Апсуа ашва йгIаквчважвауа абзазара йгIахъыху афильм шIыц апсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынарху АААКи «Алашара» жвлара адкIылари рпроект «Амазара» йащтагIайуа йахъвыта йалитI. Афильм гIанзыршаз аъачIвагIагIвчва ауи шхъырхуази йшадынхалуази АААК ахабарргарта портал агвып йгIарархIвтI.

Апсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынарху Адуней апсуа-абаза конгресси «Алашара» жвлара адкIылари рпроект «Амазара» апкъ йтата ужвыгьи фильмкI хъырхтI, ауи апсуа ашва йгIаквчважвитI. Афильм дарежиссерпI, асценарийгьи лгIвытI Чанба Самсон йыхьыз зхъу Апсуа драма театр арежиссер, Апсны апны гIатгара зму артистка Аргвын Мадина.

Ауи йылхIватI апроект ахабар Апсуа театр апны «Амазара» йаланакIуа йапхъахуз, апсуа гIахIвра йгIаквчважвуз афильм анхъырхуаз йшылгIаз. Ауи агIан лхъа ахъазла йгIалылкIгIатI апроект апкъ йтата йгIащтIырхуаш ауысква апсуа ашвагьи шрылу, йаргьи тшытракI анахъыцI афильм адынхалра джвыквылцIатI. Апандемия йъапнакъьуз йгIалцIла анхара гIвысквша аъара йакIытI.

Афильм апсуа ашва цквпшыракI гIанарбитI: гара ашва, фыр ашва, нхара ашва, тацанадылра ашва, цIас ашва, дин ашва. Авидео апсуаква ауат анырхIвуз гIанахIвитI.

«Апсуа ашваква ахъазгIваца йгьгIанымшузтI, ауат гIаншаракI йгIанарийуан. ХIфильм агIвычIвгIвыс дангIадрийра уалагата дпсыхындзыкIьа йыцгIамгIвайсуа цуарадкI алапI. Асценарий апсуа йбзазара гIанарбауата йцатI. Абзазара агIвычIвгIвыс дангIадрийра агара ашвала йгIалагитIта ацIыхъва – Анчва данйызцахуа «Анцәа рашәа» (апсуа бызшвала – «анчваква рашва» – аредакция ррытаразга) дин уарадла днардаситI», – йгIахIгвынлыргIвытI Аргвын Мадина.

Амурадкви аршIыйари раквшвара

Арежиссер йшылхIвазла, анхара даналагуз йалкIгIата дзызхъвыцуаз афильм апшыгIвчва ракIвын: дызда ауи рыцIа йапшуаш, ауи йбарныс йтахъхуш ачIвыйищтI?

«РыцIа щардагIвы йрымагIальаматхарныс хIтахъын, зымгIва йрапхъата сзызхъвыцуаз чкIвыныргIа ракIвпI – ауат ргватра хIуагIа ргвбайара, рашваква рахьыла йнасырхара ахъазла», – йгIалылкIгIатI Аргвын Мадина.

Ауи рхъвыхра нхара ду акIвлыршатI, йбергьльу амакъымдырыгIвчви атурыхдырыгIвчви – Ащхъарауа Аида, Инал-ипа Шалва, Дзидзариа Георгий датшагьи – ргIвыраква дрыпхьатI. 18 напакI йнадзуз асценарий гIвымызкIла йхIазырхатI. Аргвын Мадина авидео адраматургия дазхъвыцтI, йаргьи афильм закI унардыруа йахъазымкIва агвы йацчпатагьи йцатI.

Ауи апшта, афильм шабгу пхIвыспа гIамдагIвыкI (ауи лтурасыла Начкебиа Нина дгIахъвмартI) йадылкIылитI: ауи амшын атшпы дгIаджвыквлитIта уарадипхьадза даквчважвауамцара ащхъадза дцитI. Арежиссер лхIваща, ауи «агвы йацчпата йаныргIалу акорреспондент йстенд-ап» йагIвызапI. Акадр ащтахьла збжьы гауа Апсны апны гIатгара зму артист Сабуа Роман йакIвпI.

Афильм апны дгIаншалитI граффити згIвуа, сквшквакI цIуата Трыквшта йгIатыцхта йыжвла ъану йпсадгьыл йгIайхыз асурачпагIв Тванба Къадыргьи. Ауи йпахь хачIвыта йгылаз ашваква гIазквчважвауа гIайырбарныс гьакIвмызтI – ауат данрыздзыргIвуа йыла йгIацIалуа суратта йгIвыхырныс акIвын.

Аргвын Мадина йшылхIвазла, ауи лыхъаз магIын ду аман апроект йалу дзачIвызлакIгьи «йгIарахвыз атема дтымцIуата йыршIыйара абгата йзыгIарбарныс». Ауи «Амазара» проект агIаджвыквцIагIвчва «лгIахъвыцраква» закIылагьи йъашIарымкIуаз ахъаз дшырзыразу лхIватI.

Йырцрийу зымгIва бзи йызбауа агвып

АуагIа рашваква афильм апны йырхIвитI Саратов акъральыгIва консерватория йгIалгаз Гвынба Эсми Джениа Саиди унашва зхъырцIауа Гвдауыта йауу ашвахIвагIвчва ргвып «Ахьышьҭра» (апсуа бызшвала – «дзыхь» – аредакция ррытаразга). Гвынба Эсма йшылхIвазла, «Амазара» проект агвып швабыж йрымаджьащахъвата йалан.

«Агвып йрылу 14 сквша – сквш 30 йырту, музыка йазалхта йампхьаз чкIвынчвапI, хIвсысапI. Ауат ауагIа рашваква йрыдынхалырныс рымагIальаматпI, ауат галарныс ртахъыпI. ХIара хIызлащаквгылу агвышхвари йхIцрийу зымгIва йрызхIыму абзибари ракIвпI. ХIрепертуар ауагIа йрашвата 30 раъара гIаланакIитI. Рхъвыхра нхарагьи акIвхIыршитI, Апсны акытква хIгIархъыкIвшауамцара ахIбачва хIрачважвитI, ауат йырдырхуа ашваква анхIцIитI», – рынхаща дгIаквчважватI агвып рунашвачпагIв.

Аргвын Мадина йшгIалылкIгIазла, афильм ахъазла абжьы кIьыдата астудия апны йанрымцIауата йара йъахъырхуаз – агвып репетиция ъарчпалауа апещ апны йанырцIатI. ЙшылхIвауала, ауи збзиру зуыс йазычпу абыжьква ранцIарала арежиссер Нарманиа Тимур йакIвпI.

«Абжьы уацIыхъван хIгьаднымхалхтI. Сара абжьы цкьата йанцIара магIын ду азызбун», – лхIватI арежиссер.

ЙшалакIу йгIауахвырквын, арежиссер абыжьгьи йшгадзауа апшта йаъазларныс, йубауагьи йаъадзу апкъыгIваква ракIвызларныс дащтан. АжвапIта, афильм йалапI лара Мадина лтгIачва йрымаркIву сквшы 120 зхъыцIуа ауандыр – ауи рпны музей экспонатта, атгIачва йыртурых чвахъабагата йынкъвыргитI.

Афильм дакъикъа 25 йнайитI, ауаса йхъырхыз 15 сахIаткI, бжьыта йанырцIаз – 7 сахIаткI йнадзитI. Йъахъырхыз Аацы, Квланырхва кытква, Афон ШIыц къала рпны акIвпI.

Афильм зчпазгьи йалазгьи «ахча-багIвча» – рымхIвауата «Амазара» проект йгIалалтI. Арежиссер йшгIахIалхIвызла, ауи йадынхалуаз дзачIвызлакIгьи «афильм амагIны йнанауахвдзатI». ШвапхазаджвыкI гIагIгпI: Бзыб дзыгIв апны йатахъыз акадрква хъырхра ахIатырла сахIаткIи бжакIи руацIа ауаъа йхъу ацхIакIантIа заджвгьи дгьыкврымжьтI. Ауи – атуристква рахIа йанщардагIву агIамта агIан!

Йапшым ацхърагIараква рбзирала, Аргвын йшылхIвауа апшта, дасу «йыхъаз йцрийу зымгIва йрызйыму абзибара амч» злайцIаз, «йлашару, йсайыру уыс» гIалцIтI.

«Ауи йымцIыруа патриотизмпI – дасузлакIгьи йхъа гIалимыркIькIьауа тынчта йуыс анихауа», – лхIватI арежиссер лара ари апроект далалырныс лшара ъалауыз ахъаз ужвыгьи зны АААК дшырзыразу гIацылцIахуата.

АршIыйагIвчва гвып датшагьи йрылан аоператор АгIвдза Наали акомпозитор Агрба Темури, аквадрокоптер нзырхуз Кущян Акоп. Акоп йынхара йабзирапI афильм йалу, Апсны аквпшыраква ажвгIванд йалу апссгIачIвква йшгIарбауа апшта йгIаузырбауа акадрква. Арежиссер йшылрыбагъьауала, ауат апшдзараква йцIолу магIны рылапI.

«Афильм йалу йгьахъаз квпшырам – ари пшдзагIвацапI-хIва кадркIгьи ауаъа йгьалам, запшызлакIгьи афильм ззынарху ауыс драматургия амальла йапщылапI», – йгIацылцIатI ауи.

АуагIа йырчIву ацуарадкI ракIвмызтын афильм йалу амакъымква зымгIва Агрба Темур йалайцIатI. РыцIа пасата ауи апсуа гIахIвра йгIаквчважвуз афильм йзакIымкIва макъым азалайцIатI. Агрба ауагIа рмакъым йпсы йшаргвану тшихIвахитI.

«Мадина швабыжта сылзыразпI, ауи апсуа ашва йамагIну цIолата йыллырдыртI. Ауи (афильм йапщылаз анхара – аредакция ррытаразга) йхIыщтагIайуа абанпараква йрызгIаныжь йауаштI. АуагIа рашваква, ргIахIвыща, ртурыхква ракIвпI адуней йыкву анахьанат ауагIахъаква хIрылазмыргIващауа», – йпхьадзитI амакъымгIаныршагIв.

Афильм аоператор АгIвдза Наала «Амазара» проект дъалу абзирала «дызланхауа ауыс ауагIа шазыбжу лылалхIватI». Ауи кьангьаш гьазгIалгуам ари йапшу апроект алазара аъачIвагIагIв йыхъазла псып штаугауа йшапшу.

«Ауи апсып йагIвызапI, ауи апш фильм ахъыхра са йсгвалан. БаргвыракIгьи гьаъамызтI, ари апш уыс уаналу абзазара угвы азчIвитI. Апсны аоператорква зымгIва кино хъырхныс йашIпссгIитI. Сара сгвала ари апроект апны йхъйатI. Сара йапхъахауа съачIвагIала смузыкантпI. Ауи йгIалцIла сыздынхалуаз йамагIну здыруан. ДзачIвъачIвагIагIвызлакIгьи йыхъаз йхъаду дыззычпу йзыгIарбарныс, ауи ауагIа шазыбжу йбарныс акIвпI», – лгвгIанаграква хIыцагIвылшатI Наала.

Апсуа ашва ауагIа йырхъмаштылуата йчпара

Афильм дапродюсерхатI АААК апхIвыс советква рунашвачпагIв Ардзынба Гета. Ауи дшхъвыцуала, арежиссер «апроект архъйара шIыцта дадгылтI».

«Афильм апсуа ашва йахъазымкIва апсуа дунейпшыщагьи йазынархата йцатI. «ЙхIчвджвыквылхуа аъаща» – араса акIвпI са ари афильм сыла йшгIацIалуа, ауи йташвахуа амара йцIыхъвахауа анурква гIауыквуырпхара анутахъу йагIвызапI. Ашвипхьадза йгIаныцIуа, апсуаква шбзазуз, апсабара йшазаъаз, турыхта йырхIвуз уыла йабауата йгIаннажьитI. Йалныс ауыпI афильм йанапшра амщтахь азджьакI апсуаква рашваква шгIаншуз йгIаквчважвауа аэтнография гIвыраква йрыпхьара ртахъхарныс», – лгвы йгIанагитI Ардзынба.

Апродюсер ари апроект апны лара йылхъатачIв хачIвыта йылбауа «апсуа ашваква ауагIа йрымхIвахыргьи йырхъмаштылуата йчпара» акIвпI.

Ардзынба Гета «Ахьышьҭра» гвып рыхъазла лгвгIанаграгьи лхIватI.

«Ари апшта йхIыму ари агвыпзаджвыкI ракIвпI. Ауат академия хIващала гьакIвым ашва шырхIвауа, ауагIа йшырхIвауа апшта акIвпI. Ауат йхIылшауа зымгIвала хIырцхърагIара, апроект джьащахъваква йгIарылагIыжьрала атахъыпI», – йгIалылкIгIатI Ардзынба.

ЙылхIватI ауи а-Конгресс агвып заман айшысла афильм АААК ахабарргарта портал зланхауа ацбызшвакIла йшатаркIызгьи.

«Ауыгьи апроект апахь йгылу ахачIвква йрыквыргIапспI. Афильм адуней шабгу йбзазауа хIайщчва запшуаштI», – лхIватI апродюсер.

Йапхъахуз апшыгIвчва

Афильм йапхъахауата йапшытI а-Конгресс анхагIвчви АААК ахабарргарта портал аредактор хъада Лазба Амини. Ауи йшылпхьадзауала, арежиссер Аргвын Мадина «лспектакльква рпны йанакIвызлакIгьи йшылчпауа апшта» афильм апынгьи «дыздынхалуаз ауыс цIолата йшыллырдырыз убитI».

«Ауи афильм рахIа йхвыцу ахъвипхьадза апны йуылаухIвитI. Ауаъа зымгIвагьи магIны рымапI. Йджьаущушта йаъапI арежиссер ауагIа рцIаскви уыжвгIанчIви замани шылзадкIылыз. Ауи апшта, ауагIа рашва агIаквчважвара йынкъвыргауа ателефонгьи, интернетгьи, граффитигьи йангIалдзауата йалалтI. Сара йсгвапхатI хIангвыргъьауагьи хIгвы анакъвпуагьи хIбзазара йузалымхуашта йалачпу ауагIа рашва йшгIаквчважвауа. Сара схъвырбышква гIанаргылуан быжь щардала йалу ашвахIвара – ауи угвы йазынадзитIта афильм аналгара амщтахьгьи «улымхIаква йыртгауаркIвитI». Швабыж лахIвара мчы гIасыланацIатI хIуагIа рашвахIвари угвы знымчвгIауа хIпсабари раквшвара. Ауат ауи аъара йангIалитIта – йара ауаса йаъазара атахъыта акIвпI йшубауа», – ллахIвараква хIыцагIвылшатI Лазба Амина.

Ажвлара хабарргагаква рыхъаз афильм май а 16 асахIат а 14 агIан АААК апресс-квта апны йгIадырбуштI. Ауаъа хвитта унашыл йауаштI.

Адуней апсуа-абаза конгресси «Алашара» жвлара адкIылари рпроект «Амазара» (апсуа бызшвала – абайара, абайара ахчарта – аредакция ррытаразга) апсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынархапI. Ауи йагIаджвыквцIагIву АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йакIвпI. Апроект апсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха уыжвгIанчIви интернет амальквала ауагIа йшрылаугуш йазынхитI. РыцIа пасата апроект апкъ йтата – апсуа гIахIвра, апсуа уагIа рашва «Нарҭаа рышҭыбжь» (апсуа бызшвала «НартыргIа ргьарпагьаджь» – аредакция ррытаразга) йгьи абазаква рхIваспачпаща йгIарыквчважвауа хфильмкI хъырхын йгIадырбатI.