Айчважвара акIвзыршаз КапIба Арифа лакIвпI

– Руслан МкIан йпа, уъауу, усабихъа шаъаз ауысла йухIварызйа?

– Сара апсуа кыт Хуап сауапI. ХIтгIачва дупI, цгIвысабичва хIнадзун, сара схвыгIвхун. Апхьарта саныцIалуашыз апхъала саба йаща Николай Чиф йпагьи (апсуа гIвгIвы Хашиг Николай – аредакция ррытаразга) дрылата атгIачва айззан йайкьангьашуан. Ауи Гантиади апхьарта-интернат (ужвы Цандрыпщ кыт йаланакIитI – аредакция ррытаразга) сымцакIва йгьйымуазтI. Сани саби ауи йгьизадымгылуазтI, ауаса саба йаща ауат ахъицатI: «Йауа, йанамуыхыргьи ацыгIв рыуа заджвзаджвыкI йылахьхуш са йлысхырныс сгьахвитымма?» – йхIван.

ХIабачва рабачва ХIХ асквшышв йрыцхIагIаз агIаншараква (апсуаква мчыла Апсны йтгара – аредакция ррытаразга) рымщтахь ПсхIвы (ащхъа кыт – аредакция ррытаразга) йгIатыцIын апхъапхъа Лдзаа, уацIыхъван Отхара (Гарп), йцIыхъвадзахауатагьи ужвы хIъабзазауа ДбарргIа рхва йыквчIву Хуап йцатI, араъа йгIачIваз сабаду йаба йакIвпI. Ауаъа акIвпI ари хвабанпаракIта тшъазхIкIкIуа хIытшгIва ъану. Сабадугьи сабагьи саба йащагьи ауи датша закIы йапшымкIва йазаъапI. Ужвы хIтгIачва ду рцIасква найырдзитI сащайцIба Аслан – ауи йакIвпI хIытшгIва зхчауа.

Ажва ахъазла, саба йаща араъа, Согъвым, дбзазун, ауаса «хIпны сцахитI» – анихIвуз Хуап акIвын йыззихIвуз. ХIаргьи йара ауи акIвпI хIшаъу.

Пхнипхьадза хIаба йащи сари ащхъа тшпсщара хIцалун. Йара ауаъа, ащхъа хIвыртаква рпны, ауи йгIвыра щарда дрыдынхалуан, зынзамыза саргьи закIы сайрыпхьарныс йгIаситуан, ащхъа апны гIаншаракI сгIаквйырчважвун. Абарауи агIан йгIаджвыквылзапI сжурналистра ахъа. Апхьарта сыцIаркIвата сара асаби журнал «Амцабыз», «Апсны» газет кIара рзызыгIвуан. Сгвы зхвгIадзуз ауат агIацIщтраква рынхагIвчва – ауат уадыргIвана срабадырхтI – ссальамшвъаква джьауап ъагIарыртуаз акIвын, сзыргвыргъьадзахуазгьи – сгIвыраква «Амцабыз» апны йызбахуан. Йапхъахауата ауат рыхъазла гонорар ансызгIай слахIвараква шIала йгьсзыхIвахрым.

– Апхьарта амщтахь уабацIал?

– Швабыж йбаргвын сыхъаз ъачIвагIа гIалхра, йауа ухIварыквын агуманитар дырраквагьи атехника уысгьи йацапшыта йсыласкIуан. ЙызгIалсхызгьи гьсыздырам – истрория факультет сцарныс йаквскIтI, ауаса Согъвым къральыгIва педагогика институт апны тыпкI жвыхвыгIв азкIылпшуата анкъвакъвра аъан – сгьызкIылымстI.

Асквш 1977 агIан филология факультет сыцIалхтI – ауаъагьи архъвыхыгIвчва ракъыльаквымшвара саладзхуан тIакIв атахъхатI. Саба йаща дйыгвлата йбзазуз агIвгIвы Гургулиа Борис Алмасхан йпа дгIасцхърагIатI. Амамыр аурам аинститут адзхъа папкIакIгьи снапIыцIакIта сангIайба закI шыншаз йдырын сацайырпахтI. Аректор Анчабадзе Зураб Вианор йпанадзара ауыс алыргара дгIалалра атахъхатI – йшаъазлакIгьи йсыздыргылыз а-«хпа» атарала йсквнагаз а-«хвба» дыргылхтI. Йджьащахъвадзахугьи – ауи амакIыра гIалазгаз арыпхьагIв йпны уацIыхъван съадзапхьуз пщын экзамен скIын йанакIвызлакIгьи «хвба» гIазгуан.

Аинститут санапхьузгьи агазетква срыцынхун. СгIвыраква збалуз Апсны ателебара аунашвачпагIв Пилиа Шамиль Хусейн йпа Тбилиси йаъаз ажурналистика хъвшарала схъысырныс лшара сауырквын сайгвыргъьушта йпхьадзазапI. АуагIахъа телебара гIаншагIвацан ауаъа йынхуш аъачIвагIагIвчва шIаква ртахъын. Йаргьи мшкIы сара Аргвын Зурабгьи Дбар Гарригьи (Апсны апны йбергьльу ажурналистква – аредакция ррытаразга) сыцта аинститут апроректор хIызшIитын Тбилиси акъральыгIва университет журналистика афакультет хIшнарахвызла аунашва дхIызгIапхьатI. Сара зынла зджьарагьи сшымцуш схIватI, ага аунашва мачвы ацIарцIахьазтынгьи. Сара ауырата апартия уысхартаква, агорком рпны йгIасачважватI. Мо ъасхIваз закIы сапшIагылуата йырпхьадзатI.

– АчIвыйа йызуымуыз?

– СгьазыхIазырмызтI ауи. Сара йгIвбахуз акурс сцагIвацан – араъа сангIацIалзара сапхьара насырдзара шстахъу схIватI, ауахьауаъа йыгIбахпI. Спсы йадыруазарын закI шыгIбушыз.

– Аквыргъвгъвара уылаухIвузма?

– Щта, асквш 1979 агIан ауи тшгIаунардыруан. Сстудентта съабзазуз хIаба йаща йпны ауата сальамшвъаква зымгIва срыпхьун. ЙгIахIахвпIта, зхабар дута йгаз «а 130-гIв рсальамшвъа» (Совет Союз аунашвачпагIвчва йрызцауата апсуа интеллигенция йыргIвыз, акъраль апны ауысква шамуа Апсынгьи Грузия йгIалцIра шатахъу зныз асальамшвъа – аредакция ррытаразга) сара Москва йрымщтийскIва сапхьахьан – Борис Алмасхан йпи хIаба йащи азаджв азаджв йыйтхуамцара йанапхьуз агIан. Асквш 1978 агIан астудентква ртшгIащтIыхраквагьи срылан.

ЙшцалакIгьи Тбилиси сгьымцатI, ауаса сквшыкI анцIы МГУ ажурналистика факультет схъысныс лшара гIаншатI. ГвынгIвырапI ауи алшара гIазрысабапра зтахъыз са йшсхъазымыз, ауаса ауаъа ухъыргара ахъазла ахабарргагаква урыцынхахьата угIвыраквагьи гIарыквшвахьата йаъазара атахъын. Сара ауи агIан анаъа-араъа щарда гIансцIахьан. Араъагьи амакIыра мадзаква гIаджвыквылтI. Са ауат кIара гьрылсымдыргIузтI – бзита съапхьуз ахъаз путевка гIасыртын апсуа туристква ргвып срылата Москва апны йакIвшуз а-Олимпиада саъан. ЙыздырхитI – Москва, Олимп хъвмарраква ъазбаз сайгвыргъьауа сгIайхын зынла тшпсщара ащхъа сцатI. Йара ауи асахIат Согъвым апны сахъгара ауыс йалапшуан. УацIыхъван заджв дсыщтанарщтийын гвжважвагIвала мшквакIла Тбилиси сцан аквтанай йгьи йхIаракIу дыррагIацIгара ауысла Грузия а-Министерства апны йатахъыз ашвъаква агвынсыргIвытI.

Ауат ашвъаква сымата Москва спссгIара атахъын, ауаса араъагьи йгIаспырасуашыз гIаншатI. Согъвым аэропорт апны былчIвы ъарымамыз йгIалцIла асамолетква хымшкI йгьызщтIымпссгIузтI. Аэропорт уагIала йырчвын, саргьи ауат срылан – билетгьи сымамкIва, Москва ласыта йнардзара атахъу ашвъаква снапIыцIакI. ЙыздырхитI ауи апакет аэропорт адиректор Такил Родион йшисырбаз, суыс зквыз шйасхIвыз. Сара пхащагIвыкI сакIвын – йгьсыздырам ауаъа гвы счпата: «Москва сшвымрыпссгIузтын ари аконверт йара абараъа йашIызжвжвуштIта Хуап сцахуаштI, сгьстудентхушым, швара швакIвпI йызпщылу МГУ сыцIалуаши сыцIамылуаши» – шсхIваз. Аэропорт адиректор сгвыхь йылайхIвата гIацIцIуаштI – Москва йпссгIара атахъыз асамолет аэкипаж рунашвачпагIв Гвинджиа Харитон дгIазшIитын: «Ари ачкIвын Москва дшвыцнашвахвра атахъыпI – уари сари хIакIвпI ауи МГУ дапхьуши дампхьуши ауыс знапIыцIу» – хIва йайхIвтI. Саргьи ТУ-134 самолет анкъвцагIвы йкабина стагылата спссгIатI.

– Руслан МкIан йпа, Москва апны апхьара сквшква йгIауыртйа?

– Москва – ауи зымгIва йрапхъата уызлу ауагIа ракIвпI. ХIкурс студентта 270-гIвы хIнадзун. Сара сызлаз агвып йанархараз хабарргарала агентстваква рыцынхара акIвын, хIара йхIхъпшылуан Совет Союз апны рахIа йпхатшаз хабарргарала акъвырльыкъвхарта ТАСС. Апхьара йахъазымкIва мчыбжьыкI апны мшкIы аршIыйара йазалхынта ауи амш ТАСС ахъвшараква рредакцияква рпны йыгIгун.

Апхынла тшпсщара хIгьаурымщтуазтI. Совет Союз акарта гIахIдырбунта анхара тшахIрыщцарныс хIъацуш гIалхIдрыхуан. Упны акIвмызтын йъаутахъу уца йауан. Ужвы йъагIадзаз сгвы пхата йтаркIвапI йапхъахауата съацаз «Брянский комсомолец» газет аредакция – зныкI Искандер Фазиль дъанхаз.

Брянск апны сара йсылшатI Абашта айсра Ду агIан щтадъа йыдзта йырпхьадзуз Гицба йтдзахьызта хIхаквлагIвкI йыхьыз гIащаквсыргылхырныс. Ауи Бзыб кыт дауан. ЙшгIацIцIызла, ауи Брянск абнаква рпны апартизанква дрылата дайсуан, ауаъа дгIарщытI. Асквш 70-ква рагIан ауи йыщта щардала йазыпшгIатI, ауаса йгьырмаутI. Сара ауи ауыс сгвы азсыхьуан. Москва саъата Подольск сцан айсра архивква рпны сан лыхыгIвайщчва рхабар сазыпшгIун. Азаджв Финн айсра далан, агIвыджь – Абашта айсра Ду. Заджвгьи дгьгIахънымхIвыхтI, саргьи ауат рыщтаква сырзыпшгIун. Ауи акIвпI ауи ауыс зсаргваныз.

УацIыхъван, асквш 1983 сентябрь агIан «Апсны» газет апны Гицба йгIайыквчважвуз сстатйа ду гIаншвалын – афакультет апны апрактика аналхIыргуз йдсырбатI. Ауи гIальаматра ду алата йырпхьадзан «Советский патриот» апынгьи йгIаквырцIатI, саргьи согIата хъвыхIчкIвынкI хIвахIврагьи аквыгIвта йгIасырттI.

– МГУ амщтахь йапхъахуз нхартата уъалагаз «Апсны» газет акIвма?

– Са ауаъа асквш 1985 агIан атакIрала ахъвшара снарахвтI. Ужвы щардагIвы апечать апны йынхарныс рхъа йгьаквнадыргум, йара ауи зджьара йгIанымхауата тшыбжьарта бзипI! Йшутахъугьи йхIва – журналистика ауи къальампI, швъабгъьыпI, ужвы – компьютерпI, ауаса йшцалакIгьи угIвра атахъыпI. Йара акIвпIта хIпны гIвбызшвакIла йчважвитI – апсышвали урышвли. «Апсны» апны йызгаз ахвысквша ахъазгIваца йгьымдзтI.

УацIыхъван асальамшвъаква рхъвшара апынгьи, актер ду, ажурналист ду ДжопIуа ХвытIа унашва зхъицIуз апромышленности атранспорти рхъвшара апынгьи сынхатI – ауи пещкI уйыцыгIвната уынхарныс насыпра дууын. Даъан ауаъа аспорт ахъвшара знапIыцIаз Камкиа ШаликIвагьи, сйыквшватI санцIайыз аредакция йырзызгIвуаз ссальамшвъаква джьауап гIарызтхуаз Жанаа Георгийгьи. Швабыж пхата йгIаспылтI. Йара ауи азаман аредакция апны йынхара джвыквицIатI сыгIвза Арджениа Энвергьи (ужвы йбергьльу апсуа журналист – аредакция ррытаразга), мачIкIла рыцIа кIьасата днайтI Инапщба Дауыр (ужвы йбергьльу апсуа журналист – аредакция ррытаразга). Асквш 1989 агIаншараква рагIан (Согъвым аурамква рпны апсуакви аквырджькви йхътIыта йанапшIагыл – аредакция ррытаразга) хIара хIчкIвынын, хIцIаран, номерипхьадза йыншуз зымгIва гIахIырбауата хIгIвыраква гIанхIцIун.

– Йаргьи ауи агIан ателебара угIайтI, гьакIвымма?

– Щта, ауи агIан гвы гIахIырттI. Апсны ателебара аредактор хъада Зантариа Владимир йъанатIа ныйыжьхырныс йанаквикI ателебарали арадиуагIатрали АкъральыгIва комитет аунашвачпагIв Пилиа Шамиль Хуссейн йпа ауи хIыхыгIв ателебара хIгIайдуазтын дауищтуашта йайхIвтI. ХIара ауырата гвы гьхIзымчпузтI. Сара ауи сгвы адзакIьагьи йгьтамызтI, йауа ухIварыквын телебара апны анхара сгьазыбжьамызтI, ауаса уацIыхъван йара мшкIы хIыхыгIвгьи – Инапщба Дауыргьи Арджениа Энвергьи саргьи – агазет хIшгIакъвырщтхуашла ахIвара швъаква гIгIвын ателебарала хIахъысхтI. Агазет апны йхIредакторыз Квициниа Сергей йыхъазла ауи удын хIатлата йалтI. Ауи анынша асквш 1990 февраль агIан акIвпI. Ауаъа рынхара джвыквырцIахьан Аргвын Зураб, Дбар Гарри, Лакрба Отар, хIаргьи ауат тшрыдхIкIылтI. МчыбжьыкI анцIы Зантариа Владимир нхара АгIвгIвчва радкIылара дцахтI, хIаргьи редактордъа хIгIанхатI. Асквш 1990 апрель а 9 Пилиа Шамиль Хуссейн йпа аредактор хъада йалхра гIалайган сара салырхтI.

– Йаргьи ауаъа йгIашIарышвта асквшква 1992-1993 рагIан Абашта айсра ъадзакIвшузгьи ауи амщтахьгьи уара Апсны ателебара уаредактор хъадан. Ателебара анхагIвчва ауи азаман агIан руыс шдырхъйуз ауысла йухIварызйа?

– Схъа ду йызбахитI айсра ангIалагушыз апхъалагьи ауи анакIвшузгьи ауаъа съанхуз. Ауи агIан хIгвып ацIагыламзарквын хвы зму журналистта хгьаъамызлушызтI. Бзила рыхьыз хIвара атахъыпI атехника нзырхаквузгьи – Агрба Леонид, Корсая Дауыр, Киут Дауыр запхъа йгылаз. Йара йухIвушызтын ателебара зымгIва йрапхъата йызлащаквгылу атехника щата акIвпI. ХIара хIшIан, хIаквлан, хIабагIагвынгIвуан. ХIацыта хIынхун, хIыршIыйун, аэфир аналагуш хIазпшуан, ауи алымгакIва заджвгьи йпны дгьымцахуазтI. ХIара йыгIбун хIыжвлара рпны ауыс дуква шыншауа, хIаргьи ауат ауысква хIрыквыргIапста хIаъазара атахъын – ауат йшаквнагу апшта йгIахIырбара, йыншауа ауагIа тамамта йгIаргвынгIвра ахъазла.

ЙгIахIахвпIта, айсра йапхъахуз амш – сара ауи дакъикъала йпхьадзата йыздырхитI – хIара уыс хъадата йхIпыран магIны зму закIгьи агIвхIымщтуата зымгIва гIахIырбарныс хIахадзарныс. Ателебара уыс ду архъйатI, йауа ухIварыквын ауи акIвын хабарргагазаджвыкIта йаъаз. УацIыхъван, АмарагIайырта фронт ауысква анбаргвдзаха, ауагIа радиуагьи шаъу гIаргвалашвахын ауи йызлаздзыргIвуаш аргIапсгаква йшрылшуз апш йгIарауан, айсра ацIыхъвадзагьи хабарргага хъадата йаъаз арадиуа акIвын.

ХIара гвжвайра гьхIыламызтI, йхъыхIхуашма-йгьхъыхIымхуашма – хIва азцIгIара гьгIанымшузтI. ХIшынхалуз апшта хIынхун, ауаса йхъыхIхуаз ансимшы узынйауа ауысква гьракIвмызтI – айсран. Техника ауысла лшарата йхIымаз мачIдзан – гIвкамеразаджвыкI хIрыланхун. Ауи акIвызтIхIва йынхушыз хIщардан – хвгвыпкI тшырпсахуамцара йанакIвызлакIгьи ауыс йазыхIазырын. Ансимшы аэфир хIталуан.

ХIара йхIчпауа бзита йгIахIгвынгIвуан, ансимшгьи йхIхаз ауыс йгIанацIгIаз гIбун. Арахьарыла йгIауахвырквын – джьауап ззыхIкIуашгьи тшазыгIдыруан. Айсра алакшараква гIарбара швабыж йуыс баргвыпI, ауи [уапхьауата, пасата] тшгьузазыбжьум. ХIычкIвынчва айбащраква рпны йшфырхуз апшта хIжурналистквагьи кIара хъызхквузгьи айсра амца йалата ауи анхара алкIгIараква ддырдыруан – акадр щарда гIанакIуата йанхъухуа хIырхъвква рчIварта, айсыга техника ъагылу шгIацIуымхуаш агьиква… ХIара ауатква хIгьырзырымбжьузтIи щта.

Араъа ауи ансимшы тшазыгIбжьун, йыншун хIангIващузгьи.

Ауи апшта, декабрь а 14 рыцхIагIа ду анынша (ауи атшын аквырджьква Лата щхъа кыт ахъахь Ткъварчал йгIатыцIта Гвдауыта апхIвыскви асабикви згуз авертолет гIакIнырцIатI – аредакция ррытаразга) ауи ахабар ргара атахъын, йхIхIвуш азхIкIкIуата Ткъварчал йгIатыпссгIаз йгIвбахуз авертолет йаквчIваз ауагIа гIахIаутI, ауат анхIцIатI. ЙгIахIырчважвуз азаджв айсыгIв фаша йышван – йара хабар шгIартуазла авертолетква айсгIвыкIгьи гьрыквчIвамызтI, амамыр бзазагIвчва йырхъазын. Ауи йчгIвыча гвы ахIтра атахъын – хIара йагIвхIщттI.

Апсны апны айсра ахабзаквала йатдрыпаз нхартата йаъаз Апсны ателебаразаджвыкI акIвын. ХымшкIла хIара йхIымаз зымгIва Согъвым йтыгIган Гвдауыта йыгIгатI, пщымшкIла ауаъа хIызланхуш щата гIанхIыршатI, ауатква анхIчпузгьи хIгIатраква гьашIахIымрысуазтI. МышзаджвыкI – август а 17 – аэфир хIгьтамылтI. Йара ауи амшзаджвыкIгьи апшыгIвчва чхIауачвата йыргатI – йыншауа гIаразхIвра ъанымыз йгIалцIла.

Аратква зымгIва йалакIыта уырпшрыквын йухIва ауаштI хIинтеллигенция уагIахъа телебара гIаныршара атахъыта йанырхIвуз ауыс ацIолара шырбуз. Асквш 1992 агIан айсра анакIвшуз телебара хIымамзарквын ауысква шацапушызгьи хIылахь шцушызгьи гьсыздырам.

УахьчIва сара ауи аъара баргвыта йазхIкIкIыз архив сахъгвжвайгIитI. Ауи йауата кадрзаджвыкI хIрыдзуазтын атурых апахь къванчагIа ду гIахIыквхуштI. Ауи йгIалцIла магIын ду зму уыста йспхьадзитI йхъыхIхыз зымгIва цифра ргIапсгала йахъгIвылгIата акъральыгIва архивгьи йрытра – гIвызджьара-хызджьара йщтIазтын рыцIа йхчахуштI. АкъральыгIвагьи АГТРК аунашвачпагIвчвагьи ари ауыс ласыта йалапшта ахча азгIараура атахъыпI айсра архив «ахьапщ фонд» йауата кадркIгьи шымдзуаш апш.

– Руслан МкIан йпа, уара ужурналистта Апсны йапхъахуз апрезидент асквш 1997 август агIан Тбилиси данца уйыцын, ауыла репортаж гIаутуан. Акадр йгIанамырбаз гIахIаухIвра хIтахъын.

– Сара ауи агIан Апсны ателебара апны сгьнымхахуазтI, асквш 1994 агIан ауаъа сгIакъвыцIхын Апсны апны Россия аканал ОРТ (ужвы Йапхъахауа аканал – аредакция ррытаразга) акорреспондент гвып гIаныршара садынхалуа салагатI, уацIыхъван Апсны апны НТВ сахъатачIв корреспондентта сынхатI – ауи агIан акIвпI йаргьи Ардзынба Владислав Григорий йпа йпны санызшIырт. Ауи йгIасайхIвтI [зджьара] дцарныс штшадигалуа, саргьи сйыцызларныс шитахъу. ЙгьцIаскIрым, асквш 1990 август ахъаква рагIан ауи СССР ЙхIаракIу а-Совет дадепутатта йапхъахауата дангIасырчважва амщтахь сара йызнымкIва Владислав Григорий йпа сйачважварныс лшара сыман. Ауаъа йгIашIарышвта айсра агIангьи ауи амщтахьгьи рыцIа магIны змаз уыскI ахъазла зджьара данцуз сйыццалун, асквш 1992 сентябрь а 3 агIан Москва апны йакIвшаз анйарагьи (Ардзынба Владислави Ельцин Бориси Шеварднадзе Эдуарди райчважвара – аредакция ррытаразга) алата.

ХIара хIамабзийын, азхъацIара хIызбжьан, ужвыгьи зджьара сйыццарныс ангIасайхIвгьи ажвакI ацсымцIауата садгылтI, [цIабыргыта] сгвы азыбжата – «Тбилиси гьакIвымма хIъацуш?» – хIва сазцIгIатI. ХIвансхIванта ауи аунашва згIахьан, ауи гIасазхIвызгьи апрезидент амаль амазтын ауаъа дшымцуш ауысла сйачважварныс дахIватI. Саргьи ауатква зымгIва йара Ардзынба йасхIвтI. Владислав Григорий йпа йалыргата йгIасгвынйыргIвытI ауи ауыс йагIаджвыквцIагIву Россия агIвыма къраль уысква рминистр Примаков Евгений шйакIву, ауаъа хIшцушызгьи гIасайхIвтI. Примаков Швача даъан, аправительства рсамолетла Адлер аэропорт дгIатыпссгIан Гвдауыта айсра аэродром дгIачIватI Ардзынба дзахIбаз апсыуаква ргвып найахвра ахъазла. Ауи Владислав Григорий йпа Адлер дцата ауыла Тбилиси йпссгIахныс дйыхIва йауашын, ауаса абари апшта пIатIу шйыквицIауа ййырбарныс рыцIа йгIалихтI.

Тбилиси апны Ардзынба дшгIайуаш здыруаз заджв-маджвын. ХIара аэропорт хIгIачIватI. Апхъапхъа атрапла сари аоператор Ломия Мизани хIгIакIныцIтI, уацIыхъван – апрезидент йхъахчаква, ауат рымщтахь Тбилиси ажурналистква Примаков дйыцта Ардзынба данырба рылаква йгьрызхъарымцIузтI. Ауат Примков [заджвыкI] йакIвын йыззпшуаз – даргьи закIгьи гIаргвнымгIвыхуа йцатI. Тбилиси ажурналистква хIрыцта аэропорт хIтыцIта Грузия рпрезидент йуысхарта хIъадзацуз ауат Ардзынба дшгIапссгIаз шырбазгьи рхъа йазхъарымцIахуата сара йгIасцIгIун: «Ауи йакIвдзума йгьи ауаса йшпаца?» – хIва.

Апхъапхъа аделегацияква Примаковгьи даъата йанйатI, уацIыхъван Ардзынби Шеварднадзи тшдыркIьыдан ауырата рхъазы йайчважватI. Ауат ажурналистква йрачважварныс йангIаджвылцI акорреспонденткви аоператоркви ауи аъара щардагIвыта йажвыслын уъагылра гьумауазтI. Шеварднадзе йхIватI айчважвараква шауырахаз, йащтагIайуа амшгьи ауат шатаджвыквырцIахуаш. Ауи асахIат сшъанквынхаз здырхитI: йшпакIву, ачIвыйа Ардзынба ауаъа дгIанхара затахъу? [Ауи ауысла] Владислав Григорий йпагьи хIаргьи [пасата] закIгьи гьгIахIарымхIвтI, зымгIва айчважвараква шакIвшуз йгIаквхта йырчпун.

Ауат агIаншараква срыквгIацапахуата ауи ауаъа дызцаз сазхъвыцлитI: пIатIута йыквырцIуз мачIызшва йбузма? ЙыцIагылакву йымамачIта закIыта тшгIайырбара йтахъызма? Момо! Асквш 1997 агIан ауи йыцIагылаз ауагIа зны йапшымкIва йщардагIвын. Са йгIасгвынгIвитI Владислав Григорий йпа акъраль ауацIа аъащаква швабыжта гвыргIва шгIайыларцIуз – пщысквшахауата ауи йтакIыта, цхърагIарадъа йагун, айсра агIангьи ауысква ауаса йгьбаргвымызтI. Ахъачваква Апсны йтыцIырныс йгьахвитмызтI, аэкономика кIашвадзан, араса йаквыргъвгъвата йбзазарныс апсуа жвлара рыхъаз швабыжта йхьантан. Владислав Григорий йпагьи аполитика ауысла щтахьла дтымхъауата закIыта ауысква гIайырльальара ахъазла амальта йаъу дырзыпшгIун. Ауи йара йажвагьи йхIвун, йъауаш апны закIы дадгылуан акъральгIвына апны йщаквгылу [анхара] аъаща тIакIв тшапсахта ареспублика апны архарджьра джвыквылхуашта дайгвгъауа. Ауаса ауыс хъада апны ауи щрыкькIлагьи дгьамитыпуазтI, ачIвагъвара къапщы дгьахъымсуазтI.

– Уара Апсны апны йапхъахауа ахъатачIв телебара канал «Абаза-ТВ» унашва ахъуцIитI. Ауи анхара анджвыквнацIаз йгIашIарышвта уахьчIвадза уыста йахаз хвыта йаквуцIауайа?

– Йахъсымрыкъьауата йсхIвапIта, асквш 2007 июнь а 26 аэфир хIантал слахIвараква йапхъахуз срепортаж ансчпа йапшын. ХIара щардагIвы гIахIпырасырныс йащтан, Апсны апны хъатачIв телеканал узыгIанмыршушта ауагIа йхъаддырцIарныс йалагун. Сара ауи апш ажвала абизнесмен Бутба Беслан тшанизынасырха ауи йхъатала дгьсымдыруазтI. ДызлагIасцIгIаз закIзаджвыкIпI: канал абгакI гIануыршара ахъазла йатахъу уагIа, ршIыйара къару, техника хIауашма? Сара сыхъаз магIын ду аман ауи аканал апсыуаква хIкъарула – зджьаралагьи заджвгьи дгIагIымдуа – йхIчпарныс. Бутба Беслан йылшаракви сара сабадырракви гIахIрысабапта зуыс здыруа, анхара йазычпу ажурналистква гIазшIыхIт йауашын – ауи гьхIымчпатI. Йаргьи абар, жвыгIвсквша йнайгвгъауата ансимшы аэфир хIталитI, Апсны ахабарргарта шта апны магIын ду зму тыпкI хIкIуата хIаъапI. УахьчIва «Абаза-ТВ» аэфир йтамлырквын ауи гIаншара йамынахуштI, ауагIа йыншаз йазцIгIуштI. Абарауи акIвпI сара сыхъаз йдахIвра хъаду.

Сара асквш 1990 агIан Пилиа Шамиль Хуссейн йпа йгIасайхIвыз ажваквала сбзазитI: «Эфир – ауи хъахвитрапI, ауи уыжвжвы сара – ахъахьыла заджвгьи дгIасхъымпшылуа – йсчпауа акIвпI». Ауи агIангьи уыжвгьи хIдахIвра абарауи йапщылапI. Ансимшы ауи агвыпгьи шIыцта йгIахIылалуагьи йдсыргIитI. УахьчIвала хIынхагIвчва рпроцент 95 йапхъахуз ррепортажква «Абаза-ТВ» канал апны йызчпаз уагIапI. ЖвыгIвсквша руацIа хгвыпкI тшырпсахтI, ауаса щъата йацIагылакву гIанхатI, хIышвквагьи тIыпI. ЙхIызгIайуаз ащардагIв «аурам йгIаквцIтI» – ззырхIвауа йрапшын, журналистика йгьампхьатI, ужвы ауат рейтинг бзигьи рымапI, аэфир апны йызгвапхауата йырпшуагьи щардагIвыпI. ДасузлакIгьи сара зныкI Шамиль Хуссейн йпа йгIаситыз аъара хъахвитра рыстлитI.

ХIара щымтала амш ауысква анлыхIхуа хIайчважвитI, уацIыхъван ажурналистква агIаншараква дара йшырбаз, йшгIаргвынгIвыз апшта йгIарыквчважвитI, йгIвитI, йхъырхыз абыртхитI, аэфир йгIартитI. Сара ауат руыс саналалуа дара йыргвнымгIвуа закIы расхIвырныс, йзынйаз баргвыракI апны сырцхърагIарныс санызшIыртра акIвпI. Ажурналист йгIвыз аредактор дапшыта йрытаразхуашта ауи ахъазлагьи джьауап йкIыхуашта данхъвыцуа йацIищтуа далагитI.

Ажурналист йгIайгвынгIвра атахъыпI сара ауи йапшта агIаншара сыла йшсызгIацIамыжьуаш, йауа ухIварыквын са ауаъа сгьаъамызтI. Ауи йгIалцIла сара йшспхьадзауала ажурналист йгвы дъахвиту «Абаза-ТВ» йагIатгара хъадапI. Ауаса ауи ажурналист йджьауапкIрагьи райшата йапщылапI. УахьчIва зджьакIквата ажурналист йчпауа ахъаз джьауап йкIра шатахъу йхъаштылуазтын, уачIвы ауи аредакция дгIамихгьи йауаштI – ауи акIвпI хIтелеканал апIатIу злащаквгылу. ХIара хIэфир йа авласт йа ауи йапшIагылакву рнашх йгIаквхта йгьхIчпум. АцIабырг акIвпI магIны зму.