Апсыуа бызшва ууырдыр йшауаш йгIаквчважвауата АААК ахабарргарта портал йгIаквнацIауа йащтагIайуа агIвыра Босфор университет апны апсышва йшадрыпхьауи Трыквшта ауагIахъа квтаква рпны апхьараква шакIвшауи гIанахIвитI.
Барганджиа Саид
УахьчIвала Трыквшта апны рахIа йбергьльу йхIаракIу апхьарта – Босфор университет – апны апсыуа бызшва тшыззынауырха йауаш адырраква йрыуапI. АгIсквша цIитIта абызшвала апхьараква акIвлыршитI Апсны йгIадрийыз АмкIваб Гунда.
АрыпхьагIв йшылхIвауала лгвып апны ужвы 17-гIв апхьитI. Хвыдъа йадыргалуа апхьараква йгIай йауитI ауниверситет йыцIакву зымгIва – йъапхьауа запшхъвшаразлакIгьи, запшкурсызлакIгьи. Араъа адуней йапшым акъральква йрыуу астудентква апхьитI, ауат рыуа щардагIвы апсышва рымагIальаматпI. Дъадзанхауа агIсквша руацIа АмкIваб Гунда апсыуа бызшва йара Трыквшта йауакву йырхъазымкIва Америка, Италия, Германия, Япония йауу чкIвыныргIагьи азылбжьатI.
«Ажва аламкIва астудентква йрылан [йгьи йрылапI] апсуа-абаза диаспора йаланакIуагьи, ауаса ауат йшхIтахъу апшта йгьщардагIвым», – йгIалылкIгIатI АмкIваб.
Асквш 2015 агIан арыпхьагIв апсыуа бызшва злаууырдыруаш гIвыракI адылгалын Босфор агIацIщтырта тдзы апны йгIацIцIтI. Ауи апхьага йгIанарбауа арыпхьаща акIвпI ауи шIыцраквакIгьи алалцIауамцара йгIалрысабапуа лапхьара сахIатква рпны. АмкIваб йшылхIвауала ауи арыпхьаща анлылхуаз ауи дылхъпшылуан апрофессор Осзой Сумру.
«Арыпхьара апычIв дырраквала йджвыквхIцIитI. Йпщбахауа асквшбжа амщтахь астудентква ансимшы йгIаурысабапра атахъхалауа ажваква рдыритI, ауат ажванахъата йырзадкIылитI, йчважвитI. Сара ауат абызшва йазызбжьауа йахъазымкIва хIкъраль [Апсны] атурыхгьи расхIвитI. СквшбжакI йанапхьара амщтахь астудентква ауи йхънахуа йалагитI, с-Псадгьыл рымагIальаматхитI, ауи рбарныс ртахъхитI. Астудентква йырдырхьатI «бзибара» апсышвала «заджвы бзита дубара» шгIаныцIуа. ЙырдыритI ауат хIара йхIчпалакIгьи гвыла хIшадгылуа: гвыгъара – агәыӷра, гвыжвкIра – агәамҵра, гвапхара – агәаԥхара, тахъыра – агәазыҳәара. ЙырдыритI хIыбызшва пасарай апсабара йшацхIвачвауа», – лгватраква хIыцагIвылшитI АмкIваб Гунда. Гунда ауниверситет апны арыпхьара жвлара уыста йынкъвылгауата ухIва ауаштI – ауи ахъазла йгIалгуа ахча чва гьахъам. Лара йшылхIвауала – «ауыс йшаквнагу апшта йацызкIуаш дгьгIанайауам».
Босфор университет астудентква апсыуа бызшва зддырдыруа ашвхIаусыгIваква гьапшым. Адиаспора йауакву ауи дара йырцри бызшвапIта йырдырныс ртахъыпI – ауи Апсны йауу ръахIыльчви рыгIвзачви рыцIа аргваныта йрабадырырныс лшара гIарнатитI. Ауи апшта история факультет апны йапхьауа апсуа чкIвын АгIвдза Батухан йцри апсышва йдырныс йтахъхатI.
«Сара швабыж йсгвапхитI апсышва тшъазызбжьауа. Ауи баргвыпI, ауаса арыпхьаща сгвапхитI. Ауи здырырквын съахIыльчва хвитта сызрачважвалуштI», – йхIватI АгIвдза Батухан.
Ауахьауат ауагIахъаква йгIарылцIкваз апсыуа бызшва рыцIа йызгIалырхуа Апсны, ауи ауагIи ауат рбзазащи ргвбайари рымаджьащахъвапIта акIвпI. АщардагIв ауи акъраль йцарныс ргвыгъапI. ЙаъапI датшагьи швхIаусыгIва. Ажва ахъазла афилология факультет йхпахауа акурс йыцIу Озер Аныл йыбызшвала дтрыквпI, апсышва щардазджьара уызнымйауа бызшвапIта ауи йымагIальаматта ййырдыритI.
«Сара апсыуа бызшва ссырдырырныс йзаквскIыз ауи щардала уъанымйауа йаргьи адзра йазцарныс ъашварагIвару йгIалцIла акIвпI. Апсны наука нхара акIвсыршарныс санцара ауи гIасыхъвахуаштI. Ажва гьалам, абызшва баргвыпI, ауаса йузымырдыруашта йгьаъам», – йхIватI астудент.
АмкIваб Гунда ауниверситет апны акIвымкIвагьи ари жвагIсквша цIуата апсышвала йалрыпхьитI.
«КIавкIаз, апсыуа культура квтаква рпынгьи агвыпква гIандыршитI. Сара Коджаэльи Астомбыльи рпны йасрыпхьитI. Агвыпква рпхьадзараквала йгьапшым: быжьгIвы рпны угIалагата 30-гIвдза. Апхьара йгIайуа асабиква цысквша йгIашIарышвта жвахсквшадза йыртапI. Асабиква рарыпхьащагьи сара йлысхта йсымапI. Ауат кIьыда-кIьыда урыдгылра атахъыпI. Йызтахъу дзачIвызлакIгьи апхьара дгIай йауитI, ауи ахъазла ахча гьыртиуам», –лхIвитI АмкIваб Гунда.
Апхьара йгIайуа йрыуу сквшы 64 йырту Осиа Угур йгвгIанаграква гIахIайхIвтI.
«Ари сара йсцри бызшвапI, йыздырра атахъыпI. Ауи баргвыпI – йалкIгIата абыжьква. Ауаса арыпхьаща швабыж йбзипI», – йхIватI Осиа.
Асабиква ргвып дрылапI быжьсквша йырту Ащхъараа Алп – апсышва майрата йылайкIуата йызпхьадзауа апсуа чкIвынхвыц.
«ХIара апхынла Апсны хIцалитI. Абызшва мачIкI йбаргвыпI, ауаса хIара ауи мачIкIгьи йхIыцхъвмаруамца хIазырбжьитI, ауи сгвапхитI. ХIдахIвраква рыхъаз согIагьи гIахIыртлитI, саргьи ауи ласыта йссырдыритI», – йуысква шцауа хIйырдыртI Ащхъараа Алп.
Босфор университет Апсны утыцIта апсыуа бызшва анахьанат адырраква йрапшта йъадрыпхьауа йхIаракIу апхьартазаджвыкIпI. Апсышва хвыдъа йддырдырырныс лшара рымапI Трыквшта йагъьу адыррагIацIгартаква йрыуазакIу ауи ауниверситет йапхьауа астудент 12000-гIвгьи. Араъа йлырхыз йазалху арыпхьаща амаль ансисквшагьи рыцIа-рыцIа йагъьырчIвитIта ауагIахъа квтаква рпны йджвыквырцIауа абызшвала арыпхьараква рпынгьи йгIадрысабапитI.
швталра йа тшаншвцIара атахъыпI.