Асквш 2019 агIан любилей лыртлапIитI Апсны ауагIа рартист, «апсуа гIахIвра апаштахI пхIвыс» Герзмава Майя.

Капба Арифа

Швабыж йпшдзапI ащхъащапIы йчIву Дурыпщ кыт. Араъа збзазара макъымла йырчвыз атгIачва рпны асквш 1949 декабрь а 22 агIан дйытI Майя зхьырцIаз апхIвыспачкIвын – уадыргIвана зыхьыз пшдзата йдзырхIвахыз ауагIа рартист, «апсуа гIахIвра апаштахI пхIвыс» Герзмава Майя. Ауи быжьгIвы сабичва дрыуазаджвын. Раба Герзмава Джьгват «Нартаа» хор дрылата ашва йхIвун, ран Анкваб Вера пшдзата, дхварззауа дзыгIахIвуан.

«ГIахIвра бнай»

Майя Джьгват йпхIа йшгIалгвалашвахуала, атгIачва рпны асабиква агIахIвра йалата йгIадзынгылтI.

«ХIхвыцищтара хIыла йыцIан ашвахIварагьи, агIахIврагьи, агвхахIварагьи, ауатква бзи йызбуз асасчва хIунагIва апны йанакIвызлакIгьи йщардан. Ауи акIвпIта амузыка йазсыму абзибара збзазара ауыла йырчвыз хIтгIачва рпны акIвпI йъагIасылалыз», – лхIвитI артист лаща Герзмава Леварса (Апсны йгьи Россия ауагIа рартист Герзмава Хибла лаба – аредакция ррытаразга) дгIалгвалашвахуата. Ауи «апсуа гIахIвраква швабыж бзи йбун», ахъвмарраква рпны данцуз «гIвахIвра бнай» йхIвунта йахща дйыцйырцун.

Лцри кыт апхьарта дангIалга Майя Апсны ашвакви агIахIвракви ркъральыгIва ансамбль дшалалуаш дазхъвыцуа далагатI. «Ансамбль апны хIахщи хIымхIви ашва рхIвун, ауи ахIатырла рконцертква щардала сырпшуан, – йгIалгвалашвахитI Герзмава. – АхIвсса шгIахIвуа сапшырныс бзи йызбун. Ауат рщардагIв квырджь хIвсысан, ауаса апсуа пхIвыспа пшдзакI дрылан – шIала йузымхIвушта пшдзата йгIахIвуаз Джениа Сусанна. Ауи сыла лыквскIуанта лгIахIвыща апшдзара джьасщун, саргьи ансамбль апны сгIахIвырныс сгвалан».

Майя дамайчуата лгвала шхъйуш дащтан. ДчкIвыныркIвата Согъвым йбзазуз лахща лпны дцахын ахореография училища дыцIалтI, уадыргIвана ансамбль апны лгIагIвыща йапшырныс дахIватI. Ауат рырхъвыхща лкIгIара аман: артистквагьи ахореографквагьи гIайззата, апхIвыспа йылпшыта днахв йауаши йамуаши рхIвара атахъын.

«ЙгIаспшын араса рхIватI: уырти квпшыри лымапI, аритмгьи амакъымгьи лзыгIакIитI, днахIахвитI. Швыла йгьшвызгIацIажьуам сшгвыргъьуз, ауи атшын са саъара насып ду гIаздахIвыз адуней дыквта йгьхъасымцIарызтI! ПхьынцIыгIва гIасшIалта спссгIузшва саъан», – йгIалгвалашвахитI Герзмава Майя.

Абараса абгата жвицсквша дыртамылскIва Герзмава Майя зыхьыз дута йгуз Апсны ашвакви агIахIвракви ркъральыгIва ансамбль дрылалтI. Ауаса агвып солистта тшгIарылукIгIара ныжьхта урылагIващаныснадзара гьуыс майрамызтI, ауыгьи гIатугара атахъын.

«Днышвхх, ауи зынгьи дыгьгIахIвыгIвхушым»

«Апсуа гIахIвра апаштахI пхIвыс» хьзы уазыназырдзауа амгIва хIврапшдзали льарыбыгIв къапщыли йгьхъгIвамызтI. Пырас гьмачIмызтI.

Герзмава Майя акъральыгIва ансамбль данрылал ауаъа йгIахIвуаз ащардагIв квырджь хIвсысан. Артист шIа йшгIалгвалашвахуала, ауат апсуа пхIвыспа пшдзачкIвын дъагIарылалыз йгьамайгвыргъьатI. Ауат закIыла йгIалцхърагIапIхIва дайгвгъуштагьи йгьаъамызтI.

Ауи йайчвахугьи лыщтахьла запыт араса рхIвалун: «Днышвхх, ауи зынгьи дыгьгIахIвыгIвхушым». Чвала йгIалмырбазтIхIва Майя ауатква швабыж йлылсуан, лпны дангIайхра ачIвыуара гIалайбануан. Ауаса зымгIва кIалпсата агIахIвра дакъвыцIхырныс зынгьи лхъа йгьгIатамшватI. Ауи ныжьхта дызцгIахIвуаз аквырджь хIвсыса йрыдадзамкIва багъьата лгвы йталкIытI: «Сара сгIахIвыгIвхуштI, йстахъыпI йыгьсылшуштI».

АгIахIвра ауысла ауи лгвала дуква лырхъйарныс мурадта йылчпатI, дыздынхалра атахъыта йылпхьадзуз зымгIва уыста йхъаталкIытI. Апхъапхъадза луыс дазъазахара шатахъу гIалгвынгIвын Герзмава йагъьдзу апедагогква рпны лхъа дадынхалуа далагатI. Ансамбль апны ауи ахореограф Къуруа Фазылбей длыдынхалуан. Акультури арыпхьари ручилища ахореография хъвшара апны йынхуз апедагогква рпынгьи дцалун. Ауаса гIахIврала йларыпхьагIв хъадахаз, лара Майя Джьгват йпхIа йшылхIвахуала, аквырджь хореограф Вашакидзе Гиви йакIвпI. «Ауи швабыж дткIьийын, – йгIалгвалашвахитI Герзмава. – Дсыдынхалырныс санйыхIва щардала йгьйымуазтI, бскъвыцI, сгьбзычхIушым, йхIвун. Ауаса сйыхIвумцара дадсыргылтI».

АгIахIвгIвы «йбзагвари» ауи йыпкъ «ачважвари»

Вашакидзе йынхаща лкIгIарата йамаз ари акIвын: ауи агIахIвыща шаъу зынгьи йыгьуимырбузтI, агIахIвыгIвчва амакъым бзи-бзи йшаздзыргIвуаш, ргви рпси аларцIауата йшгIахIвуаш йазибжьун.

«Щардала араса йхIвун: апIатIаураква шабгу бгвыла йбылабхIвара атахъыпI. БнапIква шбчпара атахъу ббырдырныс гьакIвым сызщту, ауат «чважвара» атахъыпI, йхIвун. Анахьанат ауагIахъаква ргIахIвраква тшанырзызбжьуз асхъан ауат йгIарыквчважвауа акнигаква срыпхьарныс садицалуан, ауат йырмагIну, рщагаща шаъу здырра шатахъу гIасгвынйыргIвуан, – лхIвитI Герзмава Майя ларыпхьагIв дгIалгвалашвахуата.

ЙалкIгIата абарат абжьарасахIатква рбзирала ауи йгIалгвынгIвытI: асцена апны агIахIвгIвы йара йхъатала «дбзагвапI», ауаса агIахIвыгIв ъаза йыпкъ шабгу нхара атахъыпI, йыпкъ «апшыгIвчва йрачважвара» атахъыпI.

«Ажвадъа, гIахIвыщагIвацала асцена апны апшыгIвчва йырзынардзара атахъыпI уызлагIахъвмаруа атурасы амагIны. Ауи акIвпI йхъаду йгьи йбаргвдзу. Атеатр апны учважва йауитI, агIахIвра апны угьчважвум. АпшыгIвчва ргватра шгIаузынадырхаз уылаухIвазтын йгIауыдахIвтI», – йгIалылкIгIитI Герзмава.

ЗгIахIвра джвыквызцIагIвацуз апхIвыспачкIвын хъгалрата йлымаз ларыпхьагIв бзи йъазара йгьахъазымызтI, ламайчрагьи швабыж йгIалцхърагIатI. ЛунагIва апны акIвызтынгьи, азал апны акIвызтынгьи дамайчуата, чхIара дуии награ дууи гIалырбауата лхъа дадынхалуан, агIахIвыща ахъвква зымгIвалагьи йнардзата, цкьата йщаквгылындзыкIьара дгьашIамсуазтI. Ауи шабгу гIалыхъвахтI: ласыла ансамбль йалаз зымгIвагьи йхъадлырцIатI дшзыгIахIвуаз.

ЙащтагIайуата акъральыгIва ансамбль йалу ауагIа рпсахуа йаналага, апсуа хIвсыса анщардагIвха Майя дсолист хъадахатI. Зны гвыргъьахъвыкI апны Майя дсолистта ансамбль ангIахъвмаруаз йрылцIхыз хIвсыса щарда азал йчIвата йгIарпшуан. АгIахъвмарра амщтахь азаджв дгIалыдзхъагылын йгIалалхIвтI: «Майя, йбдырума, ащхъакви амшыни тшамырпсахтI рхIвазарквын йхъасцIарын, ауаса бнапIква араса йазычпата бшзыгIахIвуа гIасархIвзарквын йгьхъасымцIарызтI. Ауи йахьчIва схъатала, сылаквала йызбатI. СбайхIвахIвитI!»

АгIвза йыжвгIвахъа

Апсны ашвакви агIахIвракви ркъральыгIва ансамбль апны Герзмава Майя сквшы 37 руацIа дынхатI. Швабыж пхата йгIалгвалашвахитI йлыцгIахIвуаз ачкIвынчва. ДшгIалагуз гIалгвалашвахуата дшIадзата зны соло лчпарныс шгIалызхъарцIаз лхIвахитI. Ауи рхъвыхран, лара Майя Джьгват йпхIа йшылпхьадзауала, йгIалыдамыхIвзарквын агвып дгIарылырщтхырныс закIы гьазхIвамызтI. Ауи асхъан ансамбль йрылата йгIахIвуаз ларыпхьагIв йаща цри Вашакидзе Айвенго дгIалыцIагылтI.

«ДгIасыдзхъагылын араса йхIватI: бымшван, сара бгIаспшуамцара йсчпауа сыцчпа, сахьъамгIвайсуала бымгIвайсуамцара тшгIасыцчпа. Ауи асоло шIчIвара шхIзычпуш йазхъацIа. Ауи асхъан абари ачкIвын швабыж дгIасцхърагIатI», – лхIвитI артист йылгвапата.

Абараса йапхъахауата Майя йгIалгвынгIвытI агIвза йыжвгIвахъа, ауи йцхърагIара ззырхIвауа. УадыргIвана агангьи асцена лрыпшдзатI йагъьу агIахIвыгIвчва дрыцта, ауат

йрыуапI Кварчиа Владимир, Тарба Арвелод, Чамагвуа Руслан, Дасаниа Рауф, Тарба Вианор, Малиа Акакий, Гвыблиа Владимир, датшагьи щардагIвы.

Зны лара лхъатала гIахIвыгIв чкIвынкI дицхърагIатагьи йгIаншатI.

Йшцаз араса акIвпI. Ансамбль Таниа Валерий дгIалалтI, ауи зынла «трюкач» ззырхIвауа аъазаква дрыларпхьадзатI, агIахIвра швабыж дазычпан, ауаса пхIвыспа дйыцта дыгьзыгIамхIвуазтI.

«Ауи йанихъазыз бзидздзата дгIахIвуан. ПхIвыспа дйыцта зынгьи дышгIамхIвысыз гIасайхIвтI. Сара ауи сквшыкI аурала дазызбжьун. ХIацыта агIахIвраквагьи хIхIырдыруан, ацгIахIвыщагьи тшазыгIбжьун. УадыргIвана «Нартаа» гIахIвра апынгьи асатин гIахIвра апынгьи хIацгIахIвуан. Щардала зымгIва йрайхIвуан: Майя лакIвпI ацгIахIвыща сазызбжьаз, ауи йамагIну сзырдырызхIва», – йгIалгвалашвахитI Герзмава.

Асцена пны йгIадырбуз агIахIвраква рпны Герзмава Майя агIахIвра «Нартаа» гIалылкIгIитI. Араъа ауи швгIвы йнадзуз айщчва нартргIа ран Сатаней-Гваща лтурасыла дгIахъвмаруан.

«Ахабар йшгIанахIвауала, Сатаней-Гваща йгIалхъыцIуаз анурквала ащхъаквагьи амшынгьи гIалрылашарун, сара ауи акIважва лтурасыла сгIахIвуан, ауи швабыж схъа аладухун, уыжвгIандзарагьи сгвы йгIаташвахпхьадза схъвырбышква гIалагылитI», – лхIвитI ауи.

Агастроль хабарква

Ансамбль дрыцта Герзмава Майя къраль щарда рпны дгIамдатI: Франция, Чехословакия, ФРГ, Аргентина, Африка акъральква.

ЙалкIгIата лгвы йгIатахатI Польша йанаъаз. Ауаъа ауагIа баннер рымата йгIарпыралтI, ауи араса йанын: «ШвгIайгва, Апсны ашвакви агIахIвракви рквырджь ансамбль!»

Ауи хIщтийыгIвчва гвып унашва рхъызцIуз, акультура аминистр Аргвын Алексей ХвытI йпа йаниба дгвыжвкIтI, пресс-конференция адигалын йгIаргвынйыргIвытI: йрызгIайыз агвып «шквырджьым», йшапсыуу, хIреспублика, хIкультура, хIлитература дрыквчважватI. ЙащтагIайуаз асквш хIанатарызцах асхъан Апсны йауу артистта акIвын йшхIылачважвуз», – лхIвитI Герзмава.

Польша ацари Сопот апны агIахъвмарри датшагьи гIаншаракIла лгвы йгIатахатI Майя: акъамаква ауырщтуа йангIахIвуаз агIан лхъапщыла, ансамбль агIахIвгIвы Чамагвуа Руслан йымдырдзакIва акъама йщапIы йалайыргылтI, зынла йгIалиххын аща шгIайуазымцара йгIахIвра найырдзахтI. Ауи апшыгIвчва швабыж йджьарщатI, йгIвымшкIхуз атшын Польша агазетква гIацIцIтI ргIвыраква ари апш хъа рхъагылата: «Сопот асцена апны апсуа шайтанква ргIахъвмарра».

АгIахIвгIвы асцена апны щарда йчхIара атахъхитI, запыт заджвгьи гвы шайымтуаш апшта. Ауи ауысла Майя датшагьи гIаншаракI гIалгвалашвахтI: ансамбль агIахIвгIвы Дасаниа Рауф асцена апны йшвыта чвгьата йыхьуаз йщачвквала дшгIахIвуаз, заджвзаджвыкIгьи ауи йхьыгIа гвы аййымрытуата.

«Гастроль хIанджвыквылуаз уагIа чIыда гьхIыцрымцIузтI, хIызпсахуаш заджвгьи дгьаъамызтI, ауи йгIалцIла хIчмазагIвызтынгьи датша закI хIыгхаргьи асцена хIгIаквымылкIва амаль гьхIымамызтI. Ауи джьауапкIра ду шапщылу хIылахIхIвун, йауа ухIварыквын Апсны акультури апсуа уагIахъи рыхьызла хгIахъвмаруан. Щтахьла хIгIатхъарныс хIхъа йгьаквхIымцIузтI», – лхIвитI Герзмава лхъвыцраква хIыцагIвылшауата.

«АгIахIвра уалахварззитI»

Герзмава Майя насып дута йылпхьадзитI лунагIвагьи лъачIвагIагьи дахIврала йъащаквгылыз дазыразта. ЙлызкIылмгауата йлыму хьагIазаджвыкI акIвпI – абзазара апны гIвза цIабыргыта йлымаз лхъапщыла Чамагвуа Руслан ласчва адуней ъайхIваджьыз. Ауаса лсабикви, лпхIа МакIи лпа Мераби, ауат ргIарикви лгвырбзигапI, пщгIвы сабичва драндупI.

Герзмава йшылпхьадзауала, арыпхьагIв ъачIвагIала ужвыгьи щарда лзычпушын, ансамбль асолистква дызрыдынхалуашын. Ауаса ари ауыс адынхалхра гьгIалдамыхIвтI, ауыла

йылзычпушыз нардзамкIва йгIанхата йылпхьадзитI. Ага ауаса йаъазтынгьи агIахIврагьи ауи йазгIашыкъу йырзыгIацIсуа алахIвараквагьи лгвы рызлырчIватI.

«Асцена акIвпI сара йсбзазараз! Ауи схъатачIв бзазара апны зымгIва рапхъа йсыргылуан. Ауи шIырпшыра змам датша дунейпI, датша бзазарапI. Ахореограф йуызгIайхъвыцыз агIахIвра турых уаналахварззауа ута угьгIатахум, ауагIа йырзынауырдзара атахъу афыр турасы утагылитI. Сара сыхъазла ауи акIвын йнасыпыз. Асцена – ауи насып дупI», – лхIвитI Герзмава лажва налырдзауата.

Йаргьи арат ажваква шIырпшыра рымамкIва йлыквшвитI йбергьльу «апсуа гIахIвра апаштахI пхIвыс».

БангIадри амшла хIнабайхIвахIвитI, Майя Джьгват йпхIа! Бюбилейла! Баргьи бтгIачвагьи насыпла йырчву сквшщарда Анчва йгIашвитыргIатI!