2020-тәи ашықәс ҿыц аламҭалазы Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресс ахантәаҩы Мусса Егзакь 2019 шықәсазтәи Аконгресс аусура аихшьалақәа ҟаиҵеит.
Иҳаҩсуа 2019-тәи ашықәс аҵыхәтәантәи амшқәа рзы АААК Иреиҳаӡоу ахеилак ахантәаҩы Мусса Егзакь Аконгресс аинфопортал иаиҭаз аинтервиу аҟны иара напхгара ззиуа аиҿкаара аусура аихшьалақәа ҟаиҵеит.
– Мусса Ҳабал-иԥа, ааигәа имҩаԥысуаз АААК апресс-конференциаҟны шәықәгылараан Аконгресс акоманда аусура «ибзиоуп» ҳәа ахәшьара ашәҭеит. Шәгәанала, ахәшьара «ибзиаӡоуп» аиуразы иазымхеи?
– Аконгресс уажәоуп ахықәкқәа рынагӡара ианалага, убри аҟынтә ҳусура ибзиаӡоу алҵшәақәа аанашьҭит ҳәа уажәнатә аҳәара заацәоуп. Сара изласыԥхьаӡо ала, Аконгресс акоманда «ибзиаӡоуп» ҳәа ахәшьара рыҭара алшоит, ҭаацәацыԥхьаӡа аԥсуааи абазақәеи шынхо атәы ҳдыруа ҳаныҟалалак, иара убасгьы ажәлар зегьы рыԥсҭазаара аиӷьтәразы ҳаидгыланы аусеицура ҳаналагалак.
– Ҳазҭало 2020-тәи ашықәс азы аԥсахрақәа ҳәа акыр азгәаҭаны ишәымоума? Иаҳҳәап, Аконгресс аилазаашьаҟны, мамзаргьы аусура азнеишьақәа рганахьала?
– Аконгресс акоманда – иааиԥмырҟьаӡакәа аҿиара иаҿу организмуп, ажәлар рыԥсҭазаара иадҳәаланы есааира ицәырҵуа адҵақәа ирыцныҟәозароуп, ирышьашәалазароуп. Ҳусура алҵшәақәа еиҳа еиӷьхаларц азы иҳамоу аресурсқәа зегьы рырманшәалара ҳаҿуп аангыларада. Ҳусура азнеишьа аҽаԥсахӡом, уи шьаҭас иамоуп быжьшықәса раахыс Ҟарачы-Черқьестәыла қәҿиарала зхы аазырԥшуа ИАЕ «Алашара» амодель, уи ҳаҿыԥшуеит, ауаажәларратә ԥсҭазаара аганқәа шамахамзар зегьы амҽханакуеит иара.
– Аконгресс аинформациатә портал хәшьарас иашәҭои? Уи аҿаԥхьа иқәгылоу адҵақәеи ахықәкқәеи рынагӡара абанӡақәҿиои?
– Аинфопортал – Аконгресси уи акомандеи иузырҟәымҭхуа акоуп, убри аҟнытә акоманда зегьы ирысҭаз ахәшьара «ибзиоуп» даргьы аҵанакуеит. Иахьатәи ҳҭагылазаашьаҿы аинфопортал аусура хадараӡоуп Аконгресс ахықәкқәа раларҵәареи, адунеи иалаԥсоу аԥсуа-абаза жәлар рхаҭарнакцәа рыбжьара «аимадара ацҳа» ахҵареи рганахьала. Аинфопортал иамоу апотенциал ҳәаадоуп, уи шьаҿа-шьаҿала иҳарҿиалоит, бызшәарацәала ҳажәлар ирызку хра злоу аинформациа аинтернет аҟны еизҳарҳалоит.
– 2019 шықәсазы иаартын АААК Арегионалтә ҟәшақәеи Аҭыԥантәи аҟәшақәа рхеилакқәа ҿыцқәеи. Шьоукы ашықәс алагамҭазы иаартын, рхы аадырԥшхьеит. Урҭ русура шәышԥахәаԥшуеи?
– Аԥсны аҩнуҵҟа иаарту Аконгресс аҭыԥантәи аҟәшақәа рхеилакқәа рхыԥхьаӡарала иаҳҳәозар, ҳаплан иаҳарбаз хәыҷык ҳагхеит, аха агәра ганы сыҟоуп 2020 шықәсазы уи шҳарҽеиуа. Иахьазы иалукаартә иҟоуп ақалақь-фырхаҵа Гәдоуҭа иҟоу аҭыԥантәи аҟәша, уаҟа активла зхы аазырԥшуа ақалақь ауааԥсыра инеишьҭаргыланы ауаажәларратә хәарҭара зцу апроектқәа нарыгӡоит. Уатәи ҳаицҿакыҩцәа иаразнакала еилыркааит Аконгресс аусушьа апринципқәа, апроектқәа рынагӡашьа амҩақәа. Рықалақь гәакьа гәыкала бзиа ирбоит аҟынтә, ауаа рыԥсҭазаара аиӷьтәра иазку русқәагьы зегьы рықәҿиоит.
– Аԥсшәеи абаза бызшәеи рыҿиара аганахьала еихьӡарақәас ишәоузеи?
– Аекспертцәа адгаланы ҳара еиқәҳаршәеит иагьҭҳажьит абаза бызшәа аҵаразы аметодикатә цхыраагӡақәа, авидео-урокқәа, еиҭаҳгеит амультфильмқәа, ашәа ҿыцқәа аԥаҳҵеит, абаза бызшәала афильм аҭыхрақәа цоит. Ари ашықәс аҩнуҵҟа Аԥсны Аҭҵаарадыррақәа ракадемиеи ҳареи ҳаилахәны абызшәа аҿиаразы апрограмма алаҳарҵәон, 2020-2026 шықәсқәа рзы аԥсуа, абаза ҵарауаа алархәны абызшәа аиқәырхареи аҿиареи рзы апрограмма ҿыц шьақәҳаргылеит. Ҳара ԥхьаҟагьы азҿлымҳара ҷыда аҳҭалоит ахатәы бызшәа аҿиара азҵаара.
– Аконгресс жәларбжьаратәи аусура хәшьарас иашәҭои?
– Иҳаҩсыз 2019-тәи ашықәс иалагӡаны аҵыхәтәанынӡа инаҳагӡеит аԥсуа-абаза жәлар рхаҭарнакцәа рымадара иазкны жәларбжьаратәи аусура аганахьала ишьақәҳарӷәӷәаз аплан. Ҳашьцәеи ҳаҳәшьцәеи ахьынхо атәылақәа рҿы арегионалтә ҟәшақәа раартра – ихадароу хырхарҭаны иаанхоит 2020-тәи ашықәс ҿыц азыҳәангьы.
– Иҳаҩсыз ашықәсазы АААК аусура иааидкыланы аихшьала азыҟашәҵозар, иарбан қәҿиара хадоу иалышәкаауа?
– 2019 шықәсазы имҩаԥгаз ауаажәларратә ҵакы змоу аусхкқәеи агәыҳалалратә акциақәеи рацәан, урҭ рахьтә акы алкаара уадаҩуп. Ҳәарада, уахь иаҵанакуеит Аԥсны имҩаԥысыз раԥхьатәи акультуратә-спорттә фестиваль «Абаза», «Абаза жәлар ркультура амши» «Аԥсны аҳәынҭқарратә символика амши» разгәаҭара, АААК Адискуссиатә клуб аԥҵара, Евроеидгыла атәылақәа рҟны арегионалтә ҟәшақәа раартра уҳәа убас ирацәаны.
– Аконгресс аҿы аус ахьыжәуа хаҭала шәара агәацԥыҳәара шәызҭои?
– Сыжәлар гәыкалаҵәҟьа ҭаацәарак еиԥш сахьырзыҟоу, даараӡа сгәы ахьырзыбылуа. Ҳауаажәлар аӡәыцыԥхьаӡа зегьы, ахәыҷқәа доусы рлахьынҵазы иҳаду аҭакԥхықәреи ҳабдуцәа шәышықәсала ирымаз ргәыӷрақәеи агәацԥыҳәара сырҭоит, избанзар урҭ аԥсҭазаара иаларҵәатәуп. Агәацԥыҳәара снаҭоит иара убас Ҳазшаз абри иҷыдоу амиссиа сара снапы иахьаниҵаз. Сара – абаза милаҭ ҵабыргыла реиҭаира садгылоуп, ҳкультуреи ҳҵасқәеи еицакра рықәымзарц, ҳбызшәа ҿиарц, ақьиареи агәыбылреи аҳра руа иҟаларц. Аԥсныи Урыстәылеи аԥеиԥш лаша рымазарц.
– Ҳазҭало ашықәс ҿыц азы абаза жәлар ирзеиӷьышәшьар ишәҭахи?
– Исызгәакьоу, сгәы иазааигәоу ауаа – абаза жәлар еиднакыло зегьы! Ашықәс ҿыц – ҭаацәашәатә ныҳәоуп, доусы шәыҩнаҭақәа рҿы абзиабареи, аилибакаареи, агәабзиареи, аҭынчреи, аԥхарреи ыҟазааит. Зегьы ишәзеиӷьысшьоит ҳазҭало 2020 шықәсазы ҳнапқәа еибаркны, шьаҿа ӷәӷәала аԥеиԥш лашахь ҳазго амҩа ҳаныланы ҳцаларц.
шәҭалароуп, ма шәыҽҭажәыҩроуп.