Адуней шабгу зхабарква рхIвуз, сагIындакъаущтрала СССР йалакIыз агвып сквшы 20 райхIа унашва рхъызцIуз, гIалахара ззырхIвауагьи зымдыруаз Бала Арсен йыжвла ъану Къарча-Черкес апны ауагIа дукI дгьырдырам. ЙынцIра шабгаз ауи йпсадгьыл дачвыхъарата дбзазатI, ауаса дшабазу зынгьи йгьихъмаштылтI, Москва йту абазаквагьи бзита дрыщтаныкъвун.

ЧкIала Георгий

Сара сынасып йгIанакIын Бала Арсен сйабадыртI. Ауи збзиру хIкъраль акъала хъада йту абазаква рахIба Агырба Юра Исуф йпа йакIвпI. Асквш 1996 агIан йакIвшаз атренер дудздзи сари хIайчажвара акIвпI ари агIвыра йащатахаз.

Афицар – афицар йпа

Бала Арсен асквш 1932 октябрь а 12 агIан Къазахстан йаъу акъральгIвына хчарта Джеманча апны дйытI. Ауаъа къвырльыкъв йхун ауи йаба ЩугIайыб – Ар Къапщ афицар. Асквш 1940 агIан йкъвырльыкъвхара даналга Бала ЩугIайыб йтгIачвагьи йыцта Къарча-Черкес, йцри кыт ЙынджьыгьчкIвын дгIайхтI. Ауаса ласыла айсра гIалагатI, йаргьи йапхъахуз амшква афронт дпшцIалтI. АгIапшыхвыгIвчва гвып дрылата дайсуан, а-Баракъ Къапщ аорден гIайквнадыргатI, асквш 1942 агIан Лозовая станция аргванква рпны дщхатI.

Аспорт квпшыраква зымгIва дырзычпан

Асквш 1943 агIан Бала Арсен айсра йаладзыз афицар дъайпаз йгIалцIла Ставрополь йтагылаз айсыгIвчва ъарбжьуз асуворов училища (СВУ) днарахвтI, ауаъа ауи жвасквша дапхьатI. (Суворов училища – айсра йаладзыз афицарква рпачваква адрыпхьарныс ахъазла йгIандыршаз апхьартаква – аредакция ррытаразга). Аучилища апны ауи аспорт тшадикIылын – ауи йбзазара шабгу зпищылыз уысхатI.

«Россия акадетра атурых амузей» асайт апны Ставрополь суворов айсра училища йгIалгаз Бала Арсен йыхъаз арат рапш сатыр йзырыгIвтI: «СВУ ъадзанхаз ажвежвсквша руацIа ауаъа Бала Арсен йаъара аспорт йазычпаз гIвычIвгIвыс дгьгIацIымцIтI – ухIварыквын йгьымцхарым. Ауи аучилища апны спорт квпшырата йыззырбжьуз рыуа тшыздйымкIылуаз гьаъамызтI: гимнастики атлетика ласи рпны угIалагата ахIвала айсри бокси рпныла йыцIшвтхуата. ЗапшквпшыразлакI апынгьи йгIатгараква хIаракIын».

Ауи азаман гIайгвалашвахуата Арсен дацымшыркъвауа акрай анкъвакъвраква рпны йхаквлагIв Татаршвауа КIарней (йбергьльу абаза апхьахьа, аэкономика наукаква ркандидат – аредакция ррытаразга) дшишIахалуз йхIвахуан: «Сара асуворов апрхьарта саныцIаркIваз йгIашIарышвта атлетика ласыла аспартакиадаква зымгIва рпны сайгIайуан. ЙагIбахуз акласс апны угIалагата Ставрополь край ауацIала заджвгьи сапхъа дгьсмыргылуазтI, Татаршвауагьи анахьанат зымгIвагьи рацкIыс хIагIата схъыпун. КIарней акытква рахьыла дгIадыргылуан, сара – акъала ахьыла. АцIыхъва хIгIвыджь хIгIанхалунта, арыцхIа, закIытагьи сацIкIыс хIагIата дгьызхъымпузтI. Йара дшпаъахыз?! АйрышкI йакIвын! Йгьи дспортсмен бзийын».

Ауаса заманкIдза Бала Арсен бзазара мгIвата йгIалихуашла йгвы гIвбан. Йаба йыщта йырцарныс хъатайкIын суворов училища дангIалга Ленинград айсра училища дыцIалтI. Ауаса аспорт йазйымаз абзибара ахъара акIитIта Ленинград апны афизкультура аинститут дгIалгитI. Ауи амщтахь сквшщарда Ленин йыхьыз зхъу Айсра-политика академия апны

арыпхьагIвта, уацIыхъван физкультура азыбжьарала акафедра даунашвачпагIвта дынхатI, полковник чын дазынадзатI.

«Ауи джыш – ззыбхIвауа сызгIагстI!»

Бала Арсен адуней зымгIва дызлардырыз асагIындакъаущтра ахьыла хIадагIвача дагатI. ЗныкI ауи академия апны йыцынхуз Богданов Анатолий (швокьла хысрала гIван аолимпиадаква рпны йчемпионыз, адуней, Европа, СССР рпны йызнымкIва апхъагылара гIатызгаз – аредакция ррытаразга) дгIайыхIватI хрихыцла йхысуаз йпхIвыс Антонина анкъвакъвраква дырзирыхIазырныс.

«Сара уыс сщардан, – йгIайгвалашвахуан Арсен йбзазара амгIва йарыхъварта хъадахаз ари агIаншара. – Богдановгьи йасхIвтI: «УсцрыцIстI, алахI йхIатыр, йамгIанджьымщыйа йыззухIвауа – са джьымщы дкIылта акIвмызтын датшата йгьгIасрысабапуам» (араъа Арсен аурышв ажва «лук» гIайрыхъвмаритI – ари ажва «хрихыцгьи», «джьымщгьи» гIаныцIитI – аредакция ррытаразга). Богдановхуз хIунашвачпагIв йпны дцатI. Зыхьыз хъара йгаз дспортсменпI щта, Ленин йорденгьи нкъвигун… Ауи амщтахь хIунашвачпагIв сызшIитын – «СуыхIвахитI» – йхIватI. Ар апны «суыхIвахитI» йгIаныцIуа гьуымдырума? Йсчпарызйа? СадгылтI. Ужвы тшгIатылххуа пхIвыс шIакI дсызгIайтI. СылцIгIитI: «БъагIайыз бдырума?» – «Тшыбжьара». «БшпагIай?» – схIван хъарачIвыла айха топкви адисккви ауызщтуаз ахIвссаква рахьыла дацасырпатI: «Йббума ауат шчвагъвауа?» УацIыхъван мачIкI тшщаквскIыхын: «Ауи джыш – ззыбхIвауа атIакIв гIагта йсбмырбума – са ауи уахьъадгылуашнадзара гьсыздырам, бжьышвква рыуа йнырхара атахъугьи сыла йгьсызгIацIажьуам». ЙгIалгтI, салырпшытI. Саргьи йсгвапхахтI».

Йгвы мгIвадзакIва Бала Арсен аспорт ъамапсыма шIыц анийырдыр асагIындакъаущтра къару ъатахъу йшспорт квпшыру гIайгвынгIвытI.

«Ауат йанхысуипхьадза жвибыжькIьылкI йацIхвата йрымапI. Ауаъа укIылпшта, уымкацауа угылта, уъахысуа бзи-бзи йрытамамта – уацIыхъван акIвпI йанауущтуа. Ауат акIьылква алахъвгIахъасраква йдурысхырквын… Ауи атлетика спортпI», – йгIасгвынйыргIвуан ауи.

Атшыбжьараква ахъазгIваца йгьымдзтI. Богданова Анастасия Москва, Львов, Киев, Шауляй, Борислав къалаква злаз «АхвкъалакI ранйара» – хIва йызпхьуз анкъвакъвра апны айгIайра тылгатI.

Асквш 1967 агIан Бала Арсен сагIындакъаущтрала СССР йалакIыз акоманда рбжьагIвчва гвып дрыларцIатI. Пщысквша анцIы ауи акъраль рсагIындакъаущтчва ркоманда хъада дырбжьагIв ахIбахатI.

Ачемпионква рыпщабанпаракI

«Сара снапIква сагIындакъаущтыгIвта пщабанпаракI рыцIстI. Ауат зымгIва сара йсызтлапIапI. Ахъачвагьи, ахIвссаквагьи – сара бжьагIв хъадата сангыл анатгьи аратгьи збжьун. Ауаса йалкIгIата йсаргваныз ахIвссаква ргвып ракIвын, йауа ухIварыквын ауат ракIвпI апхъата сызцынхауа салагаз, ауат срыцта акIвпI сара йшсызхIуз, ауати сари хIацыта акIвпI адуней шабгула йбергьыльхаз хрихыцхысрала совет апхьарта шгIащтIыхIхуаз, апхъагылара зкIуа апхъапхъа йалагазгьи ахIвссаква ракIвпI», – йхIвун Бала Арсен.

Абанпарипхьадза аспортсмен бзидздзаква рылан. Арсен ауат зджьакI гIарыликIгIун: «АхIвссаква урылапшырквын – зымгIва рацIкIыс йымчыз, анчва йхъвы злаз, рыцIа бзи йызбуз – схIвагьи йауаштI – Бутузова Наталья лакIвын. Адуней арекордква зымгIва ауи йылчIвын. Зпны унамдзуш дспортсменкан. Ауи ансхIварагьи асквш 1980 Москва апны йайгIайыз Лосаберидзе Кетевангьи дабаугуш? (Бутузова ауи агIан тIакIв дчмазагIвхан ауи лпны дгIалахатI, рызнапI йлызгIагыз). УызгIвымсхыз дспортсменкан Кетевангьи, Кутаиси дауан, алахI ауаса дгIайшан – къару бзи лылан, лгвы багъьан йгьи швабыж дгIвычIвгIвыс цкьан. ЛгIвычIвгIвысагIа гIвына гьамамызтI, ауи агвып дырнапан – йанакIвызлакIгьи

йылхIвауа дазхъвыцуа, лажва пкъы ацIата даъан. Аржанникова Людмила (асквш 1992 агIан Барселона апны йакIвшаз а-Олимпиада апны джьаз медаль гIатызгаз – аредакция ррытаразга) швабыж луыс дазычпан. Ауат зымгIва са схъатала йызбжьаз хIвсысапI».

Бала Арсен акъраль йалакIыз акоманда анинапIыцIазгьи аспортсменква зымгIва рагIа йнадзахьата йгIайыртуата йгьаъамызтI. Ауаса ауи хацкI злаз ашIаква йзыбун, йара йпIатIугьи ауи аъара йымчынта – йатахъыта йпхьадзуз агвып дрылайцIарныс йзахъвдаквыцIуан.

«Бутузова «агара дгIалсхтI» – ухIва ауаштI. Ауи ужвыгьи хысквшакI акоманда дгьнармахвуашызтI. Рустамова Зебинисо чкIвыныргIа ранкъвакъвраквакI рпны гвы лысттI – ауи ауаъа йпщбахуз агыларта лкIытI. Ауаса лхысща бзийын. ХIа хIпны ауыс зкву ачIвыйа – заманта йрыквурыдзуала, зласырала, защтацащала йацапшу апIатIаураква щардала йатаучпахлара атахъыпI. Зебинисо ауатква лчпун. ХвыцкI, амлагакI лакIвын – лчара гьнамхъауазарызтI – дстуденткан. Са ауи днасахвтI, йалакIыз агвып дрыласцIатI. Стипендия лзыщаквхIыргылтI. Асквш 1975 агIан ауи Швейцария апны йакIвшушыз адуней чемпионат днахIахвуаши днахIмахвуаши ауысла щардала хIамакIуан. Сара днахIмахвкIва йгьсымуытI. ДпщыгIвхауата акIвызтынгьи. Лара ауаъа ачемпионра гIатылгатI. ЙащтагIайуаз асквш Монреаль йакIвшаз а-Олимпиада апны аджьаз медаль гIалгтI. Быжьсквша акоманда дрылан, ауыгьи аспортсмен бзидздзаква дрыуан. УацIыхъван дъауаз Таджикистан апны аспорт даминистрхатI», – йхIвахуан Бала Арсен.

Лара Рустамова Зебинисо лгIачважваракI апны Совет Союз ркоманда дшрылашваз араса йгIалгвалашвахуан: «Агвып ауи агIан срылазцIаз абжьагIв хъада Бала Арсен йакIвпI. Апхъахьыла узайгвыгъуш заджв сакIвта – ауи апш чвала дгIаспшын снайахвтI. Сара ауи агIан сквшы 20 ракIвын сызтаз, агвып йрылакваз са йсахIбан. Ауаса са сгвы заджвгьи дгьгIамсуазтI. ЗымгIвагьи срымахвыцынта йсхъпшылуан, йара ауаса – «ахвыц»-хIвагьи йсыпхьалун».

ЙшгIалахауа зымдыруаз агвып

Бала Арсен асквш 1968 агIан йгIашIарышвта акъраль йалакIу акоманда дрыцта адуней анкъвакъвраква дцауа далагатI, абжьагIвчва гвып друнашвачпагIвта асквш 1971 агIан ддыргылтI. Ауи адунейла чемпионатта 12, Европа йачемпионаттагьи йара ауи аъара, Олимпиадата 5 дрылан. Зын-замызадзакI акIвмызтын анкъвакъврипхьадза айгIайра йымата дгIайхуан. Датша гIатгара ауи йгвып рахьыла йгьазымпшуазтI.

«Ауи азаман агIан зджьара йгIвбахауа агыларта ацкIыс хIызхъамлызтын акомитет (СССР аминистрква р-Совет йаланакIуаз аспорт уысквала акомитет – аредакция ррытаразга) апны хIхъаква кIарщщыта акIвын хIшныкъвуз, – йгIайгвалашвахитI Арсен. – Ауаса йщаквгылын – Бала Арсен йкоманда зыгIаламхушшва йырбун. Ауи ауасагIваца йгьщаквымгылтI – заман ауыра адуней апны хIаргван заджвгьи гIахIымрыскIьауамцара ауи йахIрыщцатI».

Бала Арсен йшихIвахуазла, ауи агIан хIайгIайызтын – йара ауаса йатахъыта акIвын йшырпхьадзуз, ауи йгIалцIла айгIайраква рыуа рыцIа йпшдзазйа – Италия апны хIанайгIай акIвма, момкIва Англия апны апхъагылара ангIатыгIга акIвма – хIва кIара гьуызгIалкIгIум.

«Сара адуней чемпионатта жвабакI рпны айгIайра гIатызгатI. Европа апны асквш 1971 йгIашIарышвта асквш 1992-дза – са бжьагIв хъадата съадзагылаз – йанакIвызлакIгьи хIайгIайуан. ХIайгIайгIвацузма – ахъачваквагьи ахIвссаквагьи медальта йаъаз зымгIва

гIарахвуан! Европа апны апьедесталква зымгIва хIара йхIкIуан. Йаъан апещуацIа апны йакIвшуз Европа ачемпионатгьи – ауаъа рыцIа аргваныта ухыситI. Ауи йапшу анкъвакъвракI апынгьи хIгьгIаламхатI», – йхIвахуан абжьагIв ду.

Ауи йажваква дырцIабыргуата БаларгIа рфатар дрыпшдзитI аолимпиадаква, адуней анкъвакъвраква рпны Арсен йгIайынхаз амедальква, асогIаква.

ГIван йаразджьара упщкIласныс…

Ауаса йаъан Арсен дангIалахузгьи. Абарауат агIаншараква ауи рыцIа йгвы йгIатахатI.

«Йорк апны ахъатачIв анкъвакъвраква Гапченко Эмма йгIатылгатI (спортсменка бзикI лакIвын, Москва дауан), ауаса гвыпла анкъвакъвраква рпны Польша хIгIархьшватI. ХIызлагIархьшвазгьи хочкозаджвыкI ракIвпI! – Сквш 25 шахъыцIхьазгьи Бала Арсен ауи ангIайгвалашвахуаз йгвы дащуан. – Анкъвакъвра хIанцауа апхъала хIара диспансеризация хIгIакIылсуан, ауаъа айъазагIвчва ушабгу удырхъвыхуан. Ауаса Эстония дауата хIыхIвссаква йрылаз заджвы дшхIатлаз гвы гьарымттI. Ларгьи хъацIазшва махъвщахъвыкI лакIвын – кIара гьлылуымбгIузтI. ХIъанайыз лгвы чвгьахатI. ЙлызкIашваз гьгIахIгвынгIвуам, йакIвым закI лфадзыхIщун, йара токсикоз тшгIахънатIытI. Ауи квтанайта йгIатлырцлуз ацIкIыс очко 200-ла рыцIа ймачIта йгIатлырцытI. ХIара хочкокI ракIвпI йхIзымхъаз. Абарауи анцIрала сгвы йгIатахатI. Ауи амщтахь ныха схIватI саби дызуацIу ахIвссаква агвып йрыласымцIарныс. Ауи агIан адиспансеризация апны йгIазкIылсуаз айъазагIвчва «аджьащахъва» дгьрыламызтI (гинекологпI йыззихIвуз – аредакция ррытаразга). Ауаса анхIызний амщтахь даладсырцIатI. УадыргIванагьи йара ауаса зны йатахIызнихтI. «Атшы йаразджьара зны айхIа йгьпщкIласуам» – рхIвитIщтIи. Сара гIван спщкIластI. Атшы сайчвата гIацIцIуаштI».

Датшагьи гIалахаракI йхъа йгIатахатI абжьагIвы. Асквш 1977 агIан адунейла ачемпионат Австралия ркъала хъада Канберра апны йакIвшун. Ауаъа аклимат тшаурыщцара ахIатырла рахIа йанмачIу мчыбжьыкI шаъаркIваз уцара атахъын.

«МчыбжьыкI гьгIахIырымттI – ахча гьнамхъузтI, – даквчважвахуан ауи Арсен. – Йаргьи Америка гIахIайгIайтI. Йара ауат шбжьазла хIчIвква йгIарыквухырквын агалагьи йгIархьшвун. Ауаса ауат мызкIы Зеландия ШIыц йтачIвата – ауаъа Америка айсра база рымапI – тынчдза тшдрыхIазыруан. ХIара хIангIайбырггьи йальажьазйа – ква тIакIвгьи гIаквун, анкъвакъвраква анджвыквыл ашуара градус 50 йазынадзатI».

Аолимпиадаква: цба гIвба рылхта

Бала Арсен СССР йалакIыз акоманда дъадзарыцынхуз цолимпиадакI йырзирыхIазыртI. Ауат йрыуата апщба рпны дайгIайтI – асквш 1972 Мюнхен апны, асквш 1976 Монреаль апны, асквш 1980 Москва апны, асквш 1988 Сеул апны. Ауаса рыцIа йгIайгвалашвахуаз асквш 1984 агIан Лос-Анджелес йшымцази асквш 1992 агIан Барселона апны рызна ахIа шырзыгIатымгази акIвын.

Асквш 1984 агIан акъраль аунашвачпагIвчва Лос-Анджелес апны йакIвшуз а-Олимпиада хIспортсменква рымщтийырныс йщаквдыргылтI. Ауи дара американецква асквш 1980 агIан Москва йъагIамйыз йаджьауапын. Асоциалист къральква Чехословакия апны тшазыркIкIын аолимпиада йашIырпшыта дара ранкъвакъвраква акIвдыршатI.

«Аспортсмен йыхъазла олимпиади ауи йашIырпшу ахъвмарракви хвакIи тобакIи рызбжьапI. Ауат адуней чемпионатнадзарагьи йгьузашIырпшуашым, – йгвы йасуата йгIайгвалашвахуан ауат анкъвакъвраква Бала Арсен. – Ага адгалща ауысла зымгIва олимпиадакI йапшдзата йырчпазтынгьи, апхъагылара гIатызгузгьи олимпиада апны йайгIайуаз йквнагаз зымгIва – чIахIра хьызгьи, ахча согIагьи – йыртуазтынгьи».

Чехословакия йанырщтийуаз аспорт квпшыраква зымгIвала атренерква унашва рзырчпатI Лос-Анджелес апны апхъагылагIвчва ргIарбараква йырхъырцарныс. Бала Арсен йгвып ауи ахачIвы дырхъйара ахIатырла дукI йгьымгIапсатI.

«Унашва анаъазара йырхъйара атахъын – йхIырхъйатI, – дпшвырхъыччауа йхIвахуан абжьагIвы. – Атамам ухIвушызтын, хIара швабыж бзита тшхIрыхIазырта хIаъан. Ауи агIан сара хIвсысата 20-гIвы сыманта – квтанайта очко 2630 гIатдырцуан (асагIындакъаущтра апны рахIа щардата йузыгIатырцуаш очко 2880 ракIвпI – аредакция ррытаразга). Сара йызгара атахъыз хгIвызаджвыкI ракIвын. Адуней шабгу апны ГIвадахь Корея дауата заджвзаджвыкI очко 2603 гIатлырцуан. Ахъачва руысгьи йара ауи акIвын йызквыз. Ауи а-Олимпиада хIцазарквын зымгIва ашIыгIжвушын. Йара ауат йыршIырпшыз ахъвмарраквала хIразхара атахъхатI. ГвынгIвырапI заджвгьи ауи дшамыргвыргъьаз. «Аспортсменква дара йгьыртахъымызтI а-Олимп хъвмарраква йцарныс» – зхIвауагьи йрызхъашвымцIан. Аспорт аунашвачпагIвчвагьи – Павлов рапхъа дгылата (Павлов Сергей Павел йпа асквш 1968 йгIашIарышвта асквш 1983-дза СССР а-Министрква р-Совет йаланакIуаз Физкультурали спортли акъральыгIва комитет йнапIыцIан – аредакция ррытаразга) хIъамцуз гьрымуазтI. Ауаса щаквыргылра гIазгуаз ЦК (КПСС а-Квта Комитет – аредакция ррытаразга) акIвын».

Йаъан асквш 1992 агIан Барселона апны йакIвшаз а-Олимпиадагьи.

«Барселона апны агIахъвмарра швабыж йбаргвын – психология хъатала, – йхIвун Бала Арсен йдамыхIвра йашвхIаусыгIвахаз ауысла, дамыхIврата йпхьадзуз Олимпиада апны йгIатигаз арызна медаль акIвын. – ХIара ауаъа йцIыхъвахауата хIалата хIгIахъвмаруан. СССР алпIлахьан, СНГ гIаншазтIхIва акъральква кIьыда-кIьыдахахьан, къральипхьадза ООН йалан, зымгIвагьи дара ролимп комитетква рыман. Ауаса ари а-Олимпиада хIалата хIцарныс йангIалтI. АбжьагIв хъада хъгалрата апхъа йымаз гьйымахмызтI. Ауи апхъала заджвгьи йхъа йгьгIатамшвузтI датша къралькI рыхъазла дгIахъвмаруашта. Араъа Барселона тшадыгIгалуата Насаридзе Наталья Трыквшта дхъысхтI. Наталья адунейла дчемпионын, хIара, СССР йалакIыз акоманда абжьагIвчва гвып, ауи щарда хIлыдгIапсалтI заман айшысла дуней класс зму мастерта дыгIбжьара ахъазла. ХIлыхIвун – бгIанха, Олимпиада амщтахь йъабтахъу бцахпI – хIва. ЙгьлымуытI, хIгIанылжьын дцатI».

ЙкъральзаджвыкI ахъазла

Йара Бала Арсенгьи къраль щарда дызшIыртуан.

«Асквш 1991 август агIан ГКЧП анаъаз (Совет Союз аунашвахъцIара ркIра ртахъыта йгIандыршаз Йаквыргъвгъву аъащаквала акъральыгIва комитет, урышвла: Государственный комитет по чрезвычайному положению – аредакция ррытаразга) Польша апны дунейла чемпионат акIвшун. Швабыж йхIчвыбаргвын ауат анкъвакъвраква, – йгIайгвалашвахуан Арсен. – Ауи агIан къраль щарда совет уагIа артыгIвта йнарахвуан. Варшава апны датша къралькI йцарныс зтахъкву рахIвара швъаква азызкIуаз комитет гIандыршатI. Сара Польша апны спхIвысгьи дсыцын, хIа йгIахIыдгылуан Америка, Италия, Франция, Эмиратква – йъахIтахъу хIырщтийырныс йхIазырта. Сара йсыцыз абжьагIвчва азскIын – «Швгвы йакIвым гIаташвмыршван» – схIван зымгIвагьи хIшгвыпыз Совет Союз хIгIайхтI».

ГIвыма къраль йрыдичпалыз йангIалразаджвыкI Бала Арсен асквш 1992 агIан Барселона апны а-Олимпиада акIвшауата мачвы ацIайцIатI. Ауи агIан гвынгIвырахахьан Совет Союз шаъахмызлушыз. Йаргьи Кувейт апны дынхарныс йаквикIтI. Ауаса ауаъагьи дцарныс алахI йгьйымхIвазарызтI – азгIва гIайпырастI.

Асквш 1996 агIан ари аспорт квпшыра апны йгIамидаз амгIва даквгIацапшхуата Бала Арсен йхъа дшазыразыз гьцIайымкIуазтI: «Сара Тарасовгьи, Чернышовгьи,

Гомельскийгьи (Совет Союз апны зыхьыз дзырхIваз хоккейла, баскетболла абжьгIвчва – аредакция ррытаразга) датшагьи йбергьльу атренерква анаъахмызгьи сынхатI. ЗымгIва закI рыдырбалтI, сара акъраль аналпIла акIвпI санакъвыцIх. АсагIындакъаущтра сквш 33 салан. Ужвы тIакIв тшаныспща амщтахь ауыла йатасыхъхтI: Москва ркоманда збжьитI, афедерация апны свице-президентпI. Ужвы президентта салырхырныс сыхьыз гIархIвитI. СкIылсуазтын – абазаквагьи президент дхIымазлуштI».

Ауаса Россия сагIындакъаущтрала а-Федерация дапрезидентхарныс Бала Арсен йынасып йгьгIанамкIытI. Йара ауи асквш 1996 агIан Арсен адуней йхIваджьтI. Ауи Москва Востряков нышвынтара апны дыцIарцIатI.