Адуней апсуа-абаза конгресс йалаквуи аэксперткви апсуакви абазакви руагIахъа тшдырра шгIащаквыуыжьуаш амальква йрылачважватI а-Конгресс апресс-квта йакIвшаз алачIвара апны.

Адуней апсуа-абаза конгресс Айкьангьашырта клуб йалаквуи ауаъа йгIазшIыртыз аъачIвагIагIвчви август а 18 апресс-квта йакIвшаз аклуб алачIвара апны апсуакви абазакви рдиаспораква ъану агIвыма къральква рпынгьи дара р-Псадгьыл апынгьи руагIахъа тшдырра гIащаквыжьра йапщылу ауысква гIащтIырхтI.

А-Дискуссия клуб анхара адгалагIв Зантария Рустам йгIазшIитыз аъачIвагIагIвчва рыхьызква гIайхIватI. Ауат Апнсы Республика АуагIа Райззара адепутат, АААК архъйагIв секретарь Гьыцба Инар, Апсны ауагIа р-Абашта айсра аветеран, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Барцыц Марина, Евросоюз апны акультура уысквала Апсны рхIвачIвгIвы, Германия йту апсуа диаспора йрыуу Рудат-АгIвдза Виолетта, репатриацияла АкъральыгIва комитет абашталагIвчва рабадыррала ахъвшара аунашвачпагIв Хутаба Инал ракIвта йгIацIцIтI.

«Айшва гьагьата» йакIвшуз Айкьангьашырта клуб алачIвара апны ауатыкв уыс хъадата йгIатаргаз апсуакви абазакви руагIахъа тшдырра щтIыхра шатахъу, ауи ауагIахъа гIащаквыжьра йазынхауа ауыс хъадаква йшрыуу акIвпI. Айчажвара апны йыздыслыз хъатипхьадза апхъазаман – ауагIахъа тшдырри ауи щатата йазалуаз аъащакви айцIбачва ахIбачва йангIаршIыркIгIуз – йазнарцахлун. АъачIвагIагIвчва зымгIва адгылтI адуней апны йыншауа глобализация апсуакви абазакви руагIахъара рчвнарыдзырныс шшварагIвару. Ауи швхIаусыгIвата йазалуа ауысла лгвгIанаграква йайззаз йрыцагIвылшатI Евросоюз апны акультура уысквала Апсны рхIвачIвгIвы Рудат-АгIвдза Виолетта.

«Анахьанат акъральква йгIаршIхIкIгIауа ачпащаква, абжьащаква, абзазаща швабыжта хIнарахвтI. ЙалкIгIата ауат рылубгIитI йара Апсны йту хIуагIа. ШвхIаусыгIва кIьыдакI гIауырбарныс баргвыпI, йауа ухIварыквын ауат зымгIва апщылапI: хIа йхIчIвым афачIвква, анахьанат ауагIахъаква йгIаршIхIкIгIаз агIахIвыщаква, гIвыма бызшвала йгIвыта аныла-арыла йкIыду азшIытгаква, ареклама датшагьи щарда. ХIпсадгьыл утыцIта йбзазауа адиаспора агIвыма къральква йшрылугьи дара руагIахъа рбайараква рзыгIащаквыжьтI. Йалныс ауыпI араъа, Апсны апны йыншаз йашвхIаусыгIва хъаду ауагIа рхъвыцща акIвхарныс, ауат [сквш 30 зхъа йахвиту ркъраль апны йанбзаза амщтахь] руагIахъара рчвымдзхуашызшва йырбауа йцатI», – йгIалылкIгIатI ауи.

Ага сквшигIадза апсышвали абаза бызшвали йчважвауа рпхьадзара рыцIа-рыцIа йалдзгIаргьи, апсуакви абазакви руагIахъа тшдырра – Апсны акIвызтынгьи, ауи утыцIта акIвзтынгьи – йгьымдзтI, йпхьадзитI АуагIа Райззара адепутат, АААК архъйагIв секретарь Гьыцба Инар. Ауи йшибауала, ауагIахъа тшдырра акIвпI апсуакви абазакви агIвыма къральква рпны йбзазауа адиаспоракви адызкIылуа къару хъадата йалуа. ЙхIваз йрыбагъьауата Гьыцба апсуа-абаза диаспора дъадзарыцынхаз ажвасквша руацIа дзынйалуз гIайгвалашвахтI.

«ХIтшдырра шымдзыз йаквшахIатхауа швапхата йгIауг йауаштI Трыквшта йаъу, збзазагIвчва райхIара апсыуу Кайлара кыт апны йщаквгылу ахабза: ауаъа йбзазауа рыуа аджвырагIв йтдзы йтиуазтын – ауи зхвгIа йауаш апсуагIвацаква ракIвпI. Са йшспхьадзауала, ауагIахъа тшдырра йанакIвызлакIгьи апхъа йыргылра атахъыпI», – йхIватI Гьыцба.

Апсуа-абаза уагIахъа ртшдырра гIащаквыжьра йазынхауа ауыс хъадаква йрыуата Гьыцба Инар йгIаликIгIатI хIабашталагIвчва рабадырра апымшвтра – уахьчIва йаъу атехнологияква ауи лшарата йырчпитI. УыжвгIанчIви дуней апны глобализация агIвычIвгIвара йгIарнатуа алшараква тамамта йгIрысабапра атахъыта йпхьадзитI ауи.

«ЙгIахIахвпI, ажва ахъазла, щардагIвы хIаргьи хIсабиквагьи йхIызарарха акIвмызтын сабап зламкIва йырпхьадзауа Интернет. Интернет зымгIва йрапхъата абадыргата, хIуагIа рылкIгIара, ргвбайара датшагьи щарда гIауыба йъауаш платформата уапшра атахъыпI. Ауи агIан, са сшхъвыцуала, щарда тшапсахуаштI», – йпхьадзитI ауи.

ЙгIаларгаз амакIыра далалтI аэтнолог Барцыц Маринагьи. Ауи абызшва тшдырри ауагIахъа тшдырри алыхра атахъыта йылпхьадзитI:

«Бызшва тшдырра – ауи агIвычIвгIвыс абызшва анидыруа акIвпI. УагIахъа тшдырра зымгIва йрапхъата уагIахъа шварагIварадарапI. Уцри бызшва льальата йудыруазтын ухъвыцщагьи, ууагIахъа шварагIварадарагьи, удунейпшыщагьи льальазлуштI. ХIара хIхъа злагIдыруа арат йгIашIыспхьадзаз йгьырхъазым – хIуагIахъа ръадаб, рнамыс, рбжьаща, датшагьи щарда ацпI. ХIтшдырра йахъвыкIу ауат зымгIва уахьчIвадза хIъанызлакIгьи хIгIархчатI. Са садгылитI агIвыма къральква рпны хIдиаспораква хIуагIахъа рлакта шдымрыдзыз. Ауаса йсымхIвакIва йгьауашым хIцри къраль апны хIтшдырра хIрыдзырквын хIцри бызшвагьи, хIгвбайарагьи, хIхабзаквагьи шхIчвыдзуаш», – лхIватI Барцыц Марина.

Репатриацияла АкъральыгIва комитет абашталагIвчва рабадыррала ахъвшара аунашвачпагIв Хутаба Инал ауагIахъа тшдырра гIащаквызыжьуаш хъадата йпхьадзауа хIуагIахъара ацзакIыра, Апсны къральыгIва ахъахвитри атшауацIыхри йырзабакIуаз рпахь хIборч штшазыгIдырхуа ракIвпI.

«УахьчIвала хIгIащаквхара ахъазла хвыта йазыхIтйыз тшазыгIдырхуазтын – хIуагIахъара гьхIрыдзуашым. Ауаса багъьата йхъасцIитI хIуагIа цри бызшва ардырра йацта хIкъральыгIва ащата щтIазцIаз рпахь хIборч тшазыдыррагьи рыладыркIра шатахъу», – дацIачIвагъватI ауи.

АуагIахъа тшдырра агIащаквыжьра йазынхуш дзачIвыйа йгьи дшпазынхара атахъыйа? – хIва аклуб алачIвараква зымгIва йрылазлауа «АМЧ» жвлара адкIылара аунашвачпагIв Пачалия Алиса лазцIгIара джьауапдъа йгIанхатI.

«Са сшапшуала, хIхъа гIащаквыгIыжьра ахъазла йчпара атахъу гIашIупхьадзагIвацауа йгьауашым. ХIауагIахъара шпахIхчуш? Лашарбагата йхIзалуаш дызда? – Арат азцIгIараква йшхътIу йгIанхауаркIвитI», – лгвгIанаграква гIалхIватI Пачалия.

«Айшва гьагьа» йадзхъачIваз зымгIва аглобализация агIамта ауагIахъара гIаухчата анахьанат ауагIахъаква урыламдзра ахIатырла уагIахъа идеология лыхра шатахъу йадгылтI.

Анйара алйыргауата Айкьангьашырта клуб аунашвахъцIагIв Зантария Рустам аклуб йалакву йащтагIайуа ралачIвара ари айчважвара йалаз аэксперткI дшалазлуш гIарылайхIватI.

Аклуб анхара йанархара хъадата йалтI апсуа бызшва гIащаквыжьра йгьи тшауацIнарыхра, цри бызшвала литература ауагIа йрылагара ацхърагIара, апсуа-абаза уагIахъа ртурых-культура тынха гIахчара, абашта наука тшауацIнарыхра, Апсуара ацIасква нкъвгара.