Саид Барганџьиа

Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресс Иреиҳаӡоу Ахеилак ахантәаҩы Мусса Егзакь Аԥсны жәлар ирыдиныҳәалеит абҵара 26 рзы иазгәарҭо аҳәынҭқарратә ныҳәа – Аконституциа Амш. Иахьатәи Аконституциа Аԥсны ирыдыркылеижьҭеи сынтәа 25 шықәса ҵуеит.

АААК ахантәаҩы иадныҳәаларатә ажәаҿы иазгәеиҭеит Аконституциа ианакәызаалакгьы ажәларқәа зегьы рзы – аҳәынҭқарратәреи, атәылауаҩреи, адемократиеи ирышьаҭаны ишыҟоу.

«Аԥсуа ҳәынҭқарра Ихадоу Азакәан – ажәлар шәышықәсалатәи рҭоурыхи реихьӡарақәеи зныԥшуа, еидызкыло, иара убасгьы аҳәынҭқарра аполитикатәи, азинтәи, аекономикатәи ашьаҭақәа шьақәзырӷәӷәо документуп», – иҳәеит Мусса Егзакь.

АААК Иреиҳаӡоу Ахеилак ахантәаҩы инаҵшьны иазгәеиҭеит, 1994 шықәса, абҵарамза 26 – Аԥсны аҭоурых аҿы илахьынҵаӡбагахаз рыцхәуп ҳәа, избан акәзар уи аҽны иҳадаҳкылаз Аконституциа атәылазы иуадаҩыз аамҭақәа раан аҳәынҭқарра зықәгылаз ауасхыр аиқәырхареи, ахьыԥшымра арӷәӷәареи, анаҩстәи атәыла аҿиаразы иаҭахыз аҭагылазаашьақәеи раԥҵареи алнаршеит ҳәа.

«Ауаажәларратә еиқәшаҳаҭра амеханизмқәа еснагь рырҽеира аҭахреи, ауааԥсыра рыԥсҭазаара аиӷьтәразы ауаажәларра рымчқәа зегь реибыҭареи – Аконституциа иаӡбырц иахәҭоу ихадараӡоу хықәкуп», – ҳәа иԥхьаӡоит Мусса Егзакь.

Ажәлар рахь ихы нарханы иара иазгәеиҭеит, аҳәынҭқарра ԥхьаҟатәи аԥеиԥш азы, иара убас ҿыц игыло абиԥарақәа рҿаԥхьагьы доусы иҳаду аҭакԥхықәра адырра акыр шаҵанакуа, убри аҟнытә Аконституциаҿы иарбоу иахӡыӡааны ишыхьчатәу, ауааԥсыра рымшхәыбзазара зхьыԥшу – аҿыц мҩақәа рыԥшаашьа адырроуп ҳәа, аекономика ӷәӷәа аԥҵареи, адемократиатә институтқәа реиҭарҿыцреи, амчратә усбарҭақәа рылшарақәа реизырҳареи рзы.

Адунеи иазаарту анапы: аԥсуааи ашәуааи рҳәынҭқарратә символқәа

«Агәра ганы сыҟоуп, Аконституциа шаҟа иӷәӷәоу аҟара, Аԥсны ԥхьаҟа аихьӡарақәа рацәахоит, ус анакәха ажәларгьы рыбӷа еиҵыхны, иҭәы-иԥха инхалоит ҳәа. Ари аныҳәамш аҽны аԥсуа-абаза жәлар зегьы ирзеиӷьысшьоит агәабзиареи аманшәалареи», – ҳәа иааԥхьара хиркәшеит Егзакь.

1994 шықәса, абҵарамза 26 рзы иҳадаҳкылаз Аконституциа – акыршықәсазтәи аԥсуа жәлар рмилаҭтә-хақәиҭратә қәԥара иалҵшәоуп. Атәыла азакәан хада аус адулара хацыркын 1992-1993 шықәсқәа рзтәи Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьра аамышьҭахь. Уаанӡа, 1992 шықәса, ԥхынгәымза 23 рзы Аԥсны Иреиҳаӡоу Асовет аилатәараан ирылаҳәан 1925 шықәсазтәи Аԥснытәи ССР Аконституциахь ишиасыз. Уи излаҳәоз ала, Аԥсны – ихьыԥшыму ҳәынҭқарраны ишьан, аха аҿыц аамҭа иақәҿнаҭуамызт. Убри аҟнытә иаԥҵан аконституциатә комиссиа, атекст ҿыц аԥҵаразы иалаҵаз апроектқәа аус рыдызулоз.

Иахьа амчра змоу Аԥсны Аҳәынҭқарра Аконституциа шьақәгылоуп ахқәа быжьбеи, ахәҭаҷқәа 84-еи рыла. Ҩынтә, 2014 шықәсеи 2016 шықәсеи рзы аиҭакрақәа алагалан: аԥхьа – иаԥҵан Аконституциатә ӡбарҭа, аҩынтә раан – иҳаракӡоу аҳәынҭқарратә ҩаӡараҿы аԥхәыс лԥыргара азин аԥыхын.