarısının sonunda öğrenciler Abhazcayı temel seviyede konuşabiliyorlar. Öğrencilerime sadece dili öğretmekle kalmıyorum, aynı zamanda ülkemin [Abhazya] tarihini de anlatıyorum. Ve yılın ilk yarısı biterken, öğrenciler Vatanıma bir sempati duymaya başlıyor, onu görme arzusu ve merakı uyanıyor. Öğrencilerim Abhazca “sevmenin” kelimenin tam anlamıyla birisini tamamen görmek ve olduğu gibi kabul etmek olduğunu bilir (abh. “Abziabara” - bzia (iyi), abara (görmek). Bizde her şeyin kalpten geçtiğini biliyorlar (Abh. «агәы» ‘agu’): umut etmek – агәыӷра (aguğra), sinirlenmek – агәамҵра (agumtsra), beğenmek – агәаԥхара (aguaphara), arzu etmek – агәазыҳәара (aguazıhöara). En eski dillerden biri olan dilimizin doğayla uyumlu olduğunu biliyorlar”, diye paylaşıyor bizimle.
Gunda, üniversitede neredeyse gönüllü olarak ders veriyor. Oldukça düşük bir ödeme alan Gunda, "makul bir destek bulunmamakta", diye belirtiyor.
Boğaziçi Üniversitesi öğrencilerinin Abhazca okumak için farklı sebepleri bulunmakta. Abhaz diasporası temsilcileri Abhazcayı anadilleri olarak öğreniyorlar: Birçokları için bu, Abhazya'daki akrabaları ve arkadaşlarıyla daha yakın iletişim kurabilmeleri için bir fırsat. Tarih Fakültesi öğrencisi olan Abhaz asıllı Batuhan Ayüdzba da Abhaz dilini, anadili olduğu için öğrenmeye karar verenlerden.
Ayüdzba, “Abhazca öğrenmek çok hoşuma gidiyor. Öğrenmesi gerçekten zor bir dil, ama bizim bu dili öğrenme metodumuz benim çok hoşuma gidiyor. Abhazca öğreniyorum, çünkü soydaşlarımla rahat iletişim kurabilmek istiyorum.”, diyor.
Diğer milletlerin temsilcileri, Abhaz dilini seçiyorlar çünkü Abhazya, halkının yaşamı ve kültürü ilgilerini çekiyor. Pek çoğu ülkeyi ziyaret etmeyi planlıyor. Fakat başka sebepler de var. Örneğin, millet olarak bir Türk olan Filoloji Fakültesi üçüncü sınıf öğrencisi Anıl Özer, Abhazcayı nadir dillerle ilgilendiği için seçmiş ve memnuniyetle derslerini Abhazca ile tamamlıyor.
Özer, “Abhazca dersini, az kullanıldığı ve neredeyse yok olmanın eşiğinde olduğu için seçtim. Abhazcanın akademik çalışmalarımda ve Abhazya’yı ziyaret ettiğimde çok işime yarayacağını düşünüyorum. Tabi ki zor bir dil, ama öğrenilmesi imkansız değil”, diye vurguluyor.
Gunda Ankuab, 18 yıldan fazla bir süredir üniversite dışında da Abhazca kursları vermekte.
G.Ankuab, “Kafkas ve Abhaz kültür merkezlerimizde dil grupları oluşturulmakta. Ben Kocaeli ve İstanbul'da ders veriyorum. Öğrenci sayısı her zaman aynı olmuyor - 7 ila 30 arasında değişiyor. Guruplarda 6-13 yaş arası çocuklarımızda var. Çocuklara Abhazca öğretme metodumda benim kendime has. Hepsine özel yaklaşım gerekiyor. Kurslarımıza isteyen herkes katılabiliyor. Kurslarımızda hiçbir ücret talep edilmiyor”, diye vurguluyor.
Kurslara katılan kursiyerlerden birisi olan 64 yaşındaki Uğur Osia da, dersler hakkındaki izlenimlerini bizimle paylaştı:
“Abhazca benim ana dilim ve onu konuşabilmek benim için çok önemli. Sesler başta olmak üzere zor bir dil. Ama öğrenme metodumuzu seviyorum”, diyor.
Çocuk gurubunda eğitim görenler arasında yedi yaşındaki Alp Aşharaa’da bulunmakta. Abhaz asıllı olan bu küçük çocuk Abhazcayı rahat öğrendiğinden çok emin.
Alp Aşharaa, “Yazları Abhazya’ya gidiyoruz. Abhazca zor bir dil ama biz kursta eğlenerek öğreniyoruz ve bu benim çok hoşuma gidiyor. Başarılarımızın karşılığında hediyeler alıyoruz ve ben bunu başarabiliyorum. Abhazcayı çok hızlı öğreniyorum”, diyor.
Boğaziçi Üniversitesi, Abhazya dışında, Abhaz dilini öğreten tek üniversitedir. Türkiye'nin önde gelen üniversitelerinden biri olan bu üniversitenin 12.000 öğrencisinin her birinin, Abhaz dili derslerine ücretsiz olarak girme fırsatı bulunmaktadır. Üniversitede, yıllar içinde geliştirilen ve kültür merkezlerindeki dil kurslarında da kullanılan özel bir öğretim metodolojisi oluşturulmuştur.
girişa yada kayıt yapmalısınız.