МартI мыз агIан АААК йаланакIуа Ан-абачва рклуб апны йапхъахуз анйара ауатыкв йтата йалачважватI асабиква рбжьара апны ахIбачва ралацIара магIныта йаму, уыжвгIанчIви заман алкIгIараква гIапхьадзахауата асабиква рбжьара уадгылра шатахъу.

АААК а-Дискуссия клуб йаланакIуа Ан-абачва рклуб мартI агIан йапхъахауата йакIвшаз анйара апны йазыркIкIыз анчва гьракIвым, андучва ракIвпI. Анйара дасасын абжьагIвы, апедагог, Апсны акъральыгIва университет арыпхьагIв Садзба Астанда. Ауи ларгьи гIвысквша йырту ачкIвын хвыц дгIадзынлыргылитI.

АААК а-Дискуссия клуб аунашвачпагIв Турава Ирина йшылхIвазла, аклуб андучва ргIарайгвара ангIархъвыц йагIвсыз алачIвара анакIвшуз асхъан акIвпI, ауи агIан асабиква апхъагылагIв хIальшан рымата йгIадзныргылра шатахъу йалачважвун.

«Анчваква цIолата йрылархIвитI ари ауыс алачпа апны ахIбачва ралацIара амагIны шдуу, ауи ахIатырла дара ранчви ранхъвачви рыцгIардырныс гвы рчпатI. Асабикви ан-абачви йанакIвызлакIгьи йаъан, йаъапI, йаъазлуштI – ауат разазаъаща апны абаргвыраквагьи аъазлуштI. Йшцауала, хIара хIыздынхалра атахъыта йаъу гьмачIым. ЙахьчIва йапхъахауата абараса хIацыта хIанйатI», – лхIватI анйара гIахъылтIуата Турава, ауи андучва тшахадырдзата йъагIайыз ахъазла дшырзыразу ралхIвтI, «ари агIамта сабап гIалцIуата йакIвдыршарныс» рзылтахъта драйхIвахIвтI.

Аэксперт, абжьагIвы Садзба Астанда асабиква рбжьара апны хъыхчара ззычпара атахъу ахальатIква дрыквгIашIастI, асабиква ргIадзныргылра адгалра шатахъу даквчважватI. Ауи йшылхIвазла, асабиква рбжьара апны зымгIва рацкIыс магIны амапI йанакIвызлакIгьи ауат рыдзхъа угылазара.

«Ансимшы асаби йыдынхалра шакIвшауа апхъахьыла йылубгIара утахъу уыла йыцIата акIвпI», – лхIватI Садзба, асабиква бзита йырбжьарыквын дара абжьагIвчвагьи «жвынтахъа пшдза» йшанйуш лрытамамуата.

Аэксперт йшылхIвазла, асабиква рбжьара апны ахIбачва ралацIара магIны зламу ауат рызгIвадара агIахчари ажвлара йрылагIващауата ргIадзныргылри акIвпI.

«Асабиква рызгIвадарагIваца уайгвыгIвырныс ауи гьнахъум. Асаби йпсихика таразта йгIамхчахузтын йхIаль ацакIуа йалагитI», – лхIватI абжьагIвы. Асабиква дшырзыъула ахIба хнархаракI дрыдынхалра атахъыпI: йапхъахауата, швапха гIайырбара, йгIвбахауата, дынбжьагIвзара, йхпахауата, дахIба бжьагIв пшдзазара атахъыпI.

«Асаби дшвыздзыргIвра ахъазла зымгIвалагьи швапхата швизал. Тутын учвауата атутын уызарархитIхIва асаби йахIв йгьауашым. Асаби ашвъабыгъь цкьа дагIвызата адуней дгIаквлитI, ауи йаквыгIгIвуа зымгIва йылазлуштI – адырраква, ауыс азычпазара, абжараква. АхIбачва зымгIвагьи – ан-абачва, арыпхьагIвчва, аъахIыльчва – асаби рыла дыцIата дгIадзынгылитI, йаргьи йбауа, йгIауа зымгIва йалыргата йылайкIитI», – йгIалылкIгIитI абжьагIвы.

Ауи анйара йалаз зымгIвагьи ргватра азыналырхатI асабикви ахIбачви райчважвара апны йырхIваз йауата йхъаду асаби йылайкIыз шакIву.

«ХIанацIапххара йхIымхъахIварныс ауаштI: «Зкьны йуасхIвхьатI!» Ауаса ауи йангIайгвнымгIвызара йзыхIтахъыз гьхIылымшатI. ЙатагIайгвныргIвыхра атахъыпI, йгIайгвынгIвындзыкIьара. Ауи йыхв наумыркъвуата уйылабжьара атахъыпI. Уара угвымхапIхIва йахIв йгьауашым. Датшата йхIвара атахъыпI: «Уара учкIвын бзипI, ауаса йучпаз гьауам». Ауи йара йакIвызтын йуырджьауа тшгьизыпсахуашым, йчпаз амуазтын ауи йзыррайшахуаштI», – лхIватI Садзба Астанда.

АздзыргIвчва абжьагIвы тшылзынадырхатI уыжвгIанчIви заман даквыргIапста йгьи апсуара ацIасква йылата асаби дбжьара шатахъу йазцIгIауата. АъачIвагIагIв джьауап алтуата йшгIалылкIгIазла, Апсуара йгIанахIвитI агIвычIвгIвыс хвы йзыбара шатахъу – асабиква рпны йгIашIарышвта зныбыжь йнайхьу алыгажвква рпныдза. Ауи йаццауата Садзба йшгIацылцIахызла, ужвы азаман йаквыргIапсхым ацIасква ныжьхра атахъыпI, йауа ухIварыквын щардала йгIаншитI ацIасква ажва бахла йанырпсахуа.

«Апхъала йырчпуз хIчпитI, ауаса ауат рмагIны ыдзхьатI. Ажва ахъазла, апсхъвы анщтIырхуаз ауагIа здырчуз ачIвызйа? Ауат хъара йгIатыцIта йъагIайыз ахъазла акIвын. Ужвы ауи ззырчпауа ачIвыйа?» – дазцIгIатI Садзба Астанда джьауап дазымпшуата, уадыргIвана йгIацылцIахтI: «Апсуара йгIанахIвитI зымгIва хвы рзыбара шатахъу: асабигьи, ахIбагьи, гIвычIвгIвыс гIвыма йажвагьи йчпащагьи. ХIсабиква культура щарда рыларкIуата йгIадзынхIыргылырныс хIтахъызтын адуней шабгу тшырчвхIрыдзта апсуарагIваца тшадхIырпсыл йгьауашым. Ухъауыс убара атахъыпI, ауаса магIны азубара атахъыпI адуней апны йгIаншауагьи».

ЛгIачважвара далгауата абжьагIвы йшгIалылкIгIазла, андучва асабикви дари разазаъаща апны хъадата йыззхъвыцра атахъу ари акIвпI: «Ауи йгвы сызлагIатахушйа, йамгIан щтайа йызгIанызыжьуаш?»

Аклуб йгIайыз андучва йгьи анхъвапI, йгьи атацачва йранпI, ауи ахIатырла атаци анхъви разазаъаща ауыс гIадымрахауата йгьзагIвымстI: асабиква рбжьара апны йанаквымшвауа, унагIвакI апны рацбзазара ахъгалракви анамдзаракви.

АбжьагIвы дрылабжьатI «ауыс акъыльпшгIарала йадгылырныс». Ахъатаква рыуа акъыль зрыпшгIара атахъу запшу ауысла йанылцIгIа джьауап алттI аклуб аунашвачпагIв Квициниа Кама – ауи лара йгьи даныпI, йгьи дтацапI: «Акъыльаквшвара рыцIа йащту. АтгIачва ракъыль аквшварныс йащту йакIвпI закъыль зрыпшгIауа. РыцIа йгвыбзыгъу йакIвпI аджьауапкIрагьи назахвуа».

Садзба Астанда ауи йлыцылкIын йгIацылцIахтI: «Атаца ланхъви лабхъви дрыцбзазузтын датшагьи йызлабзийу ари акIвпI: асаби йгIадзныргылра апны хабанпаракI руасаражвра алалитI».

Ан-абачва рклуб алачIвара анакIвшуз Инстаграмм амальла эфир рейша адгалан. Онлайн амальла анйара йалаз щардагIвы ауи йапшуан, ргвгIанаграква гIарыгIвуан, азцIгIараква гIарщтиуан. АпшыгIвчва дрылан, йшгIацIцIхызла, АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Муссагьи.

Анйара ъакIвшуз апещ заджвгьи йгвы мгIвадзакIва Эгьзакь Мусса йхъвдаквцIарала АААК ауысхагIвкI хIврапшдза шIахIва йымата днашылын АпхIвысква рдуней мшыла драйхIвахIвтI.

Анйара ауысла лгвгIанаграква АААК акорреспондент йыцагIвылшатI цысквша-быжьсквша зныбжьу ахвыцква ранду Зантариа Сельма. Ауи йшгIалылкIгIазла, Ан-абачва рклуб апны ауи джьащахъвара, гвыбзыгъара щарда лбатI, йылгIатI.

«Сара сандупI, ауаса ауи йахъазымкIва Очамчыра йтагылу чкIвынргIа рквта апынгьи сынхитI, Согъвым йтагылу чкIвынргIа ртыдзгьи срыцынхитI. Садзба Астанда дызлачважваз зымгIва сымагIальаматта саздзыргIвытI, стгIачва рпны йахъазымкIва сынхарта апынгьи йгIасрысабапуаштI», – лхIватI Зантариа.

Йызкьазуу анйара шакIвшаз даквчважвауата Ан-абачва рклуб аунашвачпагIв йшгIалылкIгIазла, араъа йгIайззалитI згвы цхIауа ауагIа, ауат анйараква рхъа ахъазла сабап щарда шгIарылырхуаш йащтапI.

«Айчважвараква рымщтахь щардагIвы йырхIвитI майразшва йубауа аджьауапква шыргIауа, ауаса ауат апхъала рхъа йшгIанамгуаз. Араса йангIаншауа агвып рпны йгIацIсуа хъвыцра щарда уанрыздзыргIвуа асхъан акIвпI. Йшцауала, хIара йапшым агIвычIвгIвысква адхIкIылитI, ауи ахIатырла Ан-абачва рклуб йакIвнаршауа анйараква сабап ду гIарылцIуата йхIпхьадзитI. Апхъахьыла хIгвыгъитI Согъвым апны йахъазымкIва арайонква рпынгьи аъачIвагIагIвчви апхIвыскви ранйараква хIзакIвыршаланыс», – лхIватI Квициниа Кама лгвтара хIыцагIвылшауата.

Адуней апсуа-абаза конгресс йаланакIуа а-Дискуссия клуб йазалху проектта йгIаннаршатI Ан-абачва рклуб. Ауи анхара ноябрь агIан йджвыквылтI. Ан-абачва рклуб йалалырныс рылшитI анчва, абачва зымгIвагьи. АдгалагIвчва йшырпхьадзауала, ауи ауысла йхъаду «азыгIальаматри, атахъыри» ракIвпI.