IX-тәи акультура-спорттә фестиваль «Абаза» мҩаҧысит ҞЧА ҧхынгәымза 21 инаркны, 23-нӡа. Сынтәа уи афестиваль иамҽханакит Абаза жәлар рыхәмаррақәа, Акультура Амш, иара убасгьы ашколқәранӡатәи аҵарарҵараҿы аҧсуа бызшәеи абаза бызшәеи рыҿиара иазкыз астол гьежь.
2014 шықәса инаркны, АААК Иреиҳаӡоу Ахеилак ахантәаҩы, иавтономтәу икоммерциатәым аиҿкаара (ИИА) «Алашара» апрезидент Мусса Егзакь иаҧшьгарала имҩаҧысуеит акультуратә-спорттә фестиваль «Абаза». Уажәазы уи аиҿкаара рхы аладырхәит «Абаза жәлар рыспорт академиа».
Афестиваль хацыркын ҞЧА, Адага-ҳаблатәи араион, Аҧсуа ақыҭан имҩаҧгаз ахәмаррақәа рыла. Аҽырҩырҭа иахьаҵанакуаз зықьҩыла ауаа еизеит: аицлабрақәа ирылахәқәаз, ақыҭауаа, Урыстәыла еиуеиҧшым ахәҭақәа рҟынтәи, аҳәаанырцәынтәи иааз аделегациақәа.
Аспорт аҵкыс еиҳау
Ахәмаррақәа рыпрограмма иаҵанакит аспорттә дисциплинақәа 11: аҩра, ашьапылампыл маҷ, анапылампыл, ахысра, ашаха ахара, ахаҳә аршәра, армрестлинг, ашьаҟа ахаларазы аицлабра, агьыра ашьҭыхра, ахыхкеицлабра, аурала аҧара.
Агәыҧтә еицлабрақәа рыдагьы, агәаҳәара змоу зегьы ирыман алшара астолтә хәмаррақәа рҿы рымч аҧышәара. Уахь иаҵанакуан аҵәыршәреи апетанкеи. Ахәмаррақәа рхы аладырхәит ҞЧА еиуеиҧшым ақыҭақәеи, Москва ақалақьи, Аҧсны Аҳәынҭқарреи рҟынтәи 11 гәыҧ.
«Абар уажәшьҭа хышықәсоуп инеиҧынкыланы Абаза жәлар рыхәмаррақәа ҳхы рылаҳархәуеижьҭеи. Ахәмаррақәа рахь иаауа аҿар рхыҧхьаӡара аизырҳаразы есышықәса ҳҽазаҳшәоит агәыҧ арҿыцра. Ҳәарас иаҭахузеи, аспорттә лҵшәақәа раарҧшра ҳҽазаҳшәоит, аха ҳашьцәа абазақәа рабадырреи рыҿцәажәареи иарбанзаалак аиааира аҵкыс аҵакы еиҳауп. Араҟа зеиӷьыҟам агәалаҟазаара рныҧшуеит зегьы, ахәмаррақәа еснагь еиҧш имҩаҧысуеит рыҩаӡара ҳаракны. Ҳара ҳгәыҧ иалоуп 37-ҩык аспортсменцәа, зегьы ақәҧаратә гәазыҳәара рымоуп, иҟоу ибзианы зхы аарҧшра иахьӡаз аспортсменцәагьы. Алҵшәа бзиақәа ҳрықәгәыӷлап!» – иҳәеит Аҧснытәи агәыҧ акапитан, аҿар рыҿиареи абаҩрҵәыреи рзы АААК аҟәша аиҳабы Валери Берзениа.
Аицлабра ахацыркра иазкыз ацеремониаҿы, ҵыҧхтәи ахәмаррақәа раан аиааира згаз, Ԥсыжә ақыҭа анхацәа, Аҧсуа ақыҭа ахаҭарнакцәа ирырҭеит аҳамҭа хада – Ахәмаррақәа рыхраҿа.
Аицлабра аартуа, адныҳәалара ҟарҵеит АААК Иреиҳаӡоу Ахеилак ахантәаҩы, ИИА «Алашара» апрезидент Мусса Егзакьи, Аҧсадгьыл ахь ахынҳәразы Аҧсны Аҳәынҭқарратә Еилакы ахантәаҩы, Аҧснытәи аделегациа анапхгаҩы Вадим Ҳаразиеи, «Абаза жәлар рыспорт Аакадемиа» апрезидент Мураҭ Ҭлисови, Абаза жәлар абыргцәа Рхеилак ахантәаҩы Муҳадин Аубекови, зых иақәиҭу ақәҧаразы адунеи ачемпион Рамед Гукеви, ҞЧА акультура аминистр Зураб Агырбови, ҞЧА аспорт аминистр Черкестәи Аҳәынҭқарра Рашид Узденови, Адыга-Ҳаблатәи араион ахада Мухҭар Астежеви, Аҧсуа ақыҭа ахада Ануар Кужеви.
«Имҩаҧысуа ахәмаррақәа ҳазҭоу аамҭазы аспорти, аҭаацәареи, акзаареи ирызку милаҭтә ныҳәахеит. Гәахәара дуӡзоуп есышықәса урҭ ахәмаррақәа рымҽхак иахьацло, реиҿкаашьа ахьеиӷьхо. Уи иаанаго ҳапрограмма зхы алазырхәуа ауаа, ҳазҿу аус ахықәкы инарҵауланы еилыркаауеит ҳәа ауп. Аспорт – ацәаҩатә гәабзиареи адоуҳаи рымацара ракәым. Аспорти, агәабзиареи, агәырӷьареи, агәалаҟазаара бзиеи рыла ҳара активла ҳхы алаҳархәуеит аҿар аҧсадгьыл абзиабара арылаааӡара. Ҳара ҳус хада – уаажәларрас досу дахьыҟазаалакгьы ажәлар ирхаҭарнаку, ҳаҭыр зқәу уаҩны иааӡара ауп», - ҳәа азгәеиҭеит Мусса Егзакь.
Сынтәа раҧхьаӡа акәны ахәмаррақәа рыпрограмма иаларҵеит аҽырҩра. Аҽқәа рыҧшӡареи, урҭ рыӷәӷәареи рыццакреи анеицыла – ахәаҧшцәа даара иргәаҧхеит. Аицлабра шьақәгылан здистанциа 1600 метреи 2000 метреи иҟоу аҽырҩрақәа хәба рыла. Аиааира згаз иранаршьеит ахраҿақәеи аҧаратә ҳамҭақәеи.
Ахәмаррақәа реиҿкаараҿы рлагала ҟарҵеит хыҧхьаӡара рацәала ауааҧсыра – ақыҭа активистцәеи анхацәеи, Абыргцәа Рхеилак, Аҳәса Рхеилак, иара убасгьы аволонтерцәа.
«Ақыҭа ауааҧсыреи, «Алашара» агәыҧи, «Абаза жәлар рыспорттә академиеи», уҳәа егьырҭ аӡәырҩи иаадырҧшыз аидгылареи аусеицурареи ирыбзоураны еиҿкаан 6000-ҩык инарзынаҧшуа ҳажәлар ахаҭарнакцәа еидызкылаз аныҳәа ҧшӡа. Абаза гәыҧқәа рыдагьы, ахәмаррақәа ҳашьцәа аҧсуааи, ҞЧА еиуеиҧшым ақыҭақәа ирылҵыз ауааҧсыра злахәу Москватәи агәыҧи. Аицлабра аиҿкаашьа иҳалнаршоит ҳаиашьаратә еизыҟазаашьақәеи, ҳакзаареи, ҳдоуҳаи рырӷәӷәара!» - иҳәеит «Абаза жәлар рыспорттә академиа» апрезидент Мураҭ Тлисов.
Абаза жәлар рыхәмаррақәа рҿы аиааира агеит Ҟәыбина ақыҭантәи агәыҧ, аҩбатәи аҭыҧ ааннакылеит Иынџыгь-Чкәын ақыҭа, ахҧатәи аҭыҧ аанакылеит Гәымлоуқыҭ.
Аҧснытәи агәыҧ ахаҭарнакцәа рҽаҧсартәит анапылампыл азы араӡны. Уи адагьы, 2000 метра иҟоу адистанциаҿы ашьацқьа злоу англыз ҽыҩқәа реицлабраҿы актәи аҭыҧ ааннакылеит Радеда зыхьӡу, ҳџьынџьуаҩ Нодар Цышба иҽы. Аҳамҭақәа ранашьара ацеремониа анхдыркәша ашьҭахь, анаҩстәи ахәмаррақәа рымҩаҧгаразы аестафета ииасит Хәыжәду ақыҭа ахаҭарнакцәа рахь.
Аусбарҭабжьаратә еиҧыларақәа
Акультура-спорттә фестиваль аҳәаақәа ирҭагӡаны, Аҟәа ақалақьтә Еизара адепутатцәа Черкесск ақалақь ахада Валери Дедук иҧылеит. Аҧснытәи аделегациа иалахәын адепутатцәа Роман Қәҭарбеи, Аик Каленџьиани, Денис Инаҧшьбеи, иара убасгьы Сергеи Багаҧшь ихьӡ зху аспорттә хан анапхгаҩы Баҭал Ешбеи. Аганқәа ирылацәажәеит аҩ-республикак рҿы аспорти, атуризми, ақыҭанхамҩеи рыҿиара ирыдҳәалоу азҵаарақәа.
Черкесск ақалақь аҿы имҩаҧысит «Ашколқәранӡатәи аиҿкаарақәа рҿы абаза бызшәа иахьатәи аҭагылазаашьеи аҿиара ҧхьаҟатәи аҧеиҧши» зыхьӡыз астол гьежь. Уи рхы аладырхәит ҞЧА аҵара знапы алаку аусзуҩцәеи, аҭҵаарадырратә уаажәларра ахаҭарнакцәеи. Аусмҩаҧгатә аҿы иқәгылеит ааҧхьара змаз асасцәа: Аҧсны аҵара аминистр Актәи ихаҭыҧуаҩ Ада Кәарҷелиаҧҳаи ашколқәранӡатәи аҵара иазку апедагогика Аинститут аспециалист Римма Џьениаҧҳаи.
«Ҳара ҳрылацәажәеит ҳхатәы бызшәа аҿиараҿы иаҳҧыло ауадаҩрақәа, ицәыраҳгеит Аҵара аминистрра аус зыднаулаз арҵаратә материалқәа. Ҳара иаҳбеит иаҳзыӡырҩуаз ирыдаҳгалоз гәыкала ишрыдыркылоз, избанзар ҵакыла ҳахәаҧшуазар, ҳбызшәатә уадаҩрақәа еиҧшуп. Абызшәа – амилаҭтә хаҿра арбагақәа рыбжьара ихадоу аҭыҧ аанакылоит, ус анакәха – ари азҵаараҿы ҳажәҩахыр еибыҭаны, ҳҿаҧхьа ицәырҵуа ауадаҩрақәа ҳариааиуа ҧхьаҟа ҳцалароуп», — лҳәеит Ада Кәарҷелиаҧҳа.
Агәырӷьараан аҽеидкылара
Абаза жәлар ркультура Амш есышықәса иазгәарҭоит ҧхынгәымза 23 – Аҧсны Аҳәынҭқарратә бираҟ Амш инақәыршәаны. «Адгьылбжьаха иаҵәа» зыхьӡу апарк аҵакырадгьыл аҿы рҭыҧқәа ааныркылеит анапҟазацәа рцәыргақәҵақәа, аквагрим азы ашьаҧақәа, атематикатә фотоҭыхырҭа. Уи адагьы, еиҿкаан иреиӷьу амилаҭтә маҭәеи, абаза бызшәала аҧхьаҩцәа ҿарацәеи рзы аицлабрақәа.
Ақыҭа ашҭа хадаҿы аҿар амилаҭтә музыка иацкәашон, асацәа ракәзар – ажәлар рнапҟазара ҭырҵааит, абаза чысхкқәа ргьама рбеит.
Агәҭантәи ашҭаҿы жәаҩыла аҿар амилаҭтә мелодиақәа ирыцкәашеит, асасцәа жәлар рнапҟазаратә ҟазарақәа рдырра рырҭеит, абаза чысқәа рыла идырҿиеит.
«Есышықәса аусмҩаҧгатә амҽхак аҽеиҵнахуеит. Уажәазы излауаз ала ирацәаҩны афестиваль ахь иааҳаҧхьеит анапҟазацәа. Ҳгәы иаамыхәар ауам хатәгәаҧхарала афестиваль зхы алазырхәырц зыӡбаз аҟазацәа рхыҧхьаӡара ахьырацәоу. Ҳажәлар ркультура иабадырыртә еиҧш алшара рыман ҳреспубликеи егьырҭ атәылаҿацәқәеи рҿы иқәынхо амилаҭқәа зегьы, - иҳәеит ИИА «Алашара» анапхгаҩы Мураҭ Гедугов.
Аусмҩаҧгатә ахәылҧазтәи апрограмма амфитеатр ахь ииасит. Уаҟа имҩаҧысит еицырдыруа аҧсуа-абаза артистцәа злахәыз аконцерт. Апрограмма иахәҭакыз аномерқәа зегьы ахәаҧшцәа ирыдыркылеит напеинҟьарала. Аҧсны ахьӡала рааӡамҭа қәыҧшцәа рыцны иқәгылеит анагӡаҩцәа Валериа Ҧерцхелиаҧҳаи, Саида Габниаҧҳаи, иара убасгьы ашәаҳәаҩ Иракли Џьумуҭиа.
Аныҳәа ахыркәшамҭаз ихаларҵеит ҩ-нызқьҩык инареиҳаны абаза жәлар рхаҭарнакцәа ашҭа хадаҿы еидызкылаз афеиерверк. Асасцәа аныҳәа аанрыжьуан хҭысла ибеиаз, ирхамышҭуа амш ргәаҵаҿы еиқәырханы.
шәҭалароуп, ма шәыҽҭажәыҩроуп.