Адуней апсуа-абаза Конгресс амурадква йгьи ахачIвква, апсуакви абазакви ррепатриация, ауат разазаъащаква ррыбагъьара йгьи абызшва агIахчара уысква йырзынархапI АААК архъйагIв секретар Гицба Инар йинтервью. 

Айчважвара акIвлыршатI Ардзынба Аста.

– Йапхъахауа сазцIгIара ззынарху хIуахьчIва бзазари хIуачIв бзазари рпны Адуней апсуа-абаза Конгресс гылартата йаму, йамазлуш акIвпI. Ауи амурад хъадакви ахачIв хъадакви уахьчIвала йшаъу уышпарылачважварыз?

– АААК – адунейла йхъылапсата йбзазауа хIуагIахъа адызкIылуа организацияпI, ауи ахIатырла абашталагIвчва рыуа дзачIвызлакIгьи йгIайыдсылуа абзазара гIаншараква йрыквыргIапсзара атахъыпI.

Анхара амурадкви ахачIвкви гIахIахвырквын, араъа зымгIва йрапхъапI ауат щатати нархартати йрымазлуш алыхра. ЙгIасгвалашвахитI Трыквшта апны адиаспори хIари хIацынхара шакIвшуз. «ЙшырхIвауала, сабаду дапсыуан», – хIва чкIвынргIа йанырхIвалуз йджьасщауа срыздзыргIвуан. Арат йрапшу ажваква удырхъвыцитI, гвыргIва дугьи гIауыларцIитI.   

УахьчIвала йгIаншаз амаль шIыцква хIпахь йгылу уыс щарда рырхъйара дрымайритI. Ауи ахIатырла АААК апны ахабарргагаква рнархарта джьгарта тшауацIнахIрыхырныс хIгвыгъапI. ЙгIанхIыршауа ахабарргага портал хачIв щарда рнардзара йахъвуштI.

Араса анхIхIвауагьи абабара ашIарыс йгьауашым. ХIуагIа йадкIылата йъабзазауа ашIыпIаква рпны хIцалуштI, ахIбачвагьи айцIбачвагьи жвлара магIны зму агIаджвыквцIараква йшгIарылалуаш, ауат рырхъйара апны рдырракви ркъаруи шаларцIуш хIащтазлуштI.  

– АААН йгIаншищтара адунейла йхъылапсу апсуакви абазакви зымгIва радкIылра йазгылан. Ауи адкIылра аъащата йызтагылазлуш швыла йшпагIацIалуа? Ауат ажваква уыста йрыщтагIайуайа? Ари анархартала анхара джыпхата йызтагылазлуш шпажвбауа?

– АцIабырг схIвапIта, ауагIа радкIылра анырхIвауа сара ауи сыла йгьсызгIацIажьуам. Араса йанхIхIвауа йхъылапсу хIуагIа йабамдыруата, йабамбауата гIаныцIитI. Ауатква срылачважварныс счвыбаргвпI. ХIара уагIахъакI йрыуата йапшым ахаквквала хIпхыцIа йамцIнагаз хIуагIапI. Араъа срылачважварныс рыцIа бзи йызбитI абадыргаква ррыбагъьара, магIны ду зму ауысква рырхъйара апны ацынхара знархару амаль шIыцква ргIаныршара.

Ауралагьи йхIтахъыпI ащтаныкъвара рыцIагьи йбагъьахарныс, йагIвсыз агIамта гIахIпшыхвырквын йгIанахвахитI адиаспора ауацIала азазаъащаквагьи адиаспори ауат рабашти рбжьарала ащтаныкъварагьи сквшигIадзапхьадза рыцIа-рыцIа йшагъьхауа. Ауи йацхърагIитI апхъала йаъаз апырасква ррыдзрагьи. Ауаса ацынхара апны датша пырас гIаншитI. Араъа зымгIва йрапхъу абызшваква раквымшвара акIвпI. ХIабашталагIвчва рыуа щардагIвы цри бызшва гьырдырам. Йара акIвпIта, ащтаныкъвара, ацынхара рпны ауи рыцIа йхъадапI.

Адиаспора рыцынхара атшауацIнарыхра апны Гицба Инар абызшва хъадатайпхьадзитI

– Абызшва агIахчара - рыцIа щардата ауатыкв йту темапI. Ауи Апсны апынгьи адиаспора рквталагьи йауацIыхта йалачважвитI. АААК йгьызным йъадзалачважвахьу апсуа бызшви абаза бызшви ргIахчара знархару амальква пIатла амамкIва йнахвра шатахъу. Ауат рапш амальта йгIаурахарызйа?

– Адунейла йхъылапсата йбзазауа абашталагIвчва ращтаныкъвара, рацынхра арыбагъьара апны абызшва зымгIва рацкIыс йхъаду нархартахарныс ауаштI. Ауи акIвымкIвагьи абызшва апхъанчIви цIасква йрынкъвгагIвыпI. Амаль щарда нахвхитI Апсны апынгьи агIвымакъральква рпынгьи абызшва агIащаквыжьра йазынарху. ЙалкIгIата, Трыквшта апны – ауаъа хIуагIапхьадзара рыцIа йдупI.

УахьчIвала абызшва злаууырдыруаш ауыжвгIанчIви амальква щардапI. Амаль шIыцква рызгIарысабап йауаштI джыпхакI йтагылыз арыпхьараква. Ауи шмайрам гвынгIвырапI, ауаса йчпара атахъыпI. Швабыж магIны амапI цри бызшва ахв ащтIыхра, агIарысабапра атшауацIнарыхра.

Сшхъвыцуала, абызшва ардырра ргвышхвара атахъыпI. ЙшхIхIвауала, агIвычIвгIвыс йцри бызшва йымдыруазтын акъральыгIва ъанатIаква дрыдыргыл йгьауашым. Йшызбауала, ауыс датшата хIадгылра атахъыпI. АгIвычIвгIвыс йыбызшва йдыруазтын ауи согIат йквнагитI, ауи ауагIа рыбызшва йауацIыхта йшгIадрысабапуаш йаквгIазшIнатуаштI.

– АААК адунейла апсуакви абазакви руысква знархару акъральыгIва нхартакви ажвлара-политика мгIвайсракви йшпарыцынхауа?

– ХIара хIыхъазла магIны ду амапI АААК анхара йацызкIуа акъральыгIва нхартакви ажвлара-политика мгIвайсракви рыцынхара. Араъа ауатыкв йту анхара зымгIвагьи йацхIуыспI.

ХIара бзита хIрыцынхауа хIгIамгIвайситI репатриация ауысла а-Комитет. Ауи ауысла ацынхара йхIаракIыта йакIвшитI. Йара АААК ауацIала ашIыпIа хъвшараква рыцынхара адгалапI. АшIыпIа гIащтийыгIвчва джьгарта хIорганизация анхара йалапI, ажва ахъазла, а-Устав аредакция шIыц анархартала. Ауи гвышхвара дута йхIзалуата хIгвыгъитI ансисквша АААК анхара тшгIадызкIылуа ауагIа рыцIа-рыцIа йшрылахIуш. Апсны а-Министрква р-Кабинет цхърагIара ду гIахIдрайдзитI нархарта щардала. ХIара хIорганизация хътыпI, хIынхара атшауацIыхра йахъвуш зымгIвагьи шгIадхIкIылуаш ацIыхъва хIтагылапI.

– УахьчIвала абашталагIвчва Апсныла ргIацапахра магIныта йамайа? Уара Трыквшта апны Апсны уырщтийыгIвпI. Йшпаубауа, Апсны аправительства мальта йнарахвра атахъыйа арепатриация ауыс апны? АААК арепатриация ауыс апны гылартата йамайа?

– Ажва гьалам, арепатриация къральыгIва нархарта амазара атахъыпI. Ауаса ажва бахла уыс шымхъйауа гвынгIвырапI. ЙгIацапхуа ауагIа араъа рбзазара закIылагьи йбжамкIва йадгалра атахъыпI. Ауи жвлара уыспI, ауаса араъа агIвычIвгIвыс йбзазара шизагъьчIвуаш, хIаракьатчпара шизадгалуаш апшта амальква йзыгIаныршара атахъыпI. Арепатриация ауысла а-Комитет нхара ду акIвнаршитI, ауаса хIнамдзараквагьи гIахIрыбергьыльра атахъыпI. ХIабашталагIвчва агIацапахра йаквгIазшIыхIтитI, ауаса йгIацапахуа агIвычIвгIвыс дъагIайхуи дызгIайхуи йылайхIвара атахъыпI.

Трыквшта апны хIара хIынхарта гIвнархарта хъадакI аман. Адиаспори хIари хIабадырра арыбагъьара йгьи Трыкв апны адипломатия хачIвква рырхъйара. ЙгIахIгвынгIвуан Апсныла йгIаншауа агIаджвыквцIараква адиаспора рквтала рхIисап антаразмызгьи. Ауаъа цIолата йхIырхъвыхырныс хIылшун агIвымакъраль бзазагIвчва агIацапахра азазаъащата йазрыму. Апсны апны йгIаншитI агIвымакъраль бзазагIвчва ртахъыраква абгата йангIаргвнымгIвуа. АААК ари ауыс апны хIайщчва, хIахщчва йгьи Апсны апны ари анархартала щаквыргылра назахвуа ауысхагIвчва йрызцауата атшазынархара ажванахъаква йрыдынхалуаштI.