Сентябрь а 30 сквшы 110 лхъыцIуашын Апсынгьи Грузиягьи руагIа рартистка, пIатIу ду зквыз апхIвыс Зухба Минадора. Ауи амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи лбзазари лыршIыйари йгIарыквчважвауа абзагIвра аднагалтI.

Барганджиа Саид

Зухба Минадора йгIалыквчважвауа агIвыраква аналуыргауа, атеатр апны ауи йлыцынхакваз дшгIаргвалашвахуа уанапхьауа, дыздыруаз уанрачважвауа нашхыйаракI, нашхыйаракI гьакIвымта – гвасракI унанауахвитI: ауи хвду змаз апхIвыс асцена дгIаквылуата зынгьи дъаузымбуш, ауи ныжьхта – дшгIахъвмаруаз закIы йаныта уъазампшуаш йгIалцIла. Йауа ухIварыквын ауи дызлаз аргылчIвква йрыуата йхъыхта йаъаз йара ауасагьи йгьщардамызтI, ауат амачIгьи Апсны ауагIа р-Абашта айсра агIан йыдзтI.

Ауаса ауатква уанрызхъвыцра анахьанат йрапшымыз ауи агIвычIвгIвыс йгIалыквчважвауа агIахIвахраква урыздзыргIвырныс, урыпхьарныс рыцIагьи йутахъхитI.

Зухба Минадора Гал район йаланакIуа Гвымрыпщ кыт апны асквш 1909 агIан дйытI. ДсабийыркIвата дйыбахатI. ЗаманкI Минадора лащахIба дылхъпшылуан, ауаса ауи ареволюция мгIвайсра дъалаз ахъаз дырщытI. Лаща данылхъышвт амщтахь Минадора аргваныкIгьи длымамкIва дгIанхатI, ларгьи Тбилиси асаби тдзы дыцIашватI.

Аинтернат апны йрыгIзаз ауи апхIвыспачкIвын апшыгIвча йгылата йзыздзыргIвуа, квырмыш ззырчпауа дартистка духуштI. ЙайхIатагьи йхIхIвапIта, ауи дартистка духара йахъазымкIва пIатIу ду зкву дпхIвысхуштI.

ДжьабагIала йырчвыз абзазара

Ауи тахIа КвтIол кыт йауаз адгьылрхарджьыгIв Когониа Константин дйыццатI. ХъацIи пхIвыси хгIвысабичва гIадритI: гIвпачва Ивани Михаили пхIакIи – апсуа уагIа зымгIва йырдыруа артистка Когониа Этери.

Ауи апш насып зауыз ан уацIыхъван рыцхIагIа ду гIаладзатI. Абашта айсра Ду агIан щтадъа дыдзтI Иван. Лпа йуысла ан йылдырыз хIатлата дшчмазагIвхаз акIвпI – ауи амщтахь йхабар зджьарагьи йгьымгахтI…

Жвасквшапхьадзара анагIвс, Апсны ауагIа р-Абашта айсра акIвшауата дщхатI Минадора лпхIазаджвыкIгьи: Этери аквырджьква йыркIыз Согъвым дгIатахан дтан. Ауи йбергьльу апсуа гIвгIвы Тарба Иван дипхIвысын. Йара ауи аквырджькви апсуакви райсра даладзтI актриса лпа йпахIба Когониа Лашагьи. Ауи щардала узайгвгъушта йаъаз дархеологын. ТшытракI анагIвс, айсра алгахьата, атгIачва ужвыгьи рцрикI – Минадора лпа йпа Алхас дрылдзгIитI.

ТурасыкIла дгIахъвмарта турасыкI дталхпхьадзагьи Минадора ари ахьыгIа ду лыцынкъвылгун. Ауи акIвзапI ауи асцена дгIаквылпхьадзагьи нцIракI нылцIызшва йзылбуз.

Йапшым атурасква

Зухба Минадора дызлагIахъвмарыз атурас хъадаква цкIы-цкIы йалйыргауата дгIарыквчважватI йгIвыра «Аталанти АгвщтIыхри» апны йбергьльу апсуа апхьахьа йгьи атеатрдырыгIв Аргвын Алексей.

«Азъазара анчва йтдзы ауи дтынчта, дпхащагIвыта, мачIкIгьи дшвауазшва нхара далага йауашызтын гIаллырдырырныс днашылтI. ЙамгIануысызлакIгьи лхарныс дхIазырын – атеатр дапщылазаджвыкIызтI. Йшпаудыруаш? УызцIгIушда? ЙшаъазлакIгьи «режиссер»-хIва зныз ашв даквстI», – йхIвитI Аргвын актриса аршIыйара амгIва дшыквлыз даквчважвауата.

ЙащтагIайуата ауи йгIвитI Апсны адрамтеатр арежиссер хъада – ауи агIан ауи аъанатIа змаз Жданов йакIвын – «сквш 26-кI йыртахушыз» апхIвыспа гвападза дшгIалпылыз, ухъызхуа лквпшыра ахъазла статистта (статист – чва зхъам турас хвыцквакIла йгIахъвмаруа артистква – аредакция ррытаразга) днахв йшауаш шлайхIвыз.

«Минадора йазалхта закIгьи дазыбжьамкIва, ауаса лара лгвыхь лымата атеатр дгIайтI – агIвычIвгIвыс йхътыцIуа аджьабагIа ауагIа мчыта, лгвы йшгIатнацауа апшта йралхIвра лтахъыта. Щта, ауи апшыгIвчва йралхIвуашыз лыман…», – кьангьаш гьазгIайгуам атеатрдырыгIв.

Ауи анынша асквш 1935 агIан акIвын, ауи агIан акIвпI Минадора асцена апны йапхъахуз лчIвырхъаква атылпуа даналага. ГвынгIвырапI, йапхъахуз азаман ауи дызлагIахъвмаруаз турас хвыцкван. Атеатр апны лынхара анджвыквылцIа йапхъахуз асквшква руацIа Минадора йылгIауа зымгIва лылалкIуамцара ауыс тшазылбжьун.

«Асцена апны уайтыпара, учважвара шатахъу сара сазызбжьаз арежиссерква Пачалиа Шарахи Агрба Газизи (зыхьыз дута йгаз апсуа актер йгьи арежиссер – аредакция ррытаразга) ракIвпI», – Зухба Минадора лажваква йгIвыхитI Аргвын Алексей.

Гватра ззубуш йапхъахауа турасыта ауи дызлагIахъвмарыз Цагарели йпьеса «Ханума» йалу йара ауи ахьыз нкъвызгауа, йабагаквуш адыздалуа апхIвыс лтурасы акIвпI. Ауи комедиян, Зухбагьи ауаъа атурасы хъадала дгIахъвмарын апшыгIвчва узырхъыччауа дактрисатагьи тшдлырбатI. Ауи акомедия зыргылыз Пачалиа Шарах йгIачважваракI апны зны йхIвахтI щардагIвы Минадора ауи апш атурас баргвыла дзыгIахъвмарпI шрымхIвуз.

«АцIабырг ухIвушызтын, саргьи кьангьашра тIакIв сылан. ЗныкIдза сгвыгъун мачIкI дадгIапсалырквын лара-лара йгьылуыхрам-хIва, ауаса йшыншаз датшапI», – йхIвун арежиссер.

Ханума лтурасы амщтахь ауи дахIврала Агвмаа йспектакль «АчIвыла ду» апны ан лтурасыла дгIахъвмартI, уацIыхъван йатаркIвах Пачалиа йкомедиякI «Атацанадылра ду» апны. Датшата дгIаталтI Зухба Минадора «Агвы йгIатыцIуа абзибара» спектакль апны. Ауаъа ауи апсуа театр атурых зыхьыз алу Касландзиа Лео дйыцгIахъвмартI. Асквш 1949 агIан Минадора Пачалиа Шарах йдрама «Судман» апны дгIахъвмартI. Ауаъа зылахь баргвдзата йцаз апхIвыс лтурасы гIалырбатI. Актриса лапхъахьыла зжанрквала йапшымыз аргылчIвква рпны турас щарда лызпшуан. Ауи аспектакльква «Асасчва квайчIваква», «ЙщарычIвараз атацанадылра», «Данакай», «Айжьара» датшагьи щарда рпны дгIахъвмартI.

«Анчва» Зухби Медеи

Лтурасква йрыуата щарда ан йылтурасыта йъаныз йгIалцIла Зухба Минадора «Апсны ран»-хIва йлыпхьауа йалагатI. Ауи ахьыз рыцIагьи йарыбагъьатI ауи дызлагIахъвмарыз, лталант йаргъарыз апшыгIвчва щарда йызлачважваз йгьи йызлачважваркIвауа атурас хъада. Ауи анхIхIвауагьи ауи ан лтурасы ан даъазара атахъыта ащардагIв йшырбауа йгьаквыргIапсымызтI. Ауи апхъанчIви урым драматург Еврипид йпьеса йалу Медея лтурасы акIвпI. Апсны атеатр апны «Медея» асквш 1959 агIан йдыргылтI. АцIбацIбагIвчва йшырпхьадзауала ауи аспектакль агвып йырдахIвра дудздзахатI.

Зухба Минадора атурас хъадала дгIахъвмаруата зрыцхIагIа угвы йалсуа атурасы цIолата йгIалырбатI. Медея лбзибари лкърари йрылахъыччата йгIалайжьаз агIвычIвгIвыс йахьыла лща лхахра ахъазла йатахъу зымгIва зчпарныс йхIазыру, згвы мчу дпхIвыспI. Аспектакль амагIны гIазырбауа шIчIварапI Медея «лщахахра хъада». ЙгIазайжьаз апхIвыс чвгьара дудздза лхитI. Ауи лгвы йгIасыз агIвычIвгIвыс гвыгъарадъа дгIанылыжьра ахIатырла лсабиква лхъварарныс гвы лчпитI.

Зухба Минадора ауи атурасы ауи аъара мчыта дталын жвасквшапхьадзара шагIвсызгьи ужвы йъагIадзаз ауагIа ауи аргылчIв шIала йырзымхIвахуа йгIаргвалашвитI. АргылчIвгьи Минадорагьи ауи агIан ашIыпIа газетква зымгIва рыквчважвун, Зухба йгIалырбаз Медея лтурасы швапхата йырпхьадзауа йрыуазакIхатI.

Минадора дгIаргвалашвахуата

УахьчIвагьи Минадора щардагIвы дырдырыркIвитI, йалкIгIата атеатр апны. Ауи артистка ду йара ргылчIвкI апны длыцгIахъвмарырныс лынасып йгIанакIытI Апсны ауагIа рартистка Маан Виолетта.

«Сара йызбун ауи аспектакль штшазылрыхIазыруаз. Ауи сахIаткI шатахъыркIваз дгIайта атеатр апахь аквчIварта дыквчIвата йлыцынхаквауа драчважвауатагьи дубушын. Йылчпуз зымгIва дхъвыцуа, дымгвжважвауа акIвын йшылчпуз. ХIара ашIаква хIакIвын аспектакль алагарныс жвадакъикъакI ахIа атахъыхымкIва йгIаххылта йхIышхIышуа ауи тшазадызгалуаз», – йгIалгвалашвахитI Маан.

Актриса Зухба Минадора длыцта ргылчIвквакI рпны дгIахъвмартI, Грибоедов йпьесала йдыргылыз «Акъыль йуызгIанагуа агвыргIва»-гьи рылата.

«Йгьсхъаштылхуам «Акъыль йуызгIанагуа агвыргIва» шхIыргылуаз. Минадора Иван йпхIа зыцIгIва унамдзуш талант лыман, ауыс дазъазадзан, апшыгIвчва бзидздза дырбун. Ауи зджьара йгIанымхауата дпшдзан, пхIвысра нкъвылгун. АпшгIвы ауи ргылчIвзаджвыкI апны ахIа дйымбарыгьи апсуаква ргвбайара йыла йызгIацIажьуашын», – йылпхьадзитI Маан Виолетта.

…Апещду йыгIвназ зымгIва гIагылтI

Апсны къральыгIва телерадиуакомпания архив апны йрызсакъуа йынкъвыргитI Зухба Минадора ауагIа дгIарылалуата дызну йщардачвам акадрква.

ЙалкIгIата угвы йалалитI Апсны йапхъахуз р-Президент Ардзынба Владислав йъанатIа дангылуаз агIан ауи йнаскIьахьаз актриса, зылахь джьабагIала йырчвыз апхIвыс лгIачважвара.

Ауаъа йубитI ауи дшабгу квайчIвата – ауи агIамта Апсны анчва щардагIв шгIвычаз апшта – дгIвычата дшгIабжьыцIуа. Зынгьи йгIащаквымгылхуаш лдзгIара ду зайдзаз ан, анду ауагIахъа рапхъагылагIв тшанизыналырха апещду йыгIвназ зымгIва гIагылтI, ащардагIв рыладзква гIахъххылтI. Йауырамыз лгIачважвара апны ауи Апсны шабгу рхьыгIи джьабагIа щарда збаз ауагIа ргвыгъаракви гIалырбатI.

Апсны ателебара апны йаъапI Зухба йгIалыквчважвауа абзазара йгIахъыху афильмгьи. Ауи хъылхтI йбергьльу апсуа журналистка йгьи атеатрдырыгIв Корсая Светлана.

Ауи Минадора данлабадыр актриса лныбыжьла днаскIьахьан.

«Ауи майрата уыздгылуаш дгьпхIвысмызтI, йанакIвызлакIгьи хъарадза тшылкIуан. Ауи лхъа йазлыргылуаз ахачIвква йанакIвызлакIгьи йхIаракIын. Йапхъахауата данызба Лорка Гарсиа йспектакль «ЙщарычIвараз атацанадылра» апны пхIвыс дгIазгуа ачкIвын йан лтурасыла дангIахъвмаруаз акIвпI. Ауи аргылчIв далан Минадора лпхIа Этеригьи», – йгIалгвалашвахитI Корсая Светлана.

Гвыгъара, бзибара йгьи кофе чIат

Ауи абзазара йгIахъыху афильм апны зажвынтахъа йнадзаз Минадора лдахIвракви лбзазара йалаз арыцхIагIаракви дгIарыквчважвитI. ЙгIалхIвитI ауи дъадзагIачважвауа йлыкIвгьагьашауа ачкIвын хвыц йпщылу лгвыгъараквагьи.

Ауи ачкIвын хвыц айсра йаладзыз Минадора лпа йпа Когониа Лаша йпачкIвын йакIвпI. Афильм анхъырхуаз ауи пщысквшакI ракIвын дызтаз.

СынчIва Когониа Шабат сквш 27 йрыцкьатI. Ауи йъачIвагIала дюристпI, ужвы хъатачIв нхартакI апны менеджерта дынхитI.

Шабат зыхьыз газ йнанаду ауи апш дгьидырхуам, ауаса йанацыз йауата йхъа зджьакI гIатахакватI.

«Нана Минадора швабыжта дгIасайгвыгIвуан. ЙыздырхитI айсра амщтахь – ауи агIан зымгIвагьи баргвыта йбзазун, ауагIа ртгIачваква шыркIуаш амаль йазыпшгIун – сара хъвмаргакI гIастахъхатI. МшквакI ауи сахIвун. Нана Минадора йазылкIкIыта йлымаз лахчатIакIвла ауи ахъвмарга сзылхвгIатI. МашинахвыцкI акIвызма схIвитI», – пхадза йгIайгвалашвахитI актриса лтынха.

ЙдырхитI ауи йнанаду длыгвлата датшагьи артист бергьльыкI – Касландзиа Лео – дшбзазуз, ауат аргваныта йшащтаныкъвуз.

«Ауат ансищымтума ухIвушта йашIашвунта кофе ацрыжвуан, уысквакI йрылачважвун. Нана йазалхта, айхала йчпата, рыпшдзагаквакIгьи алата чIаткI лыман – ауи акIвымкIва датша закIылагьи кофе гьлымыжвуазтI», – йхIвитI Шабат.

Йаргьи данхвыцыз дактерхара йтахъын, ауаса ауатква йшсаби гвалаз йгIанхатI. Ауаса аршIыйарагьи тшадикIылитI актриса ду лтынха: уыса йгIвитI, апсышвалагьи йалайцIитI. ЙыршIыйара ауагIа дукI йгьрылайгум, зынзамызадзакI йыгIвзачва данхъатаркIра закIы-гIвба уыса асоцсетква рпны йгIатайцIитI акIвмызтын. Йуысаква ззынарху ачIвыйа? ГвынгIвырапI, райхIара – абзибара.

«Сара йстахъыпI нана Минадора лыхъазла уысакI згIвырныс», – йгвы йту хIыцагIвишитI Когониа Шабат йгьи йгIайгвалашвахитI апхьарта даныцIаз йапшым аргылчIвква дрылазларныс йшгIайыхIвуз – «ПIатIу ду зкву Минадора уылтынхапIщтIи» – рхIвунта.

Ауыгьи цIабыргыпI: ауи апхIвыс пIатIута йлыкву ажвала йгьузыхIвушым. Ауи лгIариквагьи ауат ргIариквагьи ъалчвыдзыз дгьамрыхъватI. ЙанакIвызлакIгьи ауи лылахь дайгIайуа шIыц-шIыц абзазарала дахъхуан. Ауи Апсны атеатр, Апсны шабгу хьапщ тынхата йырзалуаш турас щарда гIалырбатI. Зухба Минадора хIтурых анцIрала йгIалахуш гIамта дукI гIазцIазкIуа дгIвычIвгIвыспI.