Аҭоурых
Археологиатә проект «Аԥсуа ҭӡеибаркыра ду амаӡақәа» хацыркуижьҭеи шықәсык ҵит. Ажрақәа ирылахәыз аволонтиор Васили Никулин иҳацеиҩишеит абри аусура инаҭаз агәалаҟара, иаҳзеиҭеиҳәеит иԥшааз артефактқәа ртәы, иара убас аекспертцәа рҿы еиликааит аԥшаахқәа ҵакыс ирымоу.
Еицырдыруа аԥсуа ҵарауаҩ, Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресс Иреиҳаӡоу ахеилак алахәыла, апрофессор Виачеслав Чрыгба АААК аинфопортал иазеиҭеиҳәеит «Аԥсни XIII-XV ашә. рзтәи италиатәи ақалақь-ҳәынҭқаррақәеи. Реизыҟазаашьақәа ирызку анҵамҭақәа» ҳәа хьӡыс измоу ишәҟә ҿыц атәы.
Аԥсны иҟоуп Аԥсуа баарыԥхрақәа ҳәа изышьҭоу аргылара ду – зҭоурых иахьа уажәраанӡагьы инагӡаны иҭҵаам ижәытәӡатәиу хыхьчаратә ҭӡуп. Иҟалап, ҳазҭоу ашықәс, аԥхынразы иаԥшьгаз аҭҵаарадырратә проект абзоурала иқәгылоу азҵаарақәа зегьы рҭак ҳаургьы.
Абаҟақәеи аҭоурыхтә ҭыԥқәеи Жәларбжьаратәи рымш аламҭалазы АААК аинфопортал иҿцәажәеит Аԥсны акультуреи аҭоурыхтә-культуратә ҭынха ахьчареи рминистр лхаҭыԥуаҩ Баҭал Кәабахьиа, иара еиҭеиҳәеит акультуратә ҭынха ахьчараҿы иҟоу ауадаҩрақәеи ақәҿиарақәеи ртәы.
1992 шықәса нанҳәа 14 ашьыжьымҭан Қырҭтәыла аҳәынҭсовет аруаа, аихамҩа ахьчара ҿыҵгас иҟаҵаны, Аҧсныи Қырҭтәылеи рҳәаа иахысны, Аҟәаҟа узго амҩаду ала ҳтәыла иалалеит. Абас иалагеит 413 мши-ҵхи ицоз, ишьаарҵәырахаз аибашьра, аҧсуаа рықәхра хықәкыс измаз.
«Ашәарҭара аныҟала, ҳхала ҳаанымхеит» Владислав Арӡынба 1992 шықәса жьҭаара 2 рзы Лыхнытәи иқәгылара аҟнытә.