АгIвдза Владимир сквшы 82 анихъыцIуаш амш йапылуата АААК ахабарргарта портал ари агIвычIвгIвыс йгьи аполитик джьащахъва йачважватI.

Совет заман агIан йпартия уыснкъвгагIвыз, Апсны аполитика уысхагIв, адипломат, аистория наукаква ркандидат, СССР ажурналистква р-АдкIылара йалаз, Апсны ЙхIаракIу а-Совет йадепутатыз АгIвдза Владимир дангIадрийыз амш апхъала гIаншара джьащахъвала йырчвыз йбзазара амгIва АААК йгIарайхIвтI.

Айчважвара акIвйыршатI Барганджиа Саид.

– Владимир Джамал йпа, усабихъа мачIкI угIаквчважварма?

– Ссабихъа зымгIва рсабихъа йапшын: сыгIвзачва срыцхъвмарлун, ауат рыуа щардагIвы ужвы йъагIадзазгьи гIвзачвата йсымаркIвапI. Ажва ахъазла Абыхвба Рауфи сари хIанбжьагIвыгIара хIбзазара шабгу йгIалыгIгитI. Ссабихъа йауата рыцIа йгIасгвалашвахлауа апхьарта санца агIамта акIвпI. Ауи асквш 1945 агIан акIвын. Йапхъахуз акласс хвбагIвацала сгIалгатI, акласс рпны сара апхьарала зымгIва срагъьын. Хъахь Эшера агIсквша апхьарта апны сапхьун, ужвы ауи квтанай апхьартахатI. Щта, са бзита йыздырхитI хIара хIыхъаз йгIвыму аквырджь бызшва хIхIырдырныс хIшадырцалуаз, апсышвала хIчважварныс хIшадымрыхвитуаз. Ауатква зымгIва анцIрала схъа йгIатахатI.

– Апхьарта амщтахь уара зынла Апсны адрама театр апны угIахъвмаруа уалагатI. Уапхьара науырдзарныс угвы йгьтамызма?

– Апхьарта амщтахь сара Грузия акытмлыкврхIара институт сыцIалныс сащтан. Лимитла скIылсуан (СССР апны акъральыгIва рыцIа йатахъу аъачIвагIаквала йапхьушыз азджьакI рыхъазла ахча кIьыдата йазалнахуан – аредакция ррытаразга). Ауаса йашвхIаусыгIвахаз гьсыздырам – хIара алимитчикква аинститут хIгьнармахвтI. Саргьи хIпны сгIайхтI. ХIан аколхоз сгIанхарныс гьылтахъымызтI. Санща Агрба ГIазиз Апсны адрама театр апны дрежиссер хъадан. ХIан ауи дйыхIватI нхартакI тшансыргIалырныс дшгIасцхърагIушыз. Сара ауи сйачважварныс сангIай йара ауи амш актерта снайахвтI. Ауи асквш 1956 агIан акIвын. Анхара швабыж йсгвапхатI, атеатр спсы алашватI. Агвып разазаъащаква бзийын, хIара Касландзиа Лео, Пачалиа Шарах, Зухба Минадора, Агрба Розынбей йрапшу актер дуква хIгIакIвдыршун. Сара йсгвапхадзауата Гулиа Георгий йспектакль «Асас квайчIва» апны акапитан Милецкий йтурасыла сгIахъвмаруан. Ага ауаса йаъазтынгьи сара аполитикала рыцIа сахъуан.

– Аполитика ушпаланага?

– Атеатр апны сшынхузымцара СогIвым акъральыгIва педагогика институт афилология факультет сыцIалтI. Акомсомол нхара джьгарта салан, комсомол аобком, Грузия акомсомол а-Квта комитет рпны йакIвшалуз айкьангьашра айззараква сызшIыртлун. ЙшаъазлакIгьи абарауат акомсомол уысква атеатр ацкIыс рыцIа схъырхтI. Аинститут сангIалга комсомол арайком инструкторта нхара сызшIырттI, гIвымчыбжьа анцIы СогIвым комсомол арайком йгIвыджьхауа секретарта салырхтI. СогIвым райком алырщтхта Очамчыра хIаналарцIа Очамчыра архарджьра комитет апны йгIвыджьхауа секретарта сынхун. Ауаса ауи анхара гьсзаквымшватI. Йара ауи агIан Дзидзариа Георгий (апсуа политика йгьи жвлара уыснкъвгагIв ду – аредакция ррытаразга) аспирантура сыцIалныс дгIасачважватI. Ауи сидыруан, сызшIиттI, хIайчважватI. Саргьи анкъвакъвра салалын скIылстI. Аспирантура сгIалгата сквшбжакI анцIы «Апсны къапщ» аредакция пропагандала ахъвшара сырщтитI. Аредакция апны жвасквша сынхатI. Ауат йрыуата быжьсквша ахъвшара саунашвачпагIвын, хысквша аредактор ситарагылыгIвын. Сызланхаз ауысква зымгIва рацкIыс ажурналист нхара акIвпI рыцIа йсгвапхуз.

– Ауи аквырджьква щапIкъьарта анхIырымтуаз гIамта баргвын. ЙгьмайрамзарызтI апсуа газет апны уынхарныс?

– ЙгьмайрамызтI. Ауаса агазет йгIаквшвун апсуа интеллигенция йрыуата рыцIа йымчыз агIвычIвгIвысква ргIвыраква. АуагIа агазет йапхьун, хIаргьи, ага хIуыс баргвызтынгьи, хIынхун.

– Ткъварчал апны апартия арайком йапхъахауа секретарта ушынхуз тIакIв угIаквымчважвума.

– Ауаъа хвысквши мызкIи сынхатI. Энергетика хIадынхалуан, рачва гIацIхIхуан, атыдзкви азаводкви хIыргылуан. Йапхъахуз асекретар зымгIва йыхъвда йыквын. Са зымгIва рыхъазла джьауап скIуан. Ауаъа съадзанхаз ахвысквша руацIа гIвзаводкI хIыргылтI. Анхара баргвын, ауаса ауи агIан Ткъварчал бзазун, ауи абзазагIвчва рпхьадзара зкьы 25-гIв йнадзун. УахьчIва, ага йгвасразтынгьи, акъала ыдзитI, хвынызкьыгIв-цынызкьыгIв ракIвпI уагIата йтаху.

– Убзазара йауата гIамта бзидздза, асквш 1994 йгIашIарышвта асквш 2014-дза, уара Трыкв Республика апны Апсны Йазалху хъвдаквцIара зму уырхIвачIвгIвыта уынхатI. Йшпаца ауаса – Трыквшта ушпага?

– Апсны йапхъахуз апрезидент Ардзынба Владислав йызнымкIва-йгIванымкIва дгIасачважварныс йпны сызшIиттI. Ауи Апсны ауагIа р-Абашта айсра амщтахь акIвын. Ауи дгIасцIгIун сынхарныс рыцIа йъагIалсхуа, швабыж дсызбзийын. Йари сари кыткIгьи хIауан. Ауи агIан йасхIвтI кIарата йхIзаквшвузтын Трыквшта апны Апсны сащтийыгIвхарныс бзи йшызбауа.

– ЙачIвызйа ауи апш тахъыра гIазлыцIуаз?

– Аспирантура санапхьуз агIан сара атшпсщара мшква зымгIва хIпны сцахлун. ХIан сылцхърагIун – са йара хIан швабыж сларгванын. Мма длыцта хIаба йахщагьи дбзазун. Зны хIпны санцах ауи хIаба йзыгIаргIвыз сальамшвъакI гIасылтын сапхьарныс дгIасыхIватI. Ауи згIвыз дтрыквын, йпхIвыс дапсыуан, Эшера йбзазун, ауаса асквш 1936 агIан (Сталин йагIан ауагIа льажьадъа йаныркIуаз – аредакция ррытаразга) Трыквштала дхъысра атахъхатI.Асквш 1961 агIан йгIайгIвыз асальамшвъа апны ауи йыгIвзачва йрылахьхаз дазцIгIун. Ауи асальамшвъа санапхьа чIвартагьи гылартагьи смаухуа сцатI, швабыж сгвы йалалтI. Йара ауи атшын джьауап згIвыхын саргьи сйыхIватI Трыквшта апны хIтдзахьыз нкъвызгауа ауагIа срабадыр йшауаш гIаййырдырырныс. Абарауаса Трыквшта йбзазауа хIдиаспора срабадыртI. Ардзынба Трыквшта апны анхара ауысла санйачважвуз сара Трыквшта йауата хIабашталагIвчва хышвыгIв раъара сальамшвъала срабадыруан.

– Трыкв бызшва удыруазма?

– Схвыцищтарагьи йыздыруан. ХIкыт апны хIыгвлачва трыквынта рыбызшвала йгIахIачважвлун. Са йсыквлата цIайквакIгьи аъан – ауатгьи трыкв бызшвала йгIасачважвун, апхьартагьи зджьакI аъакван. Абарауаса псайспамцара йссырдыртI. ХIара апсышвала хIгьдмырчважвузтIта мадзакI хIхIвушызтын трыкв бызшвала йхIхIвун. ЙгьсхъмаштылтI. Аспирантура саныцIалуазгьи трыкв бызшва ъаздыруаз акIвпI суыс рыцIа йызрыхъахьыз.

– Трыквшта уанцуз уара утгIачвахахьазма?

– Щта, гIвысабичвагьи сыман. Ауаса схъазы сцатI. Сара, хъатакIла йгIауахвырквын, Трыквшта апны апсуа дипломатия амгIва йапхъахауата йылскъьарныс ъасызхъарцIаз сайгвыргъьун, ауаса ауи шхъвдаквцIара мчыз тшазыздырхуанта тIакIвгьи йгIасыквхIун.

– Угвы арыла йгьгIампшуазма??

– Асабикви спхIвыси лшаракI шрауаз йсызнайуан. Асквшы гIважвагьи абарауаса йыгIгатI. Ауаса Трыквшта апны сара лахъвгIахъасракIгьи гIвымата тшгьызымбатI. Ауаъа пхата йгIаспылын саргьи сайщчва срылагIващатI. Трыквшта санаъаз рыцIа йгIасгвалашвуз [йсаргвану] ауагIа ракIвын, [хIпны йаъу] апсуа интеллигенция сыгхун, атеатр, акнигаква гьсзымхъузтI.

– Владимир Джамал йпа, сара йшыздыруала, Трыквшта уъадзатаз асквшква шугаз уымшгIвыра йануцIан йгIацIущтырныс уащтапI – йанбагIацIцIуаш?

– Ари асквш ацIыхъваква йа йгIайуаш асквш ахъаква рагIан. Сара ужвы ауи сапхьахитI, псахраквакI аласцIитI.

– ЙачIвыйа ауи рыцIа йгIазквчважвауа?

– Сгвы ззакъвпуаз, лахIварата йгIасылалуаз, сызквшахIатхаз агIаншараква. АйхIара Трыквшта йбзазауа адиаспора зынйалуз абаргвыраква ракIвпI йыззынарху.

– Уара ухъатала Трыквшта апны уынхара хвыта йаквуцIарызйа?

– Зны [ауаъа саъаркIвата] сара сынхарта пещ сыгIвначIван, снашх гьамуазтI, сгвы кIахIадза саъан. ХIыхIвсса джьгарква рыуа заджвы днашылтI – Трыквшта йауу апсуа пхIвыспакI. Ауи снашхыйара гвы алтын йсызкIашваз дазцIгIатI. Саргьи йласхIвтI сынхара сшазыразым, щарда счпарныс сшахамдзаз. Ауи агIан араса гIасалхIвтI: «Уара йашIырпшыстI уа уапхъала Апсны хIыла йшгIацIагIыжьуази уахьчIва ауи шхIылахIхIвауи». Сшхъвыцуала, абарауи акIвпI салацIара хъада.

– Владимир Джамал йпа, уахьчIва уыста уызлайа?

– Сара Апсны агуманитар рхъвыхраква ринститут агIалцIыртадырра ахъвшара апны сапхьахьа хъадапI. Сызту аныбыжьла йгIауахвырквын са ужвы атшпсщара рыцIа тшастра атахъыпI. РахIа сыздынхалуа сымшгIвыра акIвпI. ЙызгIвуа зымгIва ззынарху Трыквшта апны сынхара акIвпI. Йызбаз, йыздырыз зымгIва са сакIвымкIва датша заджвгьи йшйымгIвуаш гIасгвынгIвуата ауи садзхъачIвапI.

АгIвдза Владимир йгьи Таниа Кан
АгIвдза Владимир йгьи Таниа Кан
© Апсны агIвымакъраль уысква рминистерства
Армала – Кварацхелиа Бедиз, аквтала – АгIвдза Владимир, Ардзынба Владислав, Аргвын Ирфан, ацIыхъвала – Багапщ Сергей – Трыквшта йцаз апсыуа щтийыгIвчва гвып
Армала – Кварацхелиа Бедиз, аквтала – АгIвдза Владимир, Ардзынба Владислав, Аргвын Ирфан, ацIыхъвала – Багапщ Сергей – Трыквшта йцаз апсыуа щтийыгIвчва гвып
© ЧхвотIуа Октай йазикIкIыз асуратква йгIарылхпI. АсуратхъыхыгIв: Ардзынба Абдулькъадыр
Армала йгIашIарышвта агъьмала: ахъахь сатыр – АгIвдза Владимир, Допуа Гиви, Аргвын Ирфан, АгIвдза Бюлент, Бганба Ардащан; ацIахь сатыр – Зантариа Владимир, Шамба Сергей, Куадзба Ильхан
Армала йгIашIарышвта агъьмала: ахъахь сатыр – АгIвдза Владимир, Допуа Гиви, Аргвын Ирфан, АгIвдза Бюлент, Бганба Ардащан; ацIахь сатыр – Зантариа Владимир, Шамба Сергей, Куадзба Ильхан
© ЧхвотIуа Октай йазикIкIыз асуратква йгIарылхпI. АсуратхъыхыгIв: Ардзынба Абдулькъадыр
Армала йгIашIарышвта агъьмала: ахъахь сатыр – Ацвейба Джихан, Ахба Есат; аквтанай сатыр – АгIвдза Владимир, ЧхвотIуа Октай, Аргвын Ирфан, Ачугба Темур, Бала Джумхур, Гогуа Дженгиз, Агрба Реджен; йчIвапI – Допуа Гиви, Ардзынба Джемалеттин, Ацушба Атаи
Армала йгIашIарышвта агъьмала: ахъахь сатыр – Ацвейба Джихан, Ахба Есат; аквтанай сатыр – АгIвдза Владимир, ЧхвотIуа Октай, Аргвын Ирфан, Ачугба Темур, Бала Джумхур, Гогуа Дженгиз, Агрба Реджен; йчIвапI – Допуа Гиви, Ардзынба Джемалеттин, Ацушба Атаи
© ЧхвотIуа Октай йазикIкIыз асуратква йгIарылхпI. АсуратхъыхыгIв: Ардзынба Абдулькъадыр
ЧхвотIуа Октай, ЧхвотIуа Хусейн, Аргвын Ирфан, Ачугба Темур, Допуа Гиви, АгIвдза Владимир
ЧхвотIуа Октай, ЧхвотIуа Хусейн, Аргвын Ирфан, Ачугба Темур, Допуа Гиви, АгIвдза Владимир
© ЧхвотIуа Октай йазикIкIыз асуратква йгIарылхпI. АсуратхъыхыгIв: Ардзынба Абдулькъадыр

– УтгIачва мачIкI угIарыквчважвастI.

– Схъапщыла джурналистпI – Яковлева Елена. СпхIа Россия апны Апсны рщтийыгIв йуысхарта апны дынхитI, спа – Апсны а-Таможня комитет апны. Тынчта хIбзазитI. СгIариква ргIариква ъагIасыцIамгылс тIакIв сгвы акъвнарпитI, ауаса ауатгьи уыжвласыла йызбуштI-хIва сгвыгъитI.

– АгIвычIвгIвыс йыхъаз дангIадрийыз амш дыззынадзаз гIайпхьадзарныс швхIаусыгIвата йалитI. Убзазара амгIва хвыта йаквуцIарызйа?

– ШIыц-шIыц сбзазара джвыквсцIахзарквын закIгьи гьсымпсахуашызтI. Сара сквшы 82 сыртапI, сбзазарагьи сазыразпI.

– Ухъа уызлайхIвахIвхрызйа ари амш?

– Спи спхIи ргIариква збарныс – датша закIгьи. Сыззыбжу ауахьауат зымгIва сымапI.